Dictys Cretensis

Dictys Cretensis, met ander woorde Dictys van Kreta (Klassieke Latyn: ˈdɪktʏs kreːˈtẽːsɪs; Oudgrieks: Δίκτυς ὁ Κρής) van Knossos, was die legendariese metgesel van Idomeneus gedurende die Trojaanse Oorlog, en die vermeende skrywer van 'n dagboek oor die gebeure, wat gebruik maak van sommige van dieselfde materiaal wat deur Homeros gebruik is vir sy Ilias. Die verhaal van sy dagboek, 'n amusante fiksiewerk wat gerig is aan 'n gelese Alexandrynse gehoor, is in die Laat Oudheid letterlik opgeneem.

Die eerste reëls van die «Ephemeris belli Troiani» toegeskryf aan Dictys Cretensis in 'n manuskrip van die Abdy van Sint Gall: St. Gallen, Stiftsbibliothek, Cod. Sang. 197, bladsy 1 (laat-9de eeu)

Letterkundige geskiedenis

In die 4de eeu n.C. het 'n sekere Q. Septimius Dictys Cretensis Ephemeris belli Trojani ("Dictys van Kreta, kroniek van die Trojaanse Oorlog") in ses boeke uitgebring, 'n werk wat voorgegee het om 'n Latynse vertaling van die Griekse weergawe te wees. Die hoofbelang daarvan lê in die feit dat, namate kennis van Grieks in Wes-Europa afgeneem en verdwyn het, hierdie werk en die De excidio Trojae van Dares Phrygius, die bronne was waaruit die Homeriese legendes gekom het, wat oorgedra is aan die Ridderroman van die Middeleeue.

'n Uitgebreide raamvertelling wat in die proloog van die Latynse teks aangebied word, verskaf besonderhede oor hoe die manuskrip van hierdie werk, geskryf in Fenisiese karakters op tablette van lindehout of boombas, oorleef het: dit was na bewering ingesluit in 'n loodboks en, volgens die wense van die skrywer, saam met hom begrawe.

"Daar het dit vir eeue ongestoord gebly, toe die graf en die inhoud daarvan in die dertiende jaar van Nero se bewind deur 'n kragtige aardbewing blootgelê is. 'n Paar herders wat dit opgemerk het, het dit, nadat hulle vasgestel het dat dit nie, soos hulle aanvanklik gehoop het, 'n skat bevat nie, aan hul meester Eupraxis (of Eupraxides) oorhandig, wat dit op sy beurt aan Rutilius Rufus, die Romeinse goewerneur van die provinsie, gegee het, deur wie beide Eupraxis en die kis na die keiser gestuur is. Toe Nero verneem het dat die briewe Fenisies was het hy kundiges laat ontbied, wat die inhoud aan hom verduidelik het. Nadat die geheel daarvan in Grieks vertaal is, is dit in een van die openbare biblioteke gedeponeer, en Eupraxis is weggestuur, oorlaai met belonings." (Smith, Dictionary)

Die Griekse "naam" Eupraxis beteken eenvoudig "regte optrede", 'n bekende doelwit in besprekings van etiek, en 'n amusante en gepaste naam vir die vinder.

Die proloog wat een manuskriptradisie kenmerk, word in die ander hoofgroep manuskripte vervang met 'n brief, asof geskryf deur 'n Q. Septimius Romanus, aan 'n Q. Arcadius Rufus, waarin die skrywer, wat 'n verkorte weergawe van die ontdekkingsverhaal gee, sy vriend meedeel dat, nadat die bundel in sy hande geval het, hy, vir sy eie vermaak en die onderrig van ander, aangespoor is om dit in Latyn te vertaal. Die moderne redakteur van die werk, Werner Eisenhut, neem aan dat die twee groepe, wat nie een konsekwent verkies moet word bo die ander nie, twee gepubliseerde uitgawes uit Laat Oudheid verteenwoordig. Daar is hervertalings in Grieks uit Bisantynse tye, beliggaam in universele geskiedenisse, ten opsigte waarvan Smith byvoeg: "Ons kan by hierdie verslag byvoeg dat die skrywers van die Bisantynse tydperk, soos Joannes Malelas, Constantinus Porphyrogenitus, Georgius Cedrenus, Constantinus Manasses, Johannes Tzetzes en Isaacus Tzetzes, saam met andere, grotendeel hierdie Dictys as gesag gebruik, as synde skrywer van die hoogste en mees onbetwisbare gesag, en hy was beslis bekend in die tyd van Aelianus."

Petrarca se eie afskrif van die Ephemeris belli Troiani, sy sleutel tot Homeros, is nou die Codex Parisinus Lat. 5690, in the Bibliothèque nationale. Die eerste gedrukte uitgawe het vroeg verskyn, nie ná 1471 nie.

Moderne skolastici was nie eensgesind oor die vraag of enige oorspronklike Griekse manuskrip wel bestaan het nie; maar alle twyfel oor die vraag is uit die weg geruim deur die ontdekking van 'n fragment in Grieks tussen die Tebtunis-papyri wat gevind is deur Bernard Grenfell en Arthur Hunt in 1899– 1900. Dit het aan die lig gebring dat die Latynse weergawe 'n getroue vertaling van die oorspronklike werk is. Die ander verrassing was die ontdekking, in die biblioteek van graaf Aurelio Guglielmo Balleani in Jesi, van 'n manuskrip van Dictys wat dateer uit die laaste deel van die negende eeu, wat beskryf is en saamgestel is deur C. Annibaldi in 1907.

Vir 'n Middeleeuse bron oor die Trojaanse Oorlog wat onafhanklik is van Dictys en Dares, sien die "Rawlinson Excidium Troie".

Bronnelys

• Die moderne uitgawe van die Latynse teks, geredigeer deur Werner Eisenhut (Leipzig, 1958), is gebruik vir die eerste moderne Engelse vertaling: R. M. Frazer, Jr. The Trojan War: The Chronicles of Dictys of Crete and Dares the Phrygian (Bloomington: Indiana University Press, 1966).
• Smith, William, (1870), Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology vol.1, pp 1002f

Eksterne skakels

• Dictys cretensis ephemeridos belli troiani, Ferdinand Meister (ed.), Lipsiae in aedibus B. G. Teubner, 1872.
• R. M. Frazer, The Trojan War. The Chronicles of Dictys of Crete and Dares the Phrygian, Indiana University Press, 1966.
• Papyrus Oxyrhyncus, [1] ('n bestaande fragment in Grieks).
• Papyrus Tebtunis, II, 68 ('n bestaande fragment in Grieks).