Delta Cephei
- Vir die klas Delta Cephei- veranderlike sterre, sien Cepheïed.
Delta Cephei, of δ Cep, is die Bayer-naam van ’n dubbelster (δ Cep A en B) sowat 887 ligjare van die Aarde af in die sterrebeeld Kefeus (Cepheus). Op hierdie afstand neem die ster se skynbare magnitude af met 0,23 weens gas en stof in die gesigslyn.[3] Dit is die prototipe-ster van die Cepheïed-veranderlikes wat periodieke helderheidswisselings ondergaan.
Delta Cephei A / B
| ||||
| ||||
| Delta Cephei se ligging (in die rooi sirkel). | ||||
| Sterrebeeld | Kefeus | |||
| Spektraaltipe | F5Ib-G1Ib / B7-8 | |||
| Soort | Dubbelster | |||
| Waarnemingsdata (Epog J2000) | ||||
| Regte klimming | 22h 29m 10.26502s[1] | |||
| Deklinasie | +58° 24′ 54.7139″[1] | |||
| Skynmagnitude (m) | 4,07 (3,48-4,37) / 7,5 | |||
| Absolute magnitude (M) | -3,47 ± 0,10[2] | |||
| B-V-kleurindeks | 0,60 | |||
| U-B-kleurindeks | 0,36 | |||
| Besonderhede | ||||
| Massa (M☉) | δ Cep A: 4,5 ± 0,3[2] | |||
| Radius (R☉) | δ Cep A: 44,5[2] | |||
| Ligsterkte (L☉) | ~2 000[2] / 500 | |||
| Ouderdom (jaar) | ~100 | |||
| Temperatuur (K) | 5 500-6 800 / 8 800[2] | |||
| Afstand (ligjaar) | 887 | |||
| Eienskappe | ||||
| Veranderlikheid | Cepheïed | |||
| Veelvoudigheid | Dubbelster | |||
| Ander name | ||||
| 27 Cephei, Alrediph, Al Radif, Cepheidus Prototypus, BD+57 2548, FK5 847, HD 213306, HIP 110991, HR 8571, SAO 34508. | ||||
| ||||
Eienskappe
wysigDelta Cephei is een van die naaste van hierdie soort veranderlike sterre aan die Son – net Polaris is nader. Sy veranderlikheid word veroorsaak deur gereelde pulserings in die buitenste lae van die ster. Dit wissel van magnitude 3,48 tot 4,37, en sy sterreklassifikasie wissel ook van spektraaltipe F5 tot G3. Die pulseringsperiode is 5,366341 dae, met die verheldering wat vinniger geskied as die verdowwing.[4]
Omdat die periode van dié klas veranderlikes afhang van die ster se helderheid, is Delta Cephei van besondere belang vanweë sy periode-helderheidsverhouding omdat hy een van die Cepheïede is waarvan die afstand die akkuraatste bepaal is. Dié akkuraatheid is deels daaraan te danke dat hy in ’n sterreswerm lê[5] en aan die beskikbaarheid van presiese Hubble-ruimteteleskoop/Hipparcos-parallakse.[3] Dus kon Hubble in 2002 Delta Cephei se afstand bepaal binne ’n foutmarge van 4%: 890 ligjare.[6]
Hierdie soort sterre het waarskynlik aanvanklike massas van 3-30 keer dié van die Son; daarna beweeg hulle deur die hoofreeks as B-tipe sterre. Met die waterstof in hul kerns opgebruik, gaan hierdie onstabiele sterre nou deur die latere fases van kernfusie.[7] Die geraamde massa van Delta Cephei is 4,5 ± 0,3 keer dié van die Son. In hierdie stadium van sy evolusie het die buitenste lae van die ster uitgesit tot gemiddeld 44,5 keer die omtrek van die Son.[2]
