Tamatie
Die woord tamatie kan na die plant (Solanum lycopersicum) verwys, of na die eetbare, gewoonlik pragtige rooi vrug wat dit dra. Die tamatie is oor die wêreld heen versprei gedurende die Spaanse kolonialisering van die Suid-Amerikas, waar dit oorspronklik vandaan kom. Dit word nou baie algemeen verbou, insluitend kweekhuise of plastiektonnels in koeler wêrelddele.
Tamatie | |
---|---|
![]() | |
Deursnit en profiel van 'n tamatie wat in 'n kweekhuis geproduseer is. | |
Wetenskaplike klassifikasie | |
Koninkryk: | |
Divisie: | |
Klas: | |
Orde: | |
Familie: | |
Genus: | |
Spesie: | S. lycopersicum
|
Binomiale naam | |
Solanum lycopersicum |
Rooi tamatie, rou Voedingswaarde per 100 g | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Energie 20 kcal 70 kJ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Skakel na USDA Databasis-inskrywing Persentasies is relatief tot VSA aanbevelings vir volwassenes. Bron: USDA Voedingstof-databasis |
Tamaties word op verskeie maniere verbruik, byvoorbeeld rou, gebraai of gekook as bestanddeel van baie geregte en souse, en ook in drankies. Plantkundig word die tamatie as 'n vrug beskryf, maar vir kookdoeleindes word dit as 'n groentesoort beskou. Dit mag verwarring veroorsaak, soos in 'n hooggeregshofgeding al ondervind is in die VSA.[1]
Die vrug is ryk aan likopeen, wat positiewe gesondheidseienskappe kan bevorder. Die tamatie behoort tot die nagskadu-familie. Die plante groei gewoonlik een tot drie meter (3 tot 10 vt) hoog en beskik oor 'n slap stam wat in die algemeen oor die grond kruip of oor ander plante rank. In sy natuurlike habitat is die tamatie 'n meerjarige plant, maar binnenshuis kan dit as 'n eenjarige gekweek word.
Daar is heelwat natuurlike vyande vir tamaties bv. insekte, en roes, 'n soort swam wat gedy wanneer die tamaties te klam bly.
Wêreldwye produksie en uitvoerWysig
Die wêreldwye produksie van tamaties (beide vars en verwerk) bereik 161.8 miljoen ton in 2012. 'n Groot aandeel in die verhoogde produksie kan toegeskryf word aan verbeterde produksiemetodes in die lande in Asië, 'n gebied wat meer as 60% van die wêreld se tamaties geproduseer het in 2012.
Limpopo is Suid-Afrika se belangrikste produksiegebied, gevolg deur Mpumalanga, KwaZulu-Natal en Oos-Kaap. Dit is naas aartappels die gewildste groentegewas in die land.[2]
Top tamatieproduserende lande (2017)Wysig
Volgens FAOSTAT was die topprodusente van tamaties in 2017:[3]
Land | Metrieke ton |
---|---|
China | 59 514 773 |
Indië | 20 708 000 |
Turkye | 12 750 000 |
VSA | 10 910 990 |
Egipte | 7 297 108 |
Iran | 6 177 290 |
Italië | 6 015 868 |
Spanje | 5 163 466 |
Brasilië | 4 243 058 |
Meksiko | 4 243 058 |
Wêreldtotaal | 182 301 400 |
Sien ookWysig
VerwysingsWysig
- ↑ Full text of the opinion in Nix v. Hedden courtesy of Findlaw.com.
- ↑ Die Nasionale Landbougids, 2011, RainbowSA, ISBN 0620465212, ISBN 9780620465212
- ↑ "Production of Tomatoes by country". Food and Agriculture Organization. 2017. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Mei 2020. Besoek op 30 Januarie 2019.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal. |