Gustave Flaubert

Gustave Flaubert (gebore op 12 Desember 1821, Rouen, Frankryk; sterf op 8 Mei 1880, Croisset) was ‘n romansier wat beskou is as die spilpunt waarom die realistiese skool van Franse literatuur gedraai het. Flaubert is die beste bekend om sy meesterstuk Madame Bovary (1857), synde ‘n realistiese uitbeelding of voorstelling van die bourgeois lewe in Frankryk. Die werk het gelei tot ‘n verhoor, gebaseer op klagtes oor die roman se beweerde immoraliteit.

Gustave Flaubert
Gebore12 Desember 1821
Sterf8 Mei 1880
NasionaliteitFrans
BeroepRomansier

Vroeë lewe en werke wysig

Flaubert se vader, Achille Cléophas Flaubert, wat van Champagne afkomstig was, was die hoofchirurg en kliniese professor by die Hôtel-Dieu hospitaal in Rouen. Sy moeder, die dogter van ‘n dokter van Pont l'Évêque, het behoort aan ‘n familie van uitgelese magistrate, wat tipies was van die provinsiale bourgeoisie. Gustave Flaubert het sy literêre loopbaan reeds op skool begin, en sy eerste gepubliseerde werk het in 1837 verskyn in ‘n klein resensieblad genaamd Le Colibri. Hy het van vroeg af ‘n naby vriendskap gevorm met die jong filosoof genaamd Alfred Le Poittevin, wie se pessimistiese uitkyk ‘n sterk invloed op hom gehad het. Die invloed van die geselskap van groot chirurge, en die omgewing van hospitale, operasiesale en anatomieklasse waarmee sy vader se professie hom in kontak gebring het, het ook ‘n reuse invloed op hom uitgeoefen. Flaubert se intelligensie was verdermeer in ‘n algemene sin uitermate skerp. Hy het ‘n sterk weersin gehad van aanvaarde idees (idées reçues), waarvan hy vir sy eie vermaak ‘n “woordeboek” sou saamstel. Hy en Le Poittevin het ‘n groteske verbeelde karakter uitgedink genoem “le Garçon” (die Seuntjie) aan wie hulle telkens die mees vernederende opmerking wat hulle kon uitdink toegedig het. Flaubert sou weldra die “bourgeois” verag, waarby hy bedoel het enige persoon “wat ‘n vlak manier van dink het.” In November 1841 het Flaubert as student by die Regsfakulteit in Parys ingeskryf. Op die ouderdom van twee-en-twintig is egter bevind dat hy gely het aan ‘n senuweekwaal wat geëien was as epilepsie, alhoewel die essensiële daarvan simptome afwesig was. Dit het hom genoop om sy regstudies te staak, met die gevolg dat hy voortaan al sy tyd aan literatuur kon wy. Sy vader het in Januarie 1846 gesterf, en sy geliefde suster Caroline het die volgende Maart beswyk nadat sy geboorte aan ‘n dogter geskenk het. Flaubert het hom daarna saam met sy moeder en die babatjie gevestig op sy landgoed by Croisset naby Rouen op die Seine-rivier. Hy sou daar woon vir die grootste gedeelte van sy verdere lewe. Tydens ‘n besoek aan Parys in Julie 1846 by die ateljee van die beeldhouer James Pradier het Flaubert die digteres Louise Colet ontmoet. Sy het sy gesellin geword, maar hulle verhouding was nie sonder struikelblokke nie. Sy waaksaamheid oor sy onafhanklikheid en haar jaloesie het hul uiteindelike skeiding onafwendbaar gemaak, en hulle paaie het in 1855 geskei. In 1847 het Flaubert op ‘n staptoer langs die Loire en die kus van Bretagne gegaan saam met die skrywer Maxime du Camp wie hy in sy studentedae ontmoet het. Die bladsye wat deur Flaubert geskryf was in hul dagboek van hierdie toer “oor velde en strande” was na sy dood gepubliseer onder die einste titel naamlik ‘’Par les champs et par les grèves’’. Diè boek bevat van Flaubert se beste skryfwerk- soos byvoorbeeld sy beskrywing van 'n besoek aan François-René de Chateaubriand se familielandgoed, Combourg.

