Duiweluitdrywing

Duiweluitdrywing, geestebeswering of eksorsisme (laasgenoemde van die Griekse ἐξορκισμός, exorkismós, "stremming deur beswering") is die godsdienstige of spirituele praktyk om demone of ander geeste uit ’n persoon of gebied te verdryf wat vermoedelik besete is.

’n Skildery van sint Francis Borgia wat duiwels uitdryf, deur Goya.

Na gelang van die spirituele geloofsoortuigings van die duiwelbesweerder of eksorsis kan dit gedoen word deur die entiteit ’n eed te laat sweer, deur ’n uitvoerige ritueel uit te voer of deur dit te beveel om weg te gaan in die naam van ’n hoër mag. Die praktyk is antiek en deel van die geloofstelsel van baie kulture en godsdienste.

Christendom

Duiweluitdrywing uit ’n stom man, deur Gustav Dore, 1865.

In die Christendom kan die persoon wat die duiwel uitdryf gebede en godsdiensmateriaal gebruik soos ’n stel formules, gebare, simbole, ikone, ensovoorts. Hy kan God, Jesus of verskeie engele of aartsengele aanroep om met die duiweluitdrywing te help. Protestantse Christene glo gewoonlik die mag wat aan hulle gegee word deur die Vader, Seun en Heilige Gees (die Drie-eenheid) is die enigste bron van hulle vermoë om duiwels uit te dryf.

Mense wat vermoedelik besete is, word gewoonlik nie as self boos of ten volle verantwoordelik vir hulle dade beskou nie, want hulle besetenheid word gesien as ’n onwillekeurige manipulasie deur ’n demoon, wat lei tot kwaadwilligheid teen die self of ander. Eksorsisme word dus as ’n heling beskou, eerder as ’n straf. Rituele word uitgevoer wat nie skade aan die besetene sal aanrig nie; hulle sal net vasgebind word as daar die gevaar van geweld is. Daar is egter Bybelverse soos Johannes 13:27 wat dit duidelik stel dat besetenheid deur die duiwel willekeurig kan wees in mense soos Judas Iskariot, wat hom gewillig aan Satan oorgegee het.

Boeddhisme

Die rituele van Geestebesweringsdag is deel van die Tibettaanse tradisie. Die godsdiensseremonie "Gutor" (དགུ་གཏོར་), letterlik offerande van die 29ste, word op die 29ste van die 12de Tibettaanse maand gehou, met die fokus op die uitdrywing van alle negatiwiteit, insluitende bose geeste en teenspoed van die vorige jaar, sodat die nuwe jaar op ’n vreedsame en gunstige manier begin kan word.

Die tempels en kloosters dwarsdeur Tibet hou groot godsdienstige dansseremonies, met die grootste een by die Potalapaleis in Lhasa. Gesinne maak hul huis skoon op dié dag, versier die kamers en eet ’n spesiale noedelsop.

In die aand dra hulle flitsligte en roep die woorde van eksorsisme uit.

Hindoeïsme

Die beeld van Hanoeman by die Hanoemantempel op Sarangpur in Gujarat, Indië, is glo so kragtig dat dit bose geeste uit besetenes verdryf as hulle daarna kyk.

Gelowe en praktyke oor eksorsisme is prominent in Hindoeïsme. Van die vier Vedas (heilige boeke) bevat die Atharva-veda die geheime oor eksorsisme, magie en alchemie. Die basiese middele van duiweluitdrywing is die mantra en yajna, wat in beide Vediese en tantratradisies aangetref word.

Die aanhoudende speel van mantras, die hou van geskrifte en heilige beelde van die gode (Sjiwa, Wisjnoe, Hanoeman, Brahma, ensovoorts) in die huis, die brand van wierook en die sprinkeling van heilige water is van die maniere om te help om van afgestorwenes se geeste ontslae te raak. Die noem van Hanoeman se naam laat ook bose geeste en demone bewe van angs.

