Clinton du Plessis

Clinton du Plessis is ’n Afrikaanse digter en skrywer.

Lewe en werk

Clinton Vivian du Plessis is op 20 Februarie 1963 in die Karoo op Cookhouse in die Oos-Kaap gebore as die seun van die spoorwegwerker Robert du Plessis en die ongeletterde huisvrou Susan du Plessis. Hy is een van vyf kinders wat saam met sy ouers in ’n eenslaapkamerhuis woon. Vanaf 1969 ontvang hy sy skoolopleiding aan die UCC Laerskool op Cookhouse. Sy standerd ses jaar doen hy by die Rooms-Katolieke St. Theresa skool op Somerset-Oos en hy matrikuleer dan in 1980 aan die Senior Sekondêre Skool Holy Rosary op Cradock, waar hy onderhoofseun word. Nadat die hoofseun geskors word, gee hy sy wapen as onderhoofseun terug en woon uit protes nie die matriekafskeid by nie. Na skool gee hy vir drie maande onderwys as hulponderwyser in Somerset-Oos, waarna hy ’n betrekking as klerk aanvaar by ’n rekenmeestersfirma op Cradock. Intussen studeer hy deeltyds aan die Universiteit van Suid-Afrika vir ’n B. Com.-graad wat hy nie voltooi nie. Hy stig in 1987 sy eie uitgewery en die literêre tydskrif Akuut omdat hy moeg was vir sukkel met uitgewers en ook omdat hy jonger digters wou help wat dieselfde probleme ondervind. In 2002 verhuis hy na Johannesburg, waar hy as rekenmeester werk, maar hy keer in 2006 terug na Cradock om voltyds te skryf. Hier tree hy ook op as rubriekskrywer vir Rapport en LitNet. Hy is ’n lid van die Afrikaanse tak van die internasionale PEN-skrywerskring. Hy neem deel aan die Klein Karoo Nasionale Kunstefees (KKNK) op Oudtshoorn in 1998. In 1999 neem hy saam met negentien ander digters van oor die hele wêreld deel aan Poetry Africa ’99 in Durban en in dieselfde jaar is hy ’n gas van die Stichting Poëziefestival Nijmegen in Nederland waar van sy gedigte voorgelees word.

Skryfwerk

Sy eerste gedig verskyn in 1979 in die Desember-uitgawe van Patrys. Hierna begin hy eers weer ernstig skryf in 1983 en publiseer dan gedigte in Stet, Tagtiger en Tydskrif vir Letterkunde, terwyl daar ook later daardie jaar van sy gedigte in André Letoit se punkbundel Gedigte vir Afrika verskyn. Hy publiseer ook in die Tijdschrift voor Nederlands en Afrikaans wat in Wes-Duitsland uitgegee word. Sy werk word oorheers deur die uitbeelding van die seksuele, met prostitusie en dwelms as vername bestanddele. Hy glo dat seks ’n kommoditeit is wat gebruik word om baie dinge te verkoop. In ’n sin is skrywers ook prostitute, want hulle stel hulleself bloot. Hierdie sombere siening van die lewe veroorsaak dat Luc Renders in ’n artikel van 1997 in Tijdschrift voor Nederlands en Afrikaans hom die “evangelis van die nihilisme” noem. Sy werk beklemtoon die sinloosheid en banaliteit van die lewe en die wreedheid en boosheid van die mens. Hierdie lewensuitkyk maak van die digter ’n ontheemde wat nêrens geborgenheid vind nie en orals as buitestaander die lewe as beklemming ervaar.

In 1984 verskyn sy debuutbundel, Geloofsbelydenis van ’n kluisenaar, by Perskor. Hierna sou hy eers weer in 2024 een van sy werke deur ’n hoofstroomuitgewer uitgegee, en publiseer hy al sy bundels self. Die debuutbundel bevat gedigte oor doelloosheid, eensaamheid en die plastiekbeskawing waarin ons leef. Die siening is deurentyd nie-romanties van aard, sodat die gedigte bestaan uit die harde, eendimensionele en strak werklikhede wat opgeroep word. Die boustof is dus nie van “poëtiese” materiaal nie, maar die digter slaag tog daarin om hierdie donker en leë materiaal soms in digterlike fokus te bring. Hierna gee hy gereeld sy eie gedigte uit en vestig hom so as randfiguur in die Afrikaanse letterkunde. Hy is dan ook die enigste digter wat toestemming weier dat André P. Brink sy verse opneem in Groot verseboek, nadat Brink ’n negatiewe resensie oor sy debuutbundel geskryf het. Curriculum vitae bevat verdere gedigte oor sy disillusie met die lewe, waarin daar ook vernuwend eksperimenteer word met die visuele vorm van die gedig. Hierna volg In God’s country: no. 2-21 wat in ’n groot mate kommunikeer deur kru taalgebruik met die seksuele as tema. Die bundel is veral ’n aanval op die establishment, met sy seksuele waardes en politieke geweld. Tussentydse verslag (subtitel gatsak-gedigte) bevat net tien gedigte en is soortgelyk van aard, met die sinloosheid van die lewe wat weer deurslaan. Die boodskap is dat daar nie veel is om oor verslag te lewer nie, behalwe dit wat ontstellend en negatief is. Die titelgedig is gebaseer op ’n gedig van T.T. Cloete. Saam met vier ander digters word van sy gedigte in die versamelbundel 5 opgeneem. Seks is ’n deurlopende tema in hierdie gedigte, asook die kloof tussen ryk en arm wat tot geweld aanleiding gee. Flitse verskyn in 2012 nadat hy vir lank nie ’n bundel gepubliseer het nie. Hy beskryf die bundel as “Twitter-gedigte”, waar die meeste gedigte slegs vier reëls lank is en binne die konvensies van Twitter se 140 karakters probeer bly. Deurlopende temas is kunstenaarskap en verganklikheid.