Volwasse loopbaan wysig

Sommige van die volwasse werke van Flaubert het gehandel met onderwerpe waaroor hy vroeër probeer skryf het. Op die ouderdom van sestien, byvoorbeeld, het hy die manuskrip Mémoires d'un fou (“Memoirs van ‘n Gek Man”) voltooi, wat sy allesoorheersende passie vir Elisa Schlésinger, wat elf jaar sy senior was en die vrou was van ‘n musiekuitgewer, en wat hy in 1836 ontmoet het, in herinnering roep. Hierdie passie was eers vyf-en-dertig jaar later aan haar bekend gemaak toe sy reeds ‘n weduwee was. Elisa het die model verskaf vir die karakter Marie Arnoux in die roman L'Education sentimentale. Voordat die werk egter in sy definitiewe vorm gestalte gekry het, was die werk in twee verskillende weergawes in manuskrip vorm herskryf naamlik; Novembre (1842) en ‘n preliminêre konsep getiteld L'Éducation sentimentale (1843–45). Dit was stap-vir stap uitgebrei na ‘n ontsagwekkende panorama van Frankryk onder die Julie Monargie—en het volgens Georges Sorel onontbeerlike leesstof uitgemaak vir enige geskiedkundige wat diè tydperk bestudeer wat die periode voor die coup d'etat van 1851 voorafgegaan het.

Die komposisie van La Tentation de Saint Antoine voorsien nog ‘n voorbeeld van Flaubert se ywer in die najaging van perfeksie wat veroorsaak het dat hy konsekwent sou teruggekeer na verdere werk op onderwerpe, sonder om ooit werklik tevrede met die resultate te wees. In 1839 was hy besig met die skryf van ‘’Smarh’’, synde die eerste produk van sy waaghalsige ambisie om Franse literatuur sy Faust te gee. Hy het in 1846-49 met die taak voortgegaan, en weer in 1856, en in 1870, en het uiteindelik in 1874 die boek gepubliseer as ‘’La Tentation de Saint Antoine’’ . Die vier weergawes daarvan toon hoe die outeur se idees met die verloop van tyd verander het. Die weergawe van 1849, beïnvloed deur Baruch Spinoza se filosofie, is nihilisties wat betref sy konklusie. In die tweede weergawe is die skryfwerk minder verstrooi, maar die substansie van die werk bly eenders. Die derde weergawe toon ‘n respek vir godsdiens wat nie in die vroeëre weergawes aanwesig was nie, aangesien Flaubert in die tussentyd die werk van Herbert Spencer gelees het en die Spenceriaanse idee van die Onbekende versoen het met sy Spinozaisme. Hy het naamlik begin glo dat wetenskap en geloof, instede daarvan dat hulle in stryd met mekaar moes wees, eerder eintlik die twee pole van denke uitmaak. Die gepubliseerde weergawe het ‘n katalogus van foute in die veld van die Onbekende geïnkorporeer (net soos wat Bouvard et Pécuchet ‘n lys foute bevat het in die wetenskap-veld).

Van November 1849 tot April 1851 het Flaubert in Egipte, die streek van Israel, Sirië, Turkye, Griekeland en Italië saam met Maxime du Camp gereis. Voordat hy egter vertrek het wou hy La Tentation voltooi en dit versend aan sy vriend, die digter Louis Bouilhet en ook aan du Camp, vir hul eerlike opinie daaroor. Flaubert het in September 1849 die werk vir drie dae aan hulle voorgelees, waarna hulle dit op genadelose wyse verwerp het. “Gooi dit alles in die vuur, en laat ons dit nooit weer noem nie.” Bouilhet het verdere raad gegee: “Jou muse moet op brood en water getrakteer word, of sy sal gedood word deur lirisisme. Skryf ‘n plat-op-die-aarde roman soos Honoré de Balzac se ‘’Parents pauvres’’. Die verhaal van Delamare, byvoorbeeld. . . .”

Eugéne Delamare was ‘n landelike dokter in Normandie wat gesterf het aan smart nadat hy om die bos gelei en geruïneer is deur sy vrou, Delphine (née Couturier). Diè verhaal, en eintlik ook die van Madame Bovary, is nie die enigste bron van daardie roman (La Tentation) nie. Nog ‘n bron was byvoorbeeld die manuskrip ‘’Mémoires de Mme Ludovica’’, wat in 1946 deur Gabrielle Leleu in die biblioteek van Rouen ontdek is. Die verhaal is ‘n relaas van die avonture van Louise Pradier (née d'Arcet), die vrou van die beeldhouer James Pradier, soos deur haarself gedikteer, en behalwe vir die selfmoord, toon dit ‘n sterk ooreenkoms met die verhaal van Emma Bovary. Flaubert het uit goedhartigheid uit sowel as uit professionele nuuskierigheid voortgegaan om Louise Pradier te besoek toe die “bourgeois” haar verkleineer en verwerp het as ‘n gevalle vrou, en sy moes aan hom die vreemde dokument gegee het. Maar tog, wanneer nuuskierige mense Flaubert gevra het wie as model vir sy heldin gedien het, het hy geantwoord, ‘Madame Bovary is ekself.”

