Grenoble
Grenoble (Frans: [gʀəˈnɔbl]; Arpitaans: Grenoblo) is 'n stad in die suidweste van Frankryk. Met 'n bevolking van 160 215 (in 2013) is die vroeëre hoofstad van die historiese provinsie Dauphiné en huidige administratiewe setel van die département Isère die derde grootste nedersetting in die gewes Auvergne-Rhône-Alpes ná Lyon en Saint-Étienne.
|
Grenoble | |
|---|---|
| Kaart | Wapen |
 | |
.svg) | |
| Vlag | |
 | |
| Land |  Frankryk
|
| Région (Admin. gewes) | Auvergne-Rhône-Alpes |
| Département | Isère |
| Koördinate | 45°11′N 5°43′O / 45.183°N 5.717°O |
| Stigting | Voor 43 v.C. |
| Oppervlakte: | |
| - Totaal | 18,13 vk km |
| Hoogte bo seevlak | 204-600 m |
| Bevolking: | |
| - Totaal (2012) | 160 215 |
| - Bevolkingsdigtheid | 8 837,0/vk km |
| Tydsone | UTC +1 |
| - Somertyd | UTC +2 |
| Burgemeester | Éric Piolle (EELV) |
| Amptelike webwerf | Grenoble |
Saam met aangrensende nedersettings vorm Grenoble die tweede grootste agglomerasie in Rhône-Alpes met 'n bevolking van sowat 515 000 (die elfde grootste in Frankryk) en word – as grootste nedersetting in die Alpestreek nog voor Innsbruck in Oostenryk en Bolzano (Bozen) in Italië – dikwels ook die "hoofstad van die Alpe" (capitale des Alpes) genoem.
Die gedokumenteerde geskiedenis van Grenoble strek oor 'n periode van meer as 2000 jaar. In die Gallies-Romeinse tydperk was dit 'n klein nedersetting wat aanvanklik as Cularo en later as Gratianopolis bekendgestaan het. In die 11de eeu het die grawe van Albon politieke en ekonomiese betekenis aan Grenoble gegee as hoofstad van die provinsie Dauphiné. Hierdie status, wat ook ná die inlywing van Dauphiné by die Koninkryk Frankryk bevestig is, het ook in die volgende eeue tot Grenoble se groei bygedra. Weens sy ligging naby die grens met Savoje is dit later ook tot 'n militêre pos en vestingstad uitgebou.
Die bewoners van Grenoble, wat in Frans Grenoblois genoem word, het hulle in die loop van die geskiedenis verskeie kere besonderlik onderskei, soos byvoorbeeld gedurende die Italiaanse oorloë, die Franse Rewolusie of die Tweede Wêreldoorlog. Daarnaas het die stad ook steeds weer aan die voorfront van maatskaplike en wetenskaplike vooruitgang gestaan. Vanaf die 18de eeu het Grenoble tot 'n belangrike nywerheidsentrum ontwikkel, aanvanklik danksy die vervaardiging van handskoene, en later, vanaf die 19de eeu, danksy die vestiging van waterkragsentrales in die omgewing.
Die sterkste groei het Grenoble gedurende die sogenaamde Trente Glorieuses ervaar, die periode van ekonomiese opswaai tussen 1945 en 1973 wat sy hoogtepunt in 1968 bereik het toe Grenoble as gasheerstad van die Xde Olimpiese Winterspele opgetree het. Grenoble het vervolgens tot 'n beduidende Europese sentrum vir wetenskappe en navorsing ontwikkel. Grenoble is die tuiste van baie wetenskaplike navorsing sentrums soos die European Synchrotron Radiation Facility of Minatec (nanotegnologie).
Geografie
wysigGrenoble lê tussen die bergmassiewe van Vercors, Belledonne en Chartreuse en vorm die geografiese middelpunt van die Franse Alpe. Grenoble is met sy meer as 150 000 inwoners die grootste stad in die Alpestreek.
Die stad lê oorwegend in die riviervlakte van die Isère, maar dit word deur die nabygeleë bergreekse omring. Grenoble lê sowat 150 kilometer suid van Genève, 100 kilometer oos van Lyon en 350 kilometer noord van die Côte d'Azur. Sy ligging maak van Grenoble 'n gewilde toeristebestemming en skioord.
Geskiedenis
wysig
Die eerste verwysing na Grenoble dateer uit die jaar 43 v.C. - Grenoble was toe 'n klein dorpie met die naam Cularo, wat deur die Galliese stam Allobroges gestig is. In die jaar 286 is 'n stadsmuur opgerig, waarvan 'n aantal oorblyfsels bewaar is.
Ter ere van keiser Gratianus het die dorp in die jaar 377 die naam Gratianopolis en stadstatus gekry. Die stadsnaam het geleidelik na verander Graignovol en uiteindelik Grenoble. Die agtervoegsel -noble (Frans: "edel, adellik") was 'n indirekte verwysing na die Franse koning, aangesien die omliggende streek Dauphiné sy persoonlike besitting was. Vanaf 1032 het Grenoble tot die Heilige Romeinse Ryk behoort .
In die middeleeue het Grenoble as die hoofstad van die Dauphiné gedien, tydens die 14de eeu was dit ook die setel van 'n universiteit. In 1349 is Dauphiné deur Frankryk gekoop.
Die plaaslike onluste van die jaar 1788, die sogenaamde "Dae van die Dakteëls", was een van die gebeurtenisse aan die vooraand van die Franse Rewolusie – regeringstroepe is destyds met dakteëls bestook. Tydens die rewolusie is die naam van die stad na "Grelibre" (Frans libre: "vry") verander. Die naamwysiging is eers deur Napoléon Bonaparte herroep.
Tussen die twee wêreldoorloë het 'n groot aantal Italiaanse immigrante hulle in die stad gevestig. Op 26 Mei 1944 is Grenoble deur 'n bomaanval verwoes.
Grenoble het internasionale bekendheid verwerf as gasheerstad van die Olimpiese Winterspele van die jaar 1968. Dit was ook een van die Franse gasheerstede tydens die Rugbywêreldbeker 1991.
Eksterne skakels
wysig| Wikimedia Commons bevat media in verband met Grenoble. |