Boek van Weles
Die Boek van Weles is na bewering ’n teks van die antieke Slawiese godsdiens en geskiedenis wat op houtplanke geskryf is. Dit is ook bekend as Weles Boek, Wles Boek, Wlesboek en Izenbek se Planke (Велесова книга, Велес книга, Книга Велеса, Дощечки Изенбека, Дощьки Изенбека).
Dit bevat godsdienstige passasies en uittreksels uit die geskiedenis en is deurspek met godsdienstige sedelesse. Die vroegste gebeure in die boek dateer uit omstreeks die 7de eeu v.C. en die laaste uit die 9de eeu n.C.
Die boek is na bewering in 1919 ontdek en het in 1941 verdwyn. Die egtheid daarvan word betwis; dit is vermoedelik ’n vervalsing wat óf in die 1940's óf in die vroeë 1800's gemaak is. Verskillende moderne uitgawes van die boek het ook verskillende weergawes van die teks. Die meeste Slawiese neoheidene gebruik dit egter as hul heilige skrif.
Egtheid wysig
Verskillende opinies bestaan oor die egtheid van die boek. Byna alle geleerdes beskou dit as ’n vervalsing. Die geskiedenis van die boek kan net tot die middel 1950's nagespeur word toe die getranskribeerde boek en ’n foto van een van die planke die eerste keer hul verskyning gemaak het in ’n Russiese immigrante-koerant gebaseer in San Francisco. Sommige geleerdes glo die hele boek is ’n sameswering van die redakteurs van die koerant en Joeri Miroljoebof, wat later beweer het dat hy die boek gevind het. Ander geleerdes glo óf die hele boek óf die enigste plank wat beskikbaar was, is in die vroeë 1800's vervals deur die Russiese versamelaar en vervalser Aleksander Soelakadzef. Daar is ook ’n moontlikheid dat Miroljoebof een of verskeie planke van die Boek van Weles gevind het en die res vervals het om aan te pas by sy teorieë oor die vroeë Slawiërs.
Die boek is geskryf in ’n taal baie dieselfde as Ou Oos-Slawies. Dus is ’n groot deel van die teks verstaanbaar deur die meeste sprekers van Slawiese tale as dit eers in ’n moderne alfabet getranskribeer is. Baie historici, veral spesialiste in antieke Slawies, bevraagteken aspekte van die taal — woordeskat (moderne en Middeleeuse Slawiese woorde word soms gebruik in die plek van hul antieke ekwivalente), spelling, fonetiek (’n gebrek aan begrip van die klank "f", wat in Proto-Slawies voorgekom, maar later verdwyn het, die lukrake hantering van gereduseerde klinkers, ens.), grammatika (vorm onversoenbaar met vroeë Slawiese tale), ens. Dit lyk of die teks kunsmatig "verouder" is deur iemand met ’n beperkte kennis van antieke Slawies. In die woorde van die historikus O.W. Tworogof:
"Hierdie ontleding bring ons tot ’n definitiewe gevolgtrekking: ons het te doen met ’n kunsmatige taal wat uitgedink is deur ’n persoon wat nie bekend is met die geskiedenis van Slawiese tale nie en nie sy eie taalstelsel kon skep nie." [1]
Aan die ander kant van die sprektrum is daar mense wat glo die probleme met die taal kan toegeskryf word aan die variasies in plaaslike dialekte (as die boek geskryf of saamgestel is deur verskeie mense, soos wat die ondersteuners daarvan beweer). Die alfabet is ook omstrede, want die boek is geskyf in ’n alfabet soortgelyk aan Cyrillies. Die bestaan van ’n geskrewe taal onder Slawiërs voor die invoer van Cyrillies in die 10de eeu word egter steeds betwis.
Omdat die oorspronklike planke verlore gegaan het, sal daar moontlik geen konsensus onder amateurs wees oor die egtheid van die boek nie.
Beskrywing wysig
Die beskrywing hieronder gaan uit van die onderstelling dat die boek inderdaad eg is.
Die planke wysig
Die Boek van Weles is die eerste teks wat gevind is wat op houtplanke geskryf is. Onlangs is nog sulke tekste gevind, soos die berkebas-geskrifte van Nowgorod.
Die planke was 38 cm wyd, 22 cm hoog en sowat 0,5 cm dik. Die kante en oppervlak van die planke was ongelyk en aan die bokant was daar twee gate om die planke aanmekaar te heg. Die teks is in die planke gegraveer en later met ’n kleurstof bedek. Skryflyne (min of meer reguit en parallel) is oor die planke getrek en die bokant van letters is in lyn met hierdie lyne. Die teks is onder die lyne geskryf eerder as daarbo. Die grootte en vorm van die letters verskil, wat kan beteken dat meer as een persoon die teks geskryf het. Van die planke was gedeeltelik of amper heeltemal verrot.