Rangeer is reis- en herinneringsverse en die bundel word in ses afdelings verdeel. Spore is die eerste afdeling en sluit aan by die bundeltitel se treinspore, maar beskryf ook reise en herinneringe. Die gedig Vrypas is herinnering aan die wedervaringe en reise wat die digter met sy oorlede pa onderneem het, waar die geestelike welvaart en fisiese armoede van toe nou tot nadeel omgekeer is. Die politieke situasie van die verlede spreek ook mee. Die tweede afdeling is Haltes, met gedigte oor reisbestemmings soos Amsterdam, Maseru, Kaapstad, Durban en Tarkastad. Die plattelandse dorpsmilieu word gekontrasteer met die stadsruimte teen die agtergrond van toenemende globalisering en sosiaal-politieke verandering, met die dood as die enigste onveranderlike. In Kaapstad betreur die digter die feit dat hoewel euwels soos apartheid nou weg is, dit plek gemaak het vir maatskaplike ellende soos werkloosheid, vigs en dwelmmisbruik. Kruisings is die derde afdeling, waarin die lotgevalle van randfigure in die samelewing beskryf word. In Tripping is dit ’n dwelmverslaafde, in Trucking en Route 69 ’n prostituut op die snelweë en in Kruis en dwars ’n fopdosser, met die uitsigloosheid en weerlose aard van hierdie figure se bestaan as onderwerp. Die vierde afdeling is Koffers, waar die voorstedelike bestaan, armoede en die alledaagse lief en leed in satiriese verse beskryf word. Room with a view is ’n ontroerende gedig wat fokus op die leë beloftes wat kinders aan hul bejaarde ouers maak wanneer hulle weens hulle ouderdom verswak en ’n las word. Die gedigte in die afdeling “Seinwagter” behandel die digterskap en die rol van poësie. Die laaste afdeling, Gedigte, talk show hosts & reality shows, is reeds in 2009 in beperkte oplaag uitgegee. Hierin dryf die digter die spot met akademici en literatore. Woorde roes in die water is ’n besonder omvangryke digbundel van 206 bladsye, met ruim 120 gedigte wat in tien afdelings ingedeel is. Van die veelvuldige temas wat aangeraak word, sluit in die liefde, ouderdom en die dood, die werkersklas en hulle lewens, politieke verse, reisverse, digters en die skryf van gedigte. Die verse beïndruk met raak beelding, segging en woordspeling. Daar is ook gevatte kommentaar oor ander digters en persoonlikhede, soos in “Small comfort vir die ou digter” wat Nathan Trantraal se aanval op Adam Small (dat laasgenoemde van Kaaps ’n joke-taal gemaak het) as tema het en skryf dat Trantraal ’n nuwe jong turk is wat “pronkpou sy stertvere in jou gesig oopvou”. Cost of living het die selfmoord van ’n akteur as tema en bereik met die gebruik van die uitdrukking “tou opgooi” ’n wrang ironiese effek. Opvallend ook is die humor wat talle verse opkikker. Benewens die talle puik gedigte is daar egter ook ’n aantal wat steeds onafgewerk is, terwyl daar ook etlike tikfoute voorkom.

Sy verse word onder andere opgeneem in die versamelbundels Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte, I Qabane Labantu, Nuwe verset, As die son kom oogknip, Honderd jaar later en Versindaba 2006. Dit verskyn ook in buitelandse publikasies soos Tijdschrift voor Nederlands en Afrikaans en in Skryf asseblief terug, die April 1985 uitgawe van die Belgiese tydskrif Kruispunt, toegewy aan Suid-Afrikaanse poësie en saamgestel deur Jan Deloof in samewerking met André Letoit. Die Nederlandse bloemlesings Honderd dichters I, De tweede ronde en O droewe en wye land bevat ook van sy verse en Spaanse vertalings word opgeneem in die boek International Poetry.