Delta Cephei straal 2 000 keer soveel lig uit as die Son vanuit sy buitenste atmosfeer. Dit skep ’n sterk sterwind wat, tesame met die pulserings en skokke in die ster se atmosfeer, massa uitskiet teen ’n tempo van (1,0 ± 0,8) × 10-6 sonmassas per jaar, of die ekwivalent van die massa van die Son elke miljoen jaar. Hierdie materie beweeg teen sowat 35 km/s-1 na buite. Die resultaat van dié gas is ’n newel van sowat 3,3 ligjare breed wat om Delta Cephei gesentreer is en 0,07-0,21 sonmassas neutrale waterstof bevat.[2] ’n Boogskok ontwikkel waar die sterwind met die omringende interstellêre medium bots.[8]
Naby Delta Cephei is ’n metgesel-ster met ’n magnitude van 7,5 met die naam HD 213317 (δ Cep B), wat deur klein teleskope sigbaar is. Dit is self ’n dubbelster met ’n gesamentlike sterreklassifikasie van B7-8 III-IV. Dit verhit die materie wat die sterwind uitskiet en as gevolg daarvan straal die omringende materiaal infrarooistrale uit.[8]
Verwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 van Leeuwen, F. (November 2007), "Validation of the new Hipparcos reduction", Astronomy and Astrophysics 474 (2): 653–664, doi:10.1051/0004-6361:20078357, Bibcode: 2007A&A...474..653V.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Matthews, L. D. et al. (Januarie 2012), "New Evidence for Mass Loss from δ Cephei from H I 21 cm Line Observations", The Astrophysical Journal 744 (1): 53, doi:10.1088/0004-637X/744/1/53, Bibcode: 2012ApJ...744...53M.
- ↑ 3,0 3,1 Benedict, G. Fritz et al. (2002), "Astrometry with the Hubble Space Telescope: A Parallax of the Fundamental Distance Calibrator δ Cephei", Astronomical Journal, doi:10.1088/0004-637X/747/2/145, Bibcode: 2002AJ....124.1695B.
- ↑ Samus, N. N.; Durlevich, O. V. et al. (April 2011), GCVS – General Catalog of Variable Stars, Institute of Astronomy of Russian Academy of Sciences and Sternberg, State Astronomical Institute of the Moscow State University, http://heasarc.gsfc.nasa.gov/W3Browse/all/gcvs.html, besoek op 2012-04-01. Note: search on 'del cep' after selecting the 'period' field.
- ↑ Majaess, D.; Turner, D.; Gieren, W. (2012), "New Evidence Supporting Cluster Membership for the Keystone Calibrator Delta Cephei", Astrophysical Journal 747 (2): 145, doi:10.1088/0004-637X/747/2/145, Bibcode: 2012ApJ...747..145M.
- ↑ Benedict, G. Fritz et al. (2002), "Astrometry with the Hubble Space Telescope: A Parallax of the Fundamental Distance Calibrator δ Cephei", The Astronomical Journal 124 (3): 1695–1705, doi:10.1086/342014, Bibcode: 2002AJ....124.1695B.
- ↑ Turner, David G. (1998), "Monitoring the Evolution of Cepheid Variables", The Journal of the American Association of Variable Star Observers 26: 101, Bibcode: 1998JAVSO..26..101T.
- ↑ 8,0 8,1 Remage Evans, Nancy; Marengo, M.; Barmby, P.; Matthews, L. D.; Bono, G.; Welch, D. L.; Romaniello, M.; Huelsman, D. et al. (Mei 2010), "Discovery Of An Infrared Bow Shock Associated With Delta Cephei", Bulletin of the American Astronomical Society 41: 839, Bibcode: 2010AAS...21642601R.
Eksterne skakels
wysig- "Delta Cephei". American Association of Variable Star Observers. September 2000. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Junie 2008. Besoek op 21 Junie 2008.
- "Delta Cephei". The Internet Encyclopedia of Science. Besoek op 21 Junie 2008.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
