Goedit
Goedit (Ge'ez: ጉዲት) is die Klassieke Ethiopiese naam van ’n legendariese koningin wat ook bekend is as Jodit in Tigrinya, Isato in Amharies en Ga'wa in Ţilţal.[1] Sy het oor die beweerde Koninkryk Semien regeer wat volgens ’n laat tradisie die Koninkryk Aksum verwoes, kerke en monumente vernietig en lede van die regerende dinastie probeer uitmoor het.[2] [1] Die dade wat aan haar toegeskryf word, word genoem in mondelinge tradisies en ’n verskeidenheid historiese vertellings.
Inligting oor Goedit is weersprekend en onvolledig. Paul B. Henze skryf: "Sy het na bewering die keiser vermoor, self die troon bestyg en 40 jaar lank regeer. Verhale oor haar wrede misdade word steeds onder boere van die noordelike Ethiopiese platteland vertel."[3] Henze vertel voorts in ’n voetnoot:
"Op my eerste besoek in 1970 aan die rotskerk van Abreha en Atsbeha in Oos-Tigray het ek opgemerk die kunstig gesnede plafon is swart van die roet. Die priester het verduidelik dit was die werk van Goedit, wat die kerk nege eeue tevore vol strooi gepak en dit aan die brand gesteek het."[4]
Volgens een tradisie het Goedit die amba (plat berg) Debre Damo verwoes en laat brand wat in dié tyd die staatskas en ’n tronk vir die manlike familielede van die koning gehuisves het; dit kan ’n nabootsing wees van die vertelling van ’n latere verwoesting van Amba Geshen deur Ahmad ibn Ibrahim al-Ghazi.[5] Goedit is bekend as ʿEsato van die Amhariese woord ʿEsat vir "vuur".[2]
Die Skotse reisiger en skrywer James Bruce vertel van ’n tradisie waarvolgens Dil Na'od se bewind deur Goedit omvergewerp is, en dat Mara Takla Haymanot (wat Bruce "Takla Haymanot" noem) ’n neef van Goedit was wat haar ná verskeie van haar familielede opgevolg het.[6]
In mondelinge tradisies smelt Goedit soms saam met die 16de-eeuse Moslemse koningin Ga'ewa van Tigray.[7]
Verwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 Andersen, Knud Tage (2000). "The Queen of the Habasha in Ethiopian History, Tradition and Chronology". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. 63 (1): 31–63. JSTOR 1559587.
- ↑ 2,0 2,1 "Gudit". The Dictionary of Ethiopian Biography. Vol. 1 'From Early Times to the End of the Zagwé Dynasty c. 1270 A.D.'. 1975.
- ↑ Henze, Paul B. (2000). Layers of Time, A History of Ethiopia. New York: Palgrave. p. 48. ISBN 1-4039-6743-1.
- ↑ (Henze 2000, p. 48 n. 14). Meer oor sy besoek aan onder meer verskeie kerke in Ethiopië kan gelees word by: here Geargiveer 28 Junie 2006 op Wayback Machine.
- ↑ Vertel in Pakenham, Thomas (1959). The Mountains of Rasselas. New York: Reynal. p. 79. OCLC 967453.
- ↑ Bruce. Travels to Discover the Source of the Nile. Vol. 2 (1805 uitg.). pp. 451–453.
- ↑ Yohannes Gebre Selassie; Iwona Gajda; Berhe Hiluf (2009), "Pre-Aksumite Inscriptions from Mäqabǝr Ga'ǝwa (Tigrai, Ethiopia)", Annales d'Éthiopie 24: 33–48, doi:10.3406/ethio.2009.1386, https://www.persee.fr/doc/ethio_0066-2127_2009_num_24_1_1386.
Skakels
wysig
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
