Wikipedia

Blitsskare

vorm van bymekaarkoms van mense

'n Blitsskare of kitsskare (Engels:flashmob)[1] beskryf 'n groep mense wat volgens instruksies op 'n gegewe tyd in 'n publieke ruimte bymekaarkom, iets ongewoon doen (dikwels vir die doeleindes van vermaak, satire en artistieke uitdrukking) vir 'n kort tydsbestek en dan weer vinnig uitmekaargaan.[2][3][4] Hulle word gewoonlik georganiseer met die hulp van digitale kommunikasie instrumente (soos selfone) of sosiale media. Die mense wat aan sodanige aksie deelneem is gewoonlik nie persoonlik aan mekaar bekend nie. [5][6][7][8][9]

'n Blitsskare by die Canterbury-museum op 13 Februarie 2010.

Die term, wat in 2003 geskep is, word oor die algemeen nie toegepas op geleenthede en optredes wat georganiseer word vir die doeleindes van politiek (soos protes), kommersiële advertensies, publisiteitsfoefies wat skakelfirmas , of betaalde professionele persone, betrek nie.[7][10][11] In hierdie gevalle van 'n beplande doel vir die betrokke sosiale aktiwiteit, word die term slimskare (smart mobs) dikwels eerder toegepas.

Ontstaan

wysig

Die eerste blitsskare is gedurende Mei 2003 in Manhattan deur Bill Wasik, senior redakteur van Harper's Magazine, georganiseer.[7][9][12] Die bestaan van blitsskares was onbekend totdat Wasik 'n artikel oor die ontstaan daarvan in die Maart 2006-uitgawe van Harper gepubliseer het. Die eerste poging was egter onsuksesvol nadat die winkel wat geteiken sou word, vooraf ingelig is. Die eerste suksesvolle blitsskare kom byeen op 17 Junie 2003 by Macy afdelingswinkel in New York Stad. Wasik vermy die probleem van die eerste poging deur die deelnemers na voorlopige bymekaarkomplekke in vier Manhattan kroeë te laat gaan — waar die deelnemers finale instruksies ontvang het oor die plek en uiteindelike aksie.[13]

Meer as een honderd mense het bymekaargekom op die negende vloer in die vloerbedekkingsafdeling van Macy afdelingswinkel. Hulle het saamgedrom om 'n spesifieke duur mat. Enige persoon wat genader was deur 'n verkoopsassistent was aangesê om te beweer dat hul woonagtig is in 'n pakhuis buite New York en op soek was vir 'n "liefdesmat" ("Love Rug") en dat hulle al hul aankoopbesluite gesamentlik neem.[14] Die groep het vir tien minute hul beplande aankoop met verkoopspersoneel en mekaar bespreek en toe die winkel verlaat. Ander soortgelyke blitsskare byeenkomste het kort hierna gevolg, insluitende ongeveer 200 persone wat in die ingangsportaal en mezzanine van die Hyatt hotel gesinchroniseerde applous gelewer het vir omtrent vyftien sekondes. Nog 'n blitsskare het 'n skoenboetiek in SoHo binnegegaan en voorgegee dat hulle toeriste op 'n bustoer deur New York is.[9]

In sy artikel het Wasik beweer dat hy 'n blitsbende geskep het as 'n sosiale eksperiment ontwerp om die spot te dryf met modevrate (Engels: hipsters), en die aandag te vestig op die kulturele atmosfeer van konformiteit en die begeerte om deel te wees van die "volgende groot ding". In die artikel gee Wasik krediet aan die webjoernaalskrywer Sean Savage van Cheesebikini.com vir die skep van die term "flash mob" ten einde die tipe verskynsel te beskryf.

Savage beweer dat hy geïnspireer was om die term te skep deur die reeds bestaande term ‘smart mob’. Howard Rheingold het die term bekend gemaak in sy boek Smart Mobs: The Next Social Revolution (2002). Rheingold argumenteer dat mobiele kommunikasietegnologie en tydsgenoot tot tydsgenoot (‘peer-to-peer’) kommunikasie gebruike wat dienste soos Napster gewild maak, skep nuwe geleenthede vir mense om vinnig netwerke vir kollektiewe aksie te skep. Die skare wat hierna vergader word na verwys as 'n blitsskare wat vergader vir sosiale doelwitte.

Vroeëre verwysings na die term

wysig

Die term "flash mob" word in die agtienhonderds in Tasmanië gebruik om 'n subkultuur bestaande uit vrouegevangenisse te beskryf agv die sogenaamde "flash language" wat deur die vroue gepraat is. Die 1800 Australiese term "flash mob" verwys dus na 'n segment van die gemeenskap, en nie na 'n gebeurlikheid nie en het dus geen ooreenkoms met die moderne konsep "blitsskare" nie.[15]

'n Vaagweg-soortgelyke konsep is egter al in 1973 in 'n wetenskapfiksieboek Flash Crowd deur Larry Niven beskryf.[16] Die boek beskryf hoe, na die uitvinding van teleportasie, 'n argument in 'n inkopiesentrum wat deur 'n nuusspan gedek word in 'n onlussituasie ontaard. Die uitsaai van die argument trek aandag van die publiek wat die algemeenbeskikbare teleportasietegnologie gebruik en in groot getalle na die sentrum gaan en die onrussituasie vererger.

In die 1998 roman Distraction deur Bruce Sterling, word onrus deur 'n blitsskare ook in die openingsbladsye beskryf. Die term word egter nie in die boek gebruik nie en die onrus veroorsaak die blitsskare is slegs 'n randelement in die storie.

