Groentetuin

'n Groentetuin kan klein of groot wees, afhangende van die ruimte wat beskikbaar is. Die sukses daarvan hang grootliks af van die deeglike voorbereiding van die grond, asook van versigtige beplanning om te verseker dat ʼn goeie voorraad groente dwarsdeur die jaar beskikbaar sal wees. As die tuin klein is, sal dit betaal om te konsentreer op daardie groentes wat taamlik duur is. Dit sou beteken dat groentes soos ertjies, boontjies en wortels vroeër as gewoonlik gekweek moet word, want buite die seisoen is die groentes taamlik duur. 'n Mens kan natuurlik ook eksperimenteer met ongewone groentes soos aspersies, seldery, skorsenier en knoffel, wat die hele jaar deur duur is.

Groentetuin in Williamsburg

Voorbereiding van grond

Die kweek van groente is die mees gekonsentreerde vorm van tuinbou wat bestaan. As ʼn mens goeie groente wil oes, word baie voedingstowwe uit die grond gehaal. Dit is dus belangrik om toe te sien dat die grond nie uitgeput raak nie. Selfs die beste grond kan slegs die nodige voedingstowwe aan die plante lewer indien die tuinier toesien dat hulle gereeld aangevul word.

Groentetuin by die Beamish Museum

Dit word gedoen deur die grond te bemes, dit wil sê voedingstowwe in die grond te voeg in die vorm van verrotte plantmateriaal (kompos), dieremis of kunsmis. 'n Mens kan die grond op een van twee maniere bemes: die bemesting word of in die grond ingespit, of dit word bo-op die grond gestrooi en dan ingehark. Die soort en hoeveelheid bemesting wat gebruik word, sal afhang van die gehalte van die grond, maar die hoofdoel van bemesting is altyd dieselfde om 'n goeie voorraad voedingstowwe daar te stel waaruit die plante vir normale groei kan put.

Spit

'n Goeie tuinier moet bereid wees om baie tyd en energie te bestee om die grond goed om te spit. Indien 'n mens mooi, sterk plante wil hê, moet hulle in staat gestel word om 'n doeltreffende wortelstelsel te ontwikkel sodat hulle die voedingstowwe wat hulle nodig het om te groei, uit die grond kan haal.

As die grond swaar en versuip-, of sanderig en droog is, sal die plantwortels swak ontwikkel. Dit is nie voldoende om slegs die boonste paar sentimeters van die grond los te maak nie. Die grond moet goed en diep omgekeer word, en dit kan die beste met 'n graaf gedoen word. Die deeglikste metode staan bekend as dolwe, waarmee die toediening van bemestingstowwe gekombineer kan word. Die eerste stap is om 'n sloot te maak, omtrent 'n graaflem diep en 'n graaflem wyd.

Hierdie grond word dan na die onderpunt van die stuk wat omgespit gaan word, geneem (dit sal gebruik word om die laaste sloot te vul). As die eerste sloot gemaak is word die bodem daarvan met 'n vurk omgespit en, indien nodig, word die bemestingstowwe daarin gegooi. Daarna word die volgende sloot gespit en die grond van die nuwe sloot word in die eerste sloot gegooi. So gaan 'n mens voort totdat die hele tuin omgedolwe is. Meestal word die bemestingstowwe net op die onomgespitte grond gegooi en in die dolfproses ingewerk.

Tuingereedskap

'n Mens kan natuurlik nie tuinmaak sonder die nodige gereedskap nie. Die tuinier gebruik sekere stukke gereedskap wat elk vir 'n bepaalde taak bedoel is. Die drie belangrikste van hulle is ongetwyfeld die graaf, die vurk en die skoffel, terwyl ook die hark 'n uiters bruikbare stuk gereedskap is. Goeie gebruik van die graaf en die vurk sal goed gedreineerde grond verseker, terwyl die skoffel die stuk gereedskap is om onkruid mee in bedwang te hou. Die hark word natuurlik ingespan om uitgetrekte onkruid mee weg te hark en om die akkers egalig te kry.

Beplanning van ʼn wisselbouprogram

By die beplanning van 'n wisselbouprogram moet die keuse van groentesoorte met oorleg geskied. Groentes soos wortels en beet lewer die beste resultate as hulle volg op groentes soos kool en aartappels, wat swaar bemes word met organiese misstowwe, bv. kraalmis en kompos. Peulgroentes soos ertjies en boontjies beskik oor die vermoë om met behulp van sekere bakterieë stikstof uit die lug te bind.

Dit het 'n gunstige uitwerking op die gewasse wat na hulle daar geplant word, veral groentes soos kool, uie en tamaties, wat baie stikstof gebruik. Ander faktore wat in gedagte gehou moet word, is dat sommige groentes sterk seisoensgebonde is, bv. boontjies, ertjies, blomkool en uie. Ander soorte kan deur die jaar verbou word, soos slaai, kool, wortels en beet, hoewel nie altyd met dieselfde sukses nie. Noukeurige aandag moet aan saaitye geskenk word omdat dit 'n groot invloed op saadskiet het.

Dit is ook van belang om te onthou dat 'n groter oppervlakte onder sekere groentes gesit moet word as onder ander; een rytjie beet produseer bv. heelwat minder as 'n rytjie wortels van dieselfde lengte. Groente soos beet, slaai en blomkool verloor ook gou hul gehalte nadat hulle bekwaam geraak het, en dit is voordeliger om klein plantings met kort tussenposes te maak.

Keuse van groente

Die groentes wat ʼn mens kies om te kweek, sal van persoonlike smaak afhang. Dit is egter goed om in gedagte te hou dat sekere groentes goed in die son aard, en ander in die skadu. As die tuin baie son kry en tog beskut is, sal ʼn mens sonder enige moeite ʼn baie groot verskeidenheid groentes kan kweek. Skaduryke kolle kan gebruik word vir groentes soos boerkool en slaai. Tamaties en kool moet op ʼn sonnige plek geplant word, en oor die algemeen sal die meeste groentes welig groei waar kool en tamaties goed aard. Dit is altyd ʼn goeie plan om ʼn paar kruieplante te plant. Hulle is dikwels mooi en ruik geurig as hulle naby die huis geplant word.

Bronnelys

• KENNIS, 1980, ISBN 0798108266, volume 4, bl. 756, 757

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Groentetuin.