Islam

Terme vir eksorsismepraktyke in Islam sluit in ṭard (of dafʿ) al-shayṭān/al-jinn (uitdrywing van die demoon/gees), ʿilāj (behandeling) en ibrāʾ al-maṣrūʿ (heling van die besetene), maar ook ruḳya (bekoring) word gebruik om ’n verskeidenheid geeste uit te dryf.

Die persoon wat behandel word, kan lê terwyl die sjeg sy hand op die persoon se voorkop plaas en verse uit die Koran aanhaal, maar dit is nie verpligtend nie. Die drink of sprinkeling van water uit die Zamzam-put kan ook gebruik word saam met die aanwending van skoon, niealkoholiese parfuums, wat ittar genoem word.

Spesifieke verse van die Koran word aangehaal waarin God geprys word (byvoorbeeld Die Koei 255). In sommige gevalle kan die oproep tot daaglikse gebed ook gelees word, want dit kan ongesiene wesens soos die djien afweer.

Die Islamitiese profeet Mohammed het sy volgelinge geleer om die laaste drie soeras van die Koran – Die Eenheid, Die Dagbreek en Die Mense – te lees. Hadits vertel van Mohammed, maar ook Jesus, wat duiwels uitdryf as voorbeeld en regeverdiging vir eksorsismerituele.

Judaïsme

Josephus het geskryf oor eksorsisme deur die toediening van giftige wortelekstrakte en die bring van offerandes.

Meer onlangs het rabbi Yehuda Fetaya (1859-1942) die boek Minchat Yahuda geskryf oor die onderwerp, sy ondervinding met besete mense en ander onderwerpe van Joodse denke. Dit is in Hebreeus geskryf en in Engels vertaal.

Die Joodse eksorsismeritueel word uitgevoer deur ’n rabbi wat praktiese kabbala bemeester het. Ook teenwoordig is ’n groep van 10 volwasse mans, wat in ’n sirkel om die besetene staan. Die groep sê Psalm 91 drie keer op en dan blaas die rabbi op ’n sjofar (ramshoring).

Die sjofar word op ’n sekere manier geblaas om die liggaam te "skok" sodat die duiwel of gees sal losskud. Nadat dit losgeskud is, sal die rabbi daarmee begin kommunikeer en vrae vra, soos hoekom dit die liggaam beset het. Die mans teenwoordig kan daarvoor bid en ’n seremonie uitvoer om dit veilig te laat voel sodat dit die persoon se liggaam kan verlaat.

Taoïsme/Chinese volksgodsdiens

In Taoïsme kan ’n persoon om een van twee redes deur ’n bose gees besete wees: Die besetene het ’n gees met of sonder opset versteur en die gees soek wraak, of ’n lewende persoon kan jaloers wees en swartmagie gebruik om ’n bose gees die persoon se liggaam te laat invaar. Die fasji, wat beide Chinese ritueelspesialiste en Taoïstiese priesters is, kan sekere seremonies uitvoer om ’n duiwel of bose gees te verdryf – tradisioneel behels dit sing, fisieke bewegings en gebede.

Wetenskaplike siening

Nie die DSM-5 of die ICD-10 erken duiwelbesetenheid as ’n psigiatriese of mediese diagnose nie. Mense wat erken hulle glo in duiwelbesetenheid het al simptome daaraan toegeskryf wat verbind word met fisieke of geestesteurings soos histerie, manies, psigose, Tourette-sindroom, epilepsie, skisofrenie of psigopatie.

Daar is ook ’n soort monomanie wat demonomanie of demonopatie genoem word – dit is wanneer ’n persoon glo hy is deur een of meer duiwels besete. Die illusie dat eksorsisme werk vir mense met simptome van besetenheid word toegeskryf aan ’n plasebo-effek en die mag van suggestie.

Skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Duiweluitdrywing.

• Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.