Geskiedenis van die ontdekking volgens Miroljoebof wysig
In 1919 het Fjodor Artoerowitsj Izenbek, ’n luitenant in die Wit Leër van Rusland, ’n klomp houtplanke in Koerakin naby Charkif, Oekraïne, gevind waarop in ’n vreemde alfabet geskryf is. Nadat die leër verslaan is, het Izenbek na Belgrado, Serwië, geïmmigreer waar hy in 1923 ’n onsuksesvolle poging aangewend het om die planke aan Belgrado se biblioteek en museum te verkoop. In 1925 het hy hom in Brussel gevestig waar hy die planke aan Joeri Miroljoebof gegee het. Dié het dit vir die eerste keer deeglik bestudeer. Izenbek het die planke versigtig hanteer, nie toegelaat dat dit uit sy huis geneem word nie en ’n voorstel van ’n professor aan die Universiteit van Brussel om hulle te oorhandig sodat dit bestudeer kan word, van die hand gewys. Later het sy weiering om afstand van die planke te doen, mense laat glo dat dit vervals is.
Vyftien jaar lank het Miroljoebof die teks gerestoureer, gefotografeer, getranskribeer (aangesien die gefotografeerde kopieë onleesbaar was) en eindelik die teks vertaal.
In Augustus 1941 het Nazi-Duitsland Brussel beset, Izenbek is dood en die planke het verlore gegaan. Sommige mense glo die Duitsers het die planke na hulle Ahnenerbe-argief geneem, van waar hulle aan die einde van die Tweede Wêreldoorlog na Engeland geneem is. Daar word hulle steeds naby Aldershot of Crookham gebêre. Die grootste deel van die Ahnenerbe-argief is oënskynlik deur Sowjet-magte gekonfiskeer, en dan sou die planke waarskynlik in geheime KGB-argiewe beland het. Ander glo die planke is in ’n brand vernietig.
Miroljoebof het in 1953 na die VSA geïmmigreer en die materiaal aan professor A.A. Kurenkov oorhandig, wat hulle toe van Maart 1957 tot Mei 1959 in die tydskrif Zjar-Ptitsa gepubliseer het. Later is die teks deur S. Paramonof bestudeer.
Inhoud wysig
Volgens die Boek van Weles het pre-Slawiese stamme in die 10de eeu v.C. ("dertienhonderd jaar voor Ermanaric") in die "land van sewe riviere oorkant die see" (moontlik Suidoos-Kazachstan) gewoon. Die boek beskryf die migrasie van Slawiërs deur Sirië, eindelik na die Karpate. In dié tyd is hulle kortliks tot slawe gemaak deur koning "Nabsur" (Nabonassar?). In die 5de eeu v.C. ("vyftienhonderd jaar voor Dir") het hulle hulle in die Karpate gevestig. Verskeie eeue het oënskynlik verbygegaan sonder dat veel gebeur het. Die 4de eeu n.C. word in redelike besonderhede beskryf: in dié tyd het die Slawiërs verskeie oorloë geveg teen die Gote, Hunne, Grieke en Romeine. Daar is baie verwysings na Ermanaric en sy familie (wat dié deel van die boek in dieselfde historiese konteks plaas as die storie van Jonakr se seuns, wat in talle Europese legendes en sagas genoem word). Die Slawiërs het eindelik geseëvier. Die tyd van die 5de tot die 9de eeu word kortliks beskryf.
Die boek eindig met die Slawiese land wat agteruitgaan en onder Normandiese beheer val.
Uittreksels wysig
Van plank 2/B wysig
Ons is gedwing om na woude uit te wyk en as jagters en vissers te lewe. So kon ons
wegkom van gevaar. Ons het die een duisternis oorkom en oral stede
en huise begin bou. Ná die tweede duisternis was daar kwaai ryp en ons het getrek
na die suide, want baie plekke daar was grasryk … en toe het Romei ons beeste gevat
teen ’n goeie prys en hulle het hul woord gestand gedoen. Ons het getrek
na suidelike … graslande en het baie beeste gehad …
Van plank 7/A wysig
Vyande is nie so talryk soos ons nie, want ons is Russe en hulle nie.
Van plank 11/A wysig
Ons bid tot en buig voor die eerste Triglaf en ons sing groot eer tot sy naam.
Ons loof Swarog, oupa van gode wat die voorvader is van al die gode se familie
en die skepper van alles wat lewe, ewige fontein wat in die somer spuit
en oral en in die winter en nooit vries dit nie. En met daardie lewende weer voed hy ons
en gee ons lewe tot ons die geseënde velde van die paradys bereik.
En aan god Peroen, die donderaar, god van gevegte, sê ons:
"Jy hou ons aan die lewe deur die nimmereindigende draai van die sirkel en lei na die pad
van Praf deur gevegte aan die Groot Trizna". En alles wat dood is in die gevegte
mag hulle vir altyd lewe in die regiment van Peroen. En god Swetowid prys ons
want hy is die god van Praf en Jaf en tot hom sing ons die lied, want hy is die lig
waarmee ons die wêreld sien. Ons is in Jaf, en hy vanaf Naf
bewaak ons en daarom sing ons sy lof. Ons sing en dans tot hom …
Twee wesens in die lug is Belobog en Tsjernobog
en Swarog beheer albei van hulle.
Ná hulle kom Chors, Weles en Stribog en dan Wisenj, Lelj en Letits.
Verwysings wysig
- Hierdie artikel is vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel en:Book of Veles
- ↑ "argiefkopie". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 April 2008. Besoek op 7 Maart 2008.