Delta Velorum

Delta Velorum (afgekort as δ Vel) is ’n driedubbele ster in die suidelike sterrebeeld Seile, naby die grens met die Kiel, en is deel van die Vals Kruis. Volgens parallaksmetings is dit sowat 80,6 ligjare van die Son af. Dit is een van die sterre wat soms naby die hemelsuidpool lê venweë die Aarde se aksiale presessie.

Delta Velorum
Delta Velorum se posisie (in die rooi sirkel).
Sterrebeeld	Seile
Spektraaltipe	A2 IV / A4 V / F8 V
Soort	Driedubbele ster
Waarnemingsdata (Epog J2000)
Komponent 1	δ Vel A
Regte klimming	08h 44m 42.226s
Deklinasie	-54° 42′ 31.76″
Skynmagnitude (m)	2 (1,99-2,39)
Absolute magnitude (M)	0,02
Komponent 2	δ Vel B
Regte klimming	08h 44m 42.203s
Deklinasie	-54° 42′ 30.60″
Skynmagnitude (m)	5,54
Absolute magnitude (M)	3,6
Besonderhede
Komponent 1	δ Vel Aa
Massa (M☉)	2,43
Radius (R☉)	2,79-2,97
Ligsterkte (L☉)	67
Temperatuur (K)	9 440
Rotasiespoed (km/s)	143,5
Metaalinhoud [Fe/H]	-0,33
Komponent 2	δ Vel Ab
Massa (M☉)	2,27
Radius (R☉)	2,37-2,52
Ligsterkte (L☉)	51
Temperatuur (K)	9 830
Rotasiespoed (km/s)	149,6
Metaalinhoud [Fe/H]	-0,33
Komponent 3	δ Vel B
Massa (M☉)	1,35-1,46
Radius (R☉)	1,43
Ligsterkte (L☉)	3,5
Temperatuur (K)	6 600
Eienskappe
Ouderdom (jaar)	400 miljoen (Ab)
Veranderlikheid	Verduisterend (A)
Ander name
Alsephina, CD−54°1788, GCTP 2098.00, HD 74956, HIP 42913, HR 3485, SAO 236232, WDS 08447-5443
Portaal    Sterrekunde

δ Velorum bestaan uit ’n verduisterende dubbelster, Delta Velorum A, en ’n metgesel wat verder weg lê, Delta Velorum B. δ Velorum A se twee komponente word Aa (amptelik bekend se Alsephina, die tradisionele naam van die stelsel) en Ab genoem.

Name

δ Velorum en die Vals Kruis, naby die middel van hierdie panorama van die Melkweg.

Die stelsel se Bayer-naam is "Alpha Velorum". Die tradisionele naam, "Alsafinah", kom van die Arabiese al-safīnah, "die skip", met verwysing na antieke Griekse sterrebeeld Argo Navis, die skip van die Argonoute. Dit het eers na die hele sterrebeeld verwys, maar is reeds in 1660 vir dié helder ster gebruik.

In 2016 het die Internasionale Astronomiese Unie se sternaamwerkgroep (WGSN) dié naam vir die ster Aa goedgekeur omdat hulle name aan individuele sterre toegeken het eerder as aan stergroepe.

Die Vals Kruis is ’n asterisme wat gevorm word deur Delta en Kappa Velorum en Iota en Epsilon Carinae. Dit word so genoem omdat dit soms met die Suiderkruis verwar word en tot navigasiefoute kan lei.

Sterstelsel

Delta Velorum is ’n driedubbele ster. Die buitenste komponente, δ Velorum A en B, het ’n wye wentelbaan met ’n periode van 143 jaar. Die primêre komponent, A, het ’n skynbare magnitude van 2, terwyl die sekondêre ster, B, s’n 5,54 is – ’n gesamentlike magnitude van 1,96. In 2013 was die twee sterre 0,6 boogsekondes van mekaar af, maar hulle het ’n eksentrieke wentelbaan en hul gemiddelde skeiding oor die hele wentelbaan is amper 2 boogsekondes.

In 1978 is ontdek die primêre komponent is ’n dubbelster.

Die relatiewe posisies van komponente A, B, C en D van δ Velorum.

In 2000 is aangekondig komponente Aa en Ab is ’n verduisterende dubbelster met ’n wentelperiode van 45,15 dae en ’n eksentrisiteit van 0,23. Hulle skynbare magnitude is onderskeidelik 2,33 en 3,44. Hulle is die helderste bekende verduisterende dubbelster, hoewel Algol ’n hoër minimum het en makliker is om met die blote oog te sien.

Nog twee sterre lê 69 boogsekondes van δ Velorum af en word soms δ Velorum C en D genoem. Hulle bestaan uit ’n ster van die 11de en van die 13de magnitude en is 6 boogeskondes van mekaar af. Hulle is van spektraalklas G8V en K0V en is na verwagting nie fisiek gebonde nie.

HD 76653 is ’n moontlike (met ’n kans van 96%) metgesel wat saam met δ Velorum beweeg; die twee sterre is sowat 2,2 ligjare van mekaar af en het dieselfde eiebeweging. Albei is waarskynlik lid van die Ursa Major-groep sterre wat saam deur die lug beweeg.

Eienskappe

Die sterreklassifikasie van die drie sterre van δ Velorum is ongeveer A2 IV, A4 V en F8 V. Albei sterre van die dubbelster A is effens geëvolueerde sterre wat steeds in die hoofreeks is. Komponent Aa se massa is sowat 2,5 keer dié van die Son, sy radius 2,6 keer en sy ligsterkte 56 keer die Son s’n, met ’n effektiewe temperatuur van 9 470 K. Komponent Ab is net effens kleiner, met ’n massa en radius van omtrent 2,4 keer dié van die Son en ’n ligsterkte van 47 die Son s’n. Sy effektiewe temperatuur is 9 370 K.

Albei sterre roteer vinnig en is taamlik ovaalvormig. Vanweë swaartekragverdonkering is hulle helderder by hulle pole en is dus helderder as hulle pole na ’n waarnemer wys. Van die Aarde af sien ons hulle ewenaars en die absolute magnitude is 0,02; uit ’n ander rigting sal hulle absolute magnitude -0,138 of helderder wees.

Delta Velorum B is ’n kleiner hoofreeksster, met ’n massa van sowat 1,4 keer die Son s’n, ’n radius van 1,43 die Son s’n en ’n ligsterkte van 3,5 keer die Son s’n. Sy effektiewe temperatuur is 6 600 K.

Suidpoolster

Die suidelike hemelpool sal omstreeks 9000 n.C. naby Delta Velorum verbybeweeg vanweë aksiale presessie.

Bronne

• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia