Ekonomiese sektor

'n Ekonomiese sektor of sakesektor verwys na 'n gedeelte van die ekonomie gebaseerd op die algemene aard van hul aktiwiteite en waar hulle in die produksieproses inpas. Die ekonomie is histories in drie sektore verdeel volgens die Drie-sektore-hipotese:^[1]

Primêre sektor - ontginning of versameling van grondstowwe, soos koring, koolstof, hout en yster. ('n Steenkoolmyner, boer of visserman sal werkers in die primêre sektor wees.)
Sekondêre sektor - verwerking van grondstowwe na goedere bv. vervaardiging van staal in motors, of tekstiele tot klere. ('n Bouer en 'n kleremaker sal werkers in die sekondêre sektor wees.)
Tersiêre sektor - beskikbaarstelling van dienste of produkte aan verbruikers en ondernemings, soos babasit, bioskope en bankwese ('n Winkelier en 'n rekenmeester sal werkers in die tersiêre sektor wees.)

In die 20ste eeu het ekonome begin voorstel dat tradisionele tersiêre dienste verder van mekaar onderskei kan word in: "kwaternêre" en kwinêre diens sektore. Ekonomiese aktiwiteite in die hipotetiese kwaternêre sektor bestaan uit inligtings- en kennisgebaseerde dienste, terwyl kwinêre dienste die industrie aktiwiteit wat verband hou met menslike dienste en gasvryheid insluit.^[2]

Primêre sektor (oerproduksie)

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Primêre sektor van die ekonomie.

Hierdie sektor word ook oerproduksie genoem. Die oerproduksie lewer meestal die rou materiale of grondstowwe vir 'n produk. By hierdie sektor word byvoorbeeld landbou, bosbou en vissery gereken. Die klassifisering van mynbou as 'n primêre sektor is omstrede, alhoewel ook hierdie sektor onverwerkte grondstowwe oplewer en sodoende by die primêre sektor gereken kan word.

Die huidige ekonomiese teorie gebruik 'n nouer en 'n wyer definisie ten opsigte van die primêre sektor. Volgens die nouer definisie van bedrywe word slegs landbou, bosbou en vissery by die primêre sektor gereken, die wyer definisie sluit ook die mynbou hierby in. Die primêre sektor verskaf grondstowwe wat in die sekondêre sektor verwerk word.

In die meeste ontwikkelende lande is 'n heelwat groter persentasie van die ekonomies aktiewe bevolking in die primêre sektor werksaam as in nywerheidslande, en daar bestaan 'n inverse korrelasie tussen die persentasie werknemers in die primêre sektor en die industriële ontwikkelingspeil van 'n land.

Sekondêre sektor (nywerheids- of industriële sektor)

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Sekondêre sektor.

Die sekondêre sektor behels die nywerheidssektor van 'n ekonomie, dit wil sê die sektor wat rou materiale tot 'n meer bruikbare vorm verwerk. Hierby word alle nywerhede, ambagte, die energiebedryf (opwekking en voorsiening van energie) en watervoorsiening, meestal ook die boubedryf gereken. Afhangende van die definisie, wat toegepas word, maak ook die mynboubedryf deel uit van die sekondêre sektor.

'n Kenmerkende eienskap van hierdie sektor is die verwerking van rou materiale en goedere uit die primêre sektor. Vanweë die vervaardigingsproses, waarvoor beleggingsgoedere benodig word, is die sekondêre sektor nie net materiaalintensief nie, maar ook kapitaalintensief.

Tersiêre sektor (dienstesektor)

Die tersiêre of dienstesektor behels alle dienste wat in sakeondernemings of deur die staat en ander openbare instellings verskaf word. Die volgende bedrywe word by die tersiêre sektor gereken:

handel
vervoer en logistiek
toerisme, hotel- en restourantbedryf
telekommunikasie
bankbedryf
versekerings en assuransies
woonstelbedryf
ander ondernemings of vrye beroepe wat dienste verskaf
organisasies sonder winsbejag
munisipaliteite, provinsies, deelstate en ander administratiewe eenhede
privaat huishoudings
openbare huishoudings (byvoorbeeld staat, militêre sektor, ens.)

'n Kenmerkende eienskap van hierdie sektor is produksie of dienslewering deur benutting van mannekrag - dit is derhalwe 'n personeelintensiewe sektor.

Ander verdelings

Histories evolusie

'n Ekonomie kan verskillende sektore insluit (ook bekend as 'n "bedryfstak") wat in opeenvolgende fases ontwikkel het:

Die antieke ekonomie hoofsaaklik gebou op die basis van bestaansboerdery.
Die industriële rewolusie het die rol van boerdery bestaansboerdery verminder; en het grondgebruik na meer ekstensief en monokulturele vorme van landbou gedurende die afgelope drie eeue omgeskakel. Ekonomiese groei het meestal in die mynbou-, konstruksie- en vervaardigingsbedryf plaasgevind.
In die ekonomieë van die moderne verbruikersamelewing, dienste, finansies en tegnologie – die kennisekonomie – speel 'n al hoe belangriker rol.

Selfs in moderne tye, ontwikkelende lande is geneig om meer op die eerste twee sektore te vertrou, in teenstelling met ontwikkelde lande.

Volgens eienaarskap

'n Ekonomie kan ook volgens eienaarskap verdeel word:

Openbare sektor of staat sektor
Privaat sektor of privaat bestuurde ondernemings
Vrywillige sektor

Sien ook

Verwysings

↑ Zoltan Kenessey. "The Primary, Secondary, Tertiary and Quaternary Sectors of the Economy" (PDF). The Review of Income and Wealth. Besoek op 20 April 2012. Regarding the terminology itself Clark informs that "the term tertiary industries was originated by Professor A. G. B. Fisher in New Zealand, and became widely known through the publication of his book, The Clash of Progress and Security, in 1935. It took its origin from the titles current in Australia and New Zealand of 'primary industry' for agriculture, grazing, trapping, forestry, fishing and mining, and 'secondary industry' for manufacture. In Australia and New Zealand these terms are not only used in statistical reference books but are widely current in popular discussion. The phrase 'tertiary industries' therefore immediately carries, in these countries, a suggestion of those excluded by the official definition of 'secondary industries."
↑ Matt Rosenberg (14 Januarie 2007). "Sectors of the Economy". About.com. Besoek op 20 April 2012.

Bronne

Dinamiese Bedryfstudies deur Esterhuyse · Horn · Liebenberg, Kagiso, 2005

[roiw-1] Zoltan Kenessey. "The Primary, Secondary, Tertiary and Quaternary Sectors of the Economy" (PDF). The Review of Income and Wealth. Besoek op 20 April 2012. Regarding the terminology itself Clark informs that "the term tertiary industries was originated by Professor A. G. B. Fisher in New Zealand, and became widely known through the publication of his book, The Clash of Progress and Security, in 1935. It took its origin from the titles current in Australia and New Zealand of 'primary industry' for agriculture, grazing, trapping, forestry, fishing and mining, and 'secondary industry' for manufacture. In Australia and New Zealand these terms are not only used in statistical reference books but are widely current in popular discussion. The phrase 'tertiary industries' therefore immediately carries, in these countries, a suggestion of those excluded by the official definition of 'secondary industries."

[Rosenberg-2] Matt Rosenberg (14 Januarie 2007). "Sectors of the Economy". About.com. Besoek op 20 April 2012.

[1]

[2]