Hy skryf ook kortverhale en prosasketse wat hy eers in die dun bundel Kort van draad publiseer en later saam met Peter Snyders in Brunch vir twee laat opneem. Hierdie verhale gaan hoofsaaklik oor seks, aangebied op ’n emosielose en banale manier, sodat die oorwegende gevoel een is van leegheid en eensaamheid en die lewe as verskrikking ervaar word. Van sy kortverhale word ook in versamelbundels opgeneem, waaronder Die koudsit van Oom Frans in Op hulle stukke onder redaksie van Jeanette Ferreira, terwyl die verhaal oor sy jeugherinneringe aan die ontvangkant van die apartheidstelsel, Dubbelvisie, opgeneem word in Spoorvat. Hierdie verhaal word ook oor Radiosondergrense voorgelees. Ander versamelbundels waarin sy werk voorkom sluit in Verneukkind en ander verhale, wat voorgeskryf word op skoolvlak.

Eerbewyse

In 2015 word Cordis-Trust se Orde van die Beiteltjie aan hom toegeken vir sy deurlopende ywer in die bevordering van areas van die Afrikaanse woordkuns.

Publikasies

Jaar	Publikasies
1984	Geloofsbelydenis van ’n kluisenaar
1988	Curriculum vitae
1991	In God's country: no. 2-21
1996	Tussentydse verslag
1997	Kort van draad
2002	Brunch met twee (saam met Peter Snyders)
2009	Gedigte, talk show hosts & reality shows
2012	Flitse
2013	Rangeer
2014	Woorde roes in die water
2017	Aantekeninge teen die skemeruur
2019	Verslag
2019	Het vijfde Evangelie volgens Mickey
2023	60 op 60
2023	Joernaal

Bronnelys

Boeke

• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Eerste uitgawe. 2005.
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe. 1999.
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 3” Van Schaik-Uitgewers. Pretoria. Eerste uitgawe. 2006.
• Willemse, Hein. “Aan die ander kant” Protea Boekhuis. Pretoria. Eerste uitgawe. Eerste druk. 2007.

Tydskrifte en koerante

• Deloof, Jan (samesteller) “Skryf asseblief terug” “Kruispunt” No. 95 April 1985
• De Vries, Anastasia “Boekebraai net ’n foefie van skrywer” “Rapport” 24 Oktober 2010
• Du Plessis, Clinton V. “Boesman Buitekamer se stem” “Beeld” 19 Oktober 2005
• Du Toit, Steyn “3 Digters keer terug met verse wat vernuwe” “Boeke-Rapport” 7 Oktober 2012
• Engelbrecht, Theunis “Djollie seks” “De Kat” April 2001
• Grundling, Erns “Evangelis van die nihilisme” “Rapport” 28 April 2002
• Nieuwoudt, Stephanie “Poësie vergaan ook” “Plus” 9 Februarie 2002
• Renders, Luc “Clinton V. Du Plessis: evangelis van die nihilisme” “Tydskrif vir Nederlands en Afrikaans” Jaargang 4 no.2 1997
• Stehle, Rudolf “Hulle kry Orde van die Beiteltjie” “Beeld” 16 Februarie 2015

Internet

• Citybooks: http://www.citybooks.eu/en/artist/p/clinton-du-plessis
• Clinton V. du Plessis: http://clintonvduplessis.blogspot.co.za/search?updated-min=2015-01-01T00:00:00-08:00&updated-max=2016-01-01T00:00:00-08:00&max-results=2
• Du Plessis, Clinton V. Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/mond/versindaba_clinton_du_plessis.asp Geargiveer 14 Maart 2016 op Wayback Machine
• Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Du_Plessis,_C._V.
• Grundling, Erns Rapport: http://m24arg02.naspers.com/argief/berigte/rapport/2002/04/28/18/4.html Geargiveer 10 Maart 2016 op Wayback Machine
• Korrespondent Die Burger: http://m24arg02.naspers.com/argief/berigte/dieburger/1987/06/27/4/8.html Geargiveer 10 Maart 2016 op Wayback Machine
• LitNet ATKV-Skrywersalbum 18 Februarie 2015: http://www.litnet.co.za/clinton-v-du-plessis-1963/
• Lloyd, Jason Oulitnet: http://www.oulitnet.co.za/mond/clintonv.asp Geargiveer 31 Oktober 2016 op Wayback Machine
• Myburgh, Melt Onse Angeltjie: http://www.nmmu.ac.za/onseangeltjie/melclint.htm
• Nieuwoudt, Stephanie Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2002/02/09/4/2.html
• Schaffer, Alfred LitNet: http://www.litnet.co.za/kaalvoet-oor-die-highway/
• Versindaba: http://versindaba.co.za/gedigte/clinton-v-du-plessis/ Geargiveer 2 Oktober 2016 op Wayback Machine
• Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-no97059439/