So vroeg as 1837 het hy ‘’Passion et vertu’’ geskryf, naamlik ‘n kort en op-die-punt-af verhaal met ‘n heldin, Mazza, wat ooreenkom met die verhaal van Emma Bovary. Vir Madame Bovary het hy ‘n algemene verhaal van ontrouheid geneem en daarvan ‘n boek gemaak wat altyd gelees sal word na aanleiding van die werk se diepliggende menslikheid. Terwyl hy gewerk het op sy roman het Flaubert geskryf: “My arme Bovary ly en huil in meer as ‘n paar Franse dorpies op hierdie einste oomblik.” Madame Bovary met sy meedoënlose en onverbiddelike objektiwiteit – waarmee Flaubert bedoel het die objektiewe weergee van elke kenmerk of insident wat die sielkunde van sy karakters kon belig asook hul rol in die logiese ontwikkeling van sy verhaal, merk die begin van ‘n nuwe era in literatuur.

Madame Bovary het vyf jaar geneem of voltooi te word. Du Camp, wat die periodieke ‘’Revue de Paris’’ gestig het, het Flaubert aangemoedig om vinnig te maak, maar Flaubert het sy eie idees gehad. Die roman, met die subtitel Moeurs de province (“Provinsiale Gebruiklikhede”) het uiteindelik in uitgawes van die Revue vanaf 1 Oktober tot 15 Desember 1856 verskyn. Die Franse regering het die outeur op verhoor geneem op grond van die roman se beweerde immoraliteit, maar Flaubert het skuldigbevinding skrams vermy. Dieselfde tribunaal het ses maande daarna die digter Charles Baudelaire skuldig bevind op dieselfde aanklagtes.

Ten einde homself te verfris na sy lang blootstelling aan die vervelige wêreld van die bourgeoisie in Madame Bovary, het Flaubert onmiddellik begin werk aan Salammbô, ‘n roman oor antieke Kartage waarin die sombere verhaal van Hamilcar se dogter Salammbô voorkom, (welke ‘n heeltemal fiksionele karakter is) teen die outentieke historiese agtergrond van die rebellie van die huursoldate teen Kartage in 240-237 vC.

Metodiek wysig

Flaubert se doel in kuns was die skepping van prag, en hierdie oorweging het dikwels, wat sy daarstelling van die waarheid betref, morele en maatskaplike oorwegings aan die agterspeen laat suig. Hy het stadig en versigtig te werk gegaan, en soos hy gewerk het, het sy idee van sy kuns meer presies geword. Sy briewe aan Louise Colet, wat geskryf was terwyl hy gewerk het aan Madame Bovary, toon duidelik hoe sy houding verander het. Sy ambisie was om ‘n styl daar te stel “wat so ritmies soos poësie en so presies soos die taal van wetenskap” was (brief van 24 April 1852). Sy oortuiging was dat “hoe vinniger die woord kleef aan die gedagte, hoe meer beeldskoon is die effek.” Hy het dikwels herhaal dat daar geen ding soos ‘n sinoniem was nie en dat ‘n skrywer ‘n “le seul mot juste” moes vastrek, d.i. die unieke woord wat van pas was,” ten einde sy gedagtes presies weer te gee. Maar terselfdertyd wou hy altyd ‘n kadens en ‘n harmonie van klinkende lettergrepe in sy prosa hê, sodat dit nie slegs aanklank sou vind by die leser se intelligensie nie, maar ook tot sy onderbewussyn sou spreek op dieselfde wyse as wat musiek dit sou doen, en derhalwe ‘n meer penetrerende effek sou hê as die blote betekenis van die woorde op sigwaarde. Komposisie was vir Flaubert ‘n angstige affêre. Flaubert het bo alle ander oorwegings die daarstelling van objektiwiteit in sy skryfwerk nagestreef: “ Die outeur moet in sy werk wees soos God in die Heelal, oral teenwoordig en nêrens sigbaar nie.” Dit is derhalwe ietwat van ‘n paradoks dat sy persoonlikheid so duidelik na vore tree uit al sy werke, en dat sy briewe; wat geskryf is aan sy kennisse en vervul is van ‘n ontwapenende openhartigheid, hartlikheid, en delikate gevoeligheid en ontvanklikheid en selfs lieflike en verruklike teerheid wat sy-aan-sy staan met sy gebruiklike joviale kruheid, onguurheid, vulgêriteit en platvoersheid; deur sommige beskou word as sy meesterstukke.

Bykomende leeswerk wysig

  • Die definitiewe teks van Flaubert se romans, kortverhale, en reisnotas is die kritiese uitgawe, 12 vol. (1938–46), deur René Dumesnil, wat verskillende, wisselende, en uiteenlopende weergawes aanbