Nikita Chroesjtsjof
Nikita Sergejewitsj Chroesjtsjof (Russies: Никита Сергеевич Хрущёв; [nʲɪˈkʲitə sʲɪˈrgʲejɪvʲɪtʲɕ xruˈʃɕof] , wetenskaplike transliterasie: Nikita Sergeevič Chruščëv, 17 April 1894 – 11 September 1971) was ’n politikus van die Sowjetunie en van 7 September 1953 tot 14 Oktober 1964 partyleier van die land se Kommunistiese Party. Hy het Josef Stalin na sy dood in 1953 opgevolg en later teen sy beleidsrigtings uitgevaar.[1]
| Nikita Chroesjtsjof | |
 | |
Algemene Sekretaris van die Kommunistiese Party van die Sowjetunie
| |
| Ampstermyn 14 September 1953 – 14 Oktober 1964 | |
| President | Kliment Worosjilof Leonid Brezjnef Anastas Mikojan |
|---|---|
| Voorafgegaan deur | Josef Stalin |
| Opgevolg deur | Leonid Brezjnef |
1ste Voorsitter van die Raad van Ministers van die Sowjetunie
| |
| Ampstermyn 27 Maart 1958 – 14 Oktober 1964 | |
| Vise | Frol Kozlof Aleksei Kosigin Dmitri Oestinof Lazar Kaganowitsj Anastas Mikojan |
| Voorafgegaan deur | Nikolai Boelganin |
| Opgevolg deur | Aleksei Kosigin |
1ste Voorsitter van die Buro van die Sentrale Komitee van die Russiese SFSR
| |
| Ampstermyn 27 Februarie 1956 – 16 November 1964 | |
| Vise | Andrei Kirilenko |
| Voorafgegaan deur | posisie geskep |
| Opgevolg deur | Leonid Brezjnef |
Volwaardige lid van die Presidium
| |
| Ampstermyn 22 Maart 1939 – 16 November 1964 | |
Lid van die Sekretariaat
| |
| Ampstermyn 16 Desember 1949 – 14 Oktober 1964 | |
Lid van die Orgburo
| |
| Ampstermyn 16 Desember 1949 – 14 Oktober 1952 | |
Lid van die Politburo
| |
| Ampstermyn 18 Januarie 1938 – 22 Maart 1939 | |
Persoonlike besonderhede
| |
| Gebore | 15 April 1894 Kalinofka, Goewernoraat Koersk, Russiese Ryk |
| Sterf | 11 September 1971 Moskou, RSFS, Sowjetunie |
| Politieke party | Kommunistiese Party van die Sowjetunie |
| Eggenoot/-note | Jefrosinija Chroesjtsjowa Maroesia Chroesjtsjowa Nina Chroesjtsjowa |
| Religie | Ateïs |
| Handtekening | 
|
| Toekennings | 
|
Vroeë periode
wysigChroesjtsjof, wat uit ’n Oekraïnse boerefamilie afstam, is in Koersk-oblast, Rusland, gebore. Tydens die Russiese Rewolusie van 1917 het hy in die Rooi Leër geveg.
Daarna het hy opgang gemaak in die partyhiërargie tot in die Politburo. Hy het tot die intieme binnekring van partyleiers en kommissarisse behoort wat regstreekse toegang tot Stalin gehad het. In die tyd van die Groot Suiwering het Chroesjtsjof opdrag gegee vir die teregstelling van 55 741 streeksfunksionarisse en daarmee die kwota van 50 000 waarvoor Stalin opdrag gegee het, ver oorskry.[2] Teen die lente van 1938 het hy toesig gehou oor die inhegtenisneming van 35 van die 38 provinsiale en stedelike partysekretarisse. Hy het as leier van Moskou sy dodelyste self regstreeks na Stalin gebring. Hy het later die Sowjet-argiewe laat deursoek in ’n poging om alle bewyse uit te wis.
Partyleier
wysigNá die dood van Stalin in Maart 1953 het ’n interne faksiestryd in die party ontstaan. Chroesjtsjof het dit gewen en in September 1953 is hy gekies as partyleier. In Desember van dié jaar is sy belangrikste teenstander as Stalin se opvolger, Beria, die hoof van die KGB, tereggestel.
Chroesjtsjof het op 23 Februarie 1956 die afgevaardigdes op die 20ste partykongres van die Kommunistiese Party geskok deur Stalin se wandade in die openbaar bekend te maak en hom te beskuldig van massamoord tydens die Groot Suiwering.
Chroesjtsjof was eiesinnig en impulsief. Hoewel hy nie so ’n terreurbewind soos Stalin gevoer het nie, het hy wel met ’n ystervuis regeer. Tog was hy ook verantwoordelik vir die Ontdooiing, ’n tydperk in die Sowjetunie toe wegbeweeg is van die streng vereistes vir sosialistiese realisme, kunstenaars meer vryhede gehad het en sensuur verslap is. Hy het geglo die Sowjetunie kan kers vashou by die lewenstandaarde in die Weste en was nie bang dat Sowjet-burgers sien wat oorsee bereik is nie. Anders as Stalin het hy Sowjet-burgers toegelaat om te reis (meer as 700 000 het in 1957 oorsee gereis) en buitelanders toegelaat om die Sowjetunie te besoek.
Einde
wysigChroesjtsjof is op 14 Oktober 1964 deur die ander lede van die Politburo uit sy amp onthef, veral weens die Kubaanse missielkrisis en sy persoonlike optrede wat die Poliburo as vernederend vir die Sowjetunie beskou het. Hy is beskuldig van ’n willekeurige beleid, ondeurdagte reorganisasies, die najaag van ’n persoonlike kultus en nepotisme.[3] Hy is deur Leonid Brezjnef opgevolg. Ná sewe jaar in huisarres is Chroesjtsjof op 11 September 1971 in sy huis in Moskou dood.
Verwysings
wysig- ↑ HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8
- ↑ Simon Sebag Montefiore, Stalin, The Court of the Red Tsar, 2005, 2004 ISBN 1-4000-4230-5 ISBN 978-1-4000-4230-2
- ↑ Erik van Ree, Wereldrevolutie de communistische beweging van Marx tot Kim Jong Il, Mets & Schilt, Amsterdam (2005) ISBN 978-90-5330-395-5
Eksterne skakels
wysig- Chroesjtsjof by marxists.org
- Obituary, The New York Times, 12 September 1971, Khrushchev's Human Dimensions Brought Him to Power and to His Downfall
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Nikita Chroesjtsjof.
Hierdie artikel is vertaal uit die Nederlandse Wikipedia
