Elizabeth Weber

Elizabeth Weber (gebore Olivier, 18 Junie 1923 in Germiston) was ’n Afrikaanse skrywer. Haar getroude van was Marais. Haar skryfwerk het gedy tydens 'n kort, intensiewe tydperk tussen die jare 1949 en 1952, waarna sy, buiten vir vertalings van kinderletterkunde uit Engels in Afrikaans en kleuterverhale wat geruime tyd daarna verskyn het, uit die openbare oog verdwyn het. Ten spyte van die lof wat haar werk van 1949 tot 1952 ontvang het, is geen gesaghebbende navorsing tot dusver oor haar lewe of werk onderneem nie.

Elizabeth Weber, hier afgeneem in 1968.

Vroeë jare

Weber is gebore in Germiston aan die Oos-Rand en matrikuleer in 1939 aan die plaaslike Engelse hoërskool waarna sy 'n B.A.-graad verwerf aan die Universiteit van die Witwatersrand met Afrikaans, Engels en Klassieke Kultuur as hoofvakke. Ná 'n jaar aan 'n onderwyskollege gee sy tot aan die einde van 1947 onderrig in Afrikaans. Sy verlaat die onderwys en vertrek na Londen waar sy by die radiowese betrokke raak in die Afrikaanse afdeling van die BBC. Dit was in Londen dat sy bevriend geword het met die Israeli-Afrikaner digteres Olga Kirsch.

Kort skryfloopbaan

Na 'n verblyf van drie jaar in die buiteland keer sy terug na Johannesburg om 'n betrekking te aanvaar in die kantoor van die Afrikaanse Pers-Boekhandel (APB), 'n filiaal van die Afrikaanse Pers, die voorloper van die Afrikaanse Pers (1962) Beperk, by Joubertstraat 76A, Johannesburg. Al haar gepubliseerde werke is dan ook deur die APB uitgegee. Ná haar terugkeer na die onderwys is niks verder opgeteken oor haar skryfwerk of haar doen en late nie.

Ds. Phil Olivier, Elizabeth Weber se broer, was buiten predikant in drie gemeentes van die Nederduitse Gereformeerde Kerk, ook assistentredakteur van die Kerkbode, samesteller van Ons gemeentelike feesalbum en skrywer van 15 publikasies.

Gesinslewe

Sy was getroud met ene Sarel Marais en het twee seuns gehad. Haar broer, ds. Phil Olivier, was eweneens 'n skrywer, samesteller van die gesaghebbende Ons gemeentelike feesalbum en van 1960 tot 1967 die laaste predikant wat as assistentredakteur van die Kerkbode opgetree het. Haar jonger suster het haar lewe aan musiek gewy.

Kritieke beskouing

Weber het lof ontvang van die reuse van Afrikaanse letterkundige kritiek, Nienaber, Senekal en Bothma, wat in die vroeë jare 50 skryf dat sy, in die geledere van die groot hoeveelheid skrywers (veral skryfsters) van ingewikkelde liefdesverhoudings, substantiewe letterkundige stof gelewer het danksy haar begrip van hoe ingewikkelde verhoudings ontwikkel, en haar gawe om "die betreklike" in menslike verhoudings te verwoord en uit te druk. In die eerste uitgawe van Mylpale in die Geskiedenis van die Afrikaanse Taal en Letterkunde (1951) skryf Nienaber: "Onder die talle skrywers (en veral skryfsters) oor hierdie onderwerp ("die driehoekkonstellasie") het Elizabeth Weber met haar sin vir verwikkelinge en gawe om die betreklike in menslike verhoudings uit te druk, onderhoudende leesstof gelewer met Die Weë van haar Liefde (1949), en Waar is die Liefde (1950)."

Waar is die liefde?

APB het haar mees aangeskrewe werk, Waar is die liefde?, in 1950 gepubliseer as deel van sy Môrester-reeks. Die roman het as agtergrond die privaat kajuite en dekke van 'n passasierskip onderweg van Kaapstad na Londen waar toeval en die noodlot sy tol eis op 'n huwelik wat onder druk verkeer. Soos 'n letterkundige resensent van die eertydse Die Vaderland skryf: "Dit is duidelike dat Elizabeth Weber 'n wakker paar oë het .... Sy het die vermoë om haar waarnemings vinnig te deurvoel, te verwerk, en in keurige taal neer te skryf. Dat sy daarby ook haar sin vir waardes bly behou bring mee dat sy 'n verhaal geskryf het wat bo die gemiddelde van sy soort uitstyg". Die digtheid van die taal, die stortvloed van delikate en fyn waarnemings, die atmosfeer van sin, gevoel en sentiment, en die angs van selfbewustheid in haar skryfwerk herinner sterk aan die styl en voorneme van Marcel Proust in Remembrance of Things Past.

Besonderhede in jg. 1, nr. 1 van die Tydskrif vir Letterkunde van die publikasie van Elizabeth Weber se grootste werk, Waar is die liefde?.

Bibliografie

Romans

• Weber, E. (1949). Die weë van haar liefde. Johannesburg: APB (Afrikaanse Pers-Boekhandel)
• Weber, E. (1950). Waar is die liefde? Môresterbiblioteek nr. 50. Johannesburg: APB (Afrikaanse Pers-Boekhandel).
• Weber, E. (1951). En toe het jy gekom. Johannesburg: APB (Afrikaanse Pers-Boekhandel).
• Weber, E. (1952). Ons jaag skimme na. Môresterbiblioteek nr. 74. Johannesburg: APB (Afrikaanse Pers-Boekhandel).

Bundel kortverhale

Weber, E. (1952). Die hart van 'n vrou. Leesgenotreeks nr. 3. Johannesburg: APB (Afrikaanse Pers-Boekhandel):

• "Die ontmoeting", bl. 5-21.
• "Willempie", bl. 21-31
• "Die verduideliking", bl. 32-42
• "Tannie Louise", bl. 42-54
• "Nou verstaan ek eers", bl. 54-68

Vertaling van kinderverhale

• Sewell, Anna en Weber, Elizabeth (19- ?). Black Beauty. Verwerk en vertaal deur Weber, E. Johannesburg: APB (Afrikaanse Pers-Boekhandel).
• Defoe, Daniel and Weber, Elizabeth (19- ?). Robinson Crusoe. Verwerk en vertaal deur Weber, E. Johannesburg: APB (Afrikaanse Pers-Boekhandel).
• Longfellow, Henry Wadsworth and Weber, Elizabeth (1957). Die verhaal van Hiawatha. Verwerk deur Chaffee, A., vertaal deur Weber, E. en voorberei onder die toesig van Frank, J. Johannesburg: APB (Afrikaanse P-Boekhandel).

Kinderverhale

• Weber, E. (19- ?). Sprokies. Johannesburg: APB (Afrikaanse Pers-Boekhandel).
• Weber, E. (19- ?). Tyd om te speel. Johannesburg: APB (Afrikaanse Pers-Boekhandel).
• Weber, E. (19- ?). Hokus Pokus. Johannesburg: APB (Afrikaanse Pers-Boekhandel).
• Weber, E. (19- ?). Veels geluk, Hettie. Johannesburg: APB (Afrikaanse Pers-Boekhandel).
• Weber, E. (19- ?). My oulike baba. Johannesburg: APB (Afrikaanse Pers-Boekhandel).
• Weber, E. (19- ?). My sprokie-teater. Johannesburg: APB (Afrikaanse Pers-Boekhandel).