Gebruik en effek

wysig

Blitsskares het as 'n sosiale eksperiment begin met geen spesifieke diepliggende doelwitte nie. Die konsep het egter reeds ontwikkel in gevalle waar politieke en sosiale agendas bevorder sou word. 'n Groep gay en lesbiese mense in Detroit het 'n restaurant geteiken met sekere aksies, na berigte oor 'n homofobiese voorval daar. Die vermoë om 'n blitsskare te skep noodsaak die gebruik van effektiewe kommunikasie wat gebied word deur selfone, webwerwe en e-pos.

In Desember 2004, in Boekarest, Roemenië, het ongeveer 70 mense voor Televiziunea Română vergader, hul monde toegeplak en op een plek begin draf. Met die aksie het hul aandag gevestig op 'n Romeense sêding "Hou jou mond en laat die enkels beweeg" wat beteken "doen soos wat vir jou gesê is en moet nie daarop kommentaar lewer nie." Die protes was gemik teen sensorskap van joernaliste verbonde aan die televisiestasie. Hierdie blitsskare se aksies het tot veranderinge in die Raad van die Televisiestasie aanleiding gegee.

Hoewel dit die amptelike ontstaan van blitsskares in 2003 voorafgegaan het, het 'n protesaksie in 2000 wat soortgelyk aan die blitsskare fenomeen was, 'n groot rol gespeel in die beëindiging van die Joseph Estrada se presidentskap in die Filippyne. Ongeveer 'n miljoen mense het op 'n hoofweg in Manila byeengekom om te eis dat Estrada bedank. Die massa is grootliks deur middel van SMS-selfoonboodskappe gemobiliseer om in Manila byeen te kom.

Blitsskare-byeenkomste kom amusant en surrealisties voor maar kan ook mense skok wat nie besef wat aangaan nie. Blitsskares het bepaald potensiaal om as politieke instrument gebruik te word. Voorts het dit ook ekonomiese toepassings veral deur blitsskares te gebruik om 'n produk te adverteer. In Indië in November 2003, 'n maand na die land se eerste gerapporteerde blitsskare het 'n paar dosyn mense buite 'n inkopiesentrum in Mumbai die naam van 'n televisieprogram begin skreeu. " Ons het blitsskares georganiseer, en mense in plaaslike treine gekry om pienk sambrele te dra en die program te bespreek ... dit het mense nuuskierig gemaak en hul aangespoor om na ons kanaal te kyk", het Sony se uitvoerende amptenaar gesê wat die aksies gereël het.

Voorkoms in Suid-Afrika

wysig

Die eerste gerapporteerde blitsskare in Suid-Afrika het op 16 Junie 2007 in die Menlyn-winkelsentrum in Pretoria byeengekom. Nagenoeg 'n honderd mense het vyf minute lank 'n Meksikaanse golf uitgevoer en daarna uitmekaar gegaan.[17]

Verwysings

wysig
  1. ↑ "Facebook flashmob shuts down station". CNN.com. 9 Februarie 2009.
  2. ↑ "Va-va-voom is in the dictionary". BBC. 8 Julie 2004. Besoek op 5 Mei 2010.
  3. ↑ "definition of flash mob from Oxford English Dictionaries Online". Oxford University Press. 8 Julie 2004. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Mei 2011. Besoek op 9 Mei 2010.
  4. ↑ "Mixed feelings over Philadelphia's flash-mob curfew". BBC. 12 Augustus 2011.
  5. ↑ Athavaley, Anjali (15 April 2008). "Students Unleash A Pillow Fight On Manhattan". Wall Street Journal. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Januarie 2009. Besoek op 19 Mei 2008.
  6. ↑ Fitzgerald, Sean D. (21 Maart 2008). "International Pillow Fight Day: Let the feathers fly!". National Post. Canada. Besoek op 19 Mei 2008.[dooie skakel]
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Judith A. Nicholson. "Flash! Mobs in the Age of Mobile Connectivity". Fibreculture Publications/Open Humanities Press. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Desember 2010. Besoek op 15 Julie 2009.
  8. ↑ "Time Freezes in Central London". ABC News. 30 April 2008. Besoek op 25 Januarie 2009.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Sandra Shmueli (8 Augustus 2003). "'Flash mob' craze spreads". CNN.
  10. ↑ "Manifestul Aglomerarilor Spontane / A Flashmob Manifesto". Desember 5, 2004. Geargiveer vanaf die oorspronklike op Februarie 9, 2007. Besoek op Desember 27, 2011.
  11. ↑ Ed Fletcher (23 Desember 2010). "Failed choral 'flash mob' may not have qualified for term". Toronto Star. Besoek op 30 Desember 2010.
  12. ↑ Wasik, Bill (Januarie 2012). "#Riot: Self-Organized, Hyper-Networked Revolts—Coming to a City Near You". Wired. Besoek op 22 Januarie 2012.
  13. ↑ Wasik, Bill (Maart 2006). "My Crowd, or, Phase 5: A report from the inventor of the flash mob" (Subscription). Harper's Magazine: 56–66. ISSN 0017-789X. OCLC 4532730. Besoek op 2 Februarie 2007.
  14. ↑ Bedell, Doug. "E-mail Communication Facilitates New 'Flash Mob' Phenomenon", Knight Ridder Tribune Business News, 23 Julie 2003
  15. ↑ "The Flash Mob". Cascades Female Factory Historic Site. Female Factory Historic Site Ltd. Geargiveer vanaf die oorspronklike op Oktober 6, 2007. Besoek op Oktober 23, 2007.
  16. ↑ Nold, Christian (2003). "Legible Mob". p. 23.
  17. ↑ Narda Vermaak, Gemeenskapsorkes se blitsskare vermaak klante by winkelsentrum, https://lowvelder.co.za/642039/plaaslikes-deel-van-blitsskare/ Laevelder, 10 September 2014, Besoek 20 November 2021

Eksterne skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Blitsskare&oldid=2694698"