Ernst von Mansfeld

Ernst, Graf (Graaf) von Mansfeld (volle name Pieter Ernst, Graaf von Mansfeld; gebore 1580, Luxemburg; sterf op 29 November 1626, Rakovica, naby Sarajevo, Bosnië) was ‘n Rooms Katolieke huursoldaat wat vir die Protestantse saak gedurende die Dertigjarige Oorlog (1618–48) geveg het. Hy was tot sy afsterwe in 1626 die Katolieke Liga se mees gevaarlikste opponent. Hy was die buite-egtelike seun van Pieter Ernst, Fürst (prins) von Mansfeld, goewerneur van die graafskap van Luxemburg in die Spaanse Nederlande en het in die Habsburgse Leër gedien, eers in die Nederlande (van 1594) en daarna in Hongarye (kavallerie kaptein, 1603). In 1610 het hy ‘n hoër posisie in die leër van die Protestantse Unie wat deur Frederick V van die Palatinaat gelei is aanvaar. Ses jaar later het die Protestantse Unie Mansfeld toegelaat om ‘n regiment op die been te bring om in Italië te dien waar Hertog Charles Emmanuel van Savoy in ‘n stryd met Spanje om beheer van Mantua gewikkel was.

Toe die gevegte in 1618 beëindig is het Charles Emmanuel aangebied om Mansfeld se regimente aan die Boheemse state wat in rebellie teen die Habsburgs was te leen, en om die helfte van sy koste te dek indien Frederick die res sou betaal. Die state het Mansfeld as generaal van artillerie aangestel, en hy het Pilsen (Plzeň) verower; in Junie 1619 het die Habsburgse magte hom egter by Záblatí in Suid-Boheme verslaan. Agtien maande later het hulle hom onder Johann Tserclaes, hertog von Tilly, weer by die Slag van Witberg verslaan. Mansfeld se magte het kort daarna oorgegee.

In 1622, met die hulp van Nederlandse subsidies, het Mansfeld nog ‘n leër vir Frederick in suidwes-Duitsland op die been gebring met die bedoeling om die Palatinaat te herwin. Hy is egter deur Tilly verslaan. Mansfeld het nou die oorblywende deel van sy magte na die Nederlandse Republiek gelei waar hy, ten spyte van nog ‘n loesing deur die Habsburgse magte wat hom agtervolg het, daarin geslaag het om die Spaanse beleëring van Bergen op Zoom te ontset. Alhoewel die Nederlanders (en later in 1623 ook die Franse) klein subsidies voorsien het om Mansfeld se leër te onderhou het hy ‘n gebrek aan die nodige hulpbronne gehad ten einde ‘n sinvolle veldtog te loods.

In 1624 is Mansfeld na Engeland om ‘n leër op die been te bring vir ‘n nuwe anti-Habsburgse koalisie, en alhoewel hy niks in 1625 behaal het nie, het hy en sy bondgenote ‘n gewaagde strategie uitgedink vir die volgende jaar: terwyl Christiaan IV Tilly in Lae Sakse beveg het en Prins Gábor Bethlen van Transsilvanië in Hongarye aanvalle geloods het, sou Mansfeld opmars na Boheme. Mansfeld was egter teengestaan deur die imperiale generaal, Albrecht von Wallenstein, en kon nie daarin slaag om oor die Elbe by Dessau te kom nie, en met Wallenstein op sy hakke voortgestrompel na Hongarye. Mansfeld het, verwyder van sy basis en terneergedruk deur nuus van die oorwinning deur Tilly oor Christiaan IV tydens die slag van Lutter (27 Augustus 1626), ‘n skietstaking met die imperialiste geteken met die bedoeling om na Engeland via Venesië terug te keer. Hy het egter op pad na Venesiaanse gebied beswyk. Ten spyte van die vele oorwinnings oor hom het Mansfeld merkwaardige sukses getoon in die bymekaarhou van sy magte, en derhalwe die waarheid van sy leuse: “Oorlog voed oorlog”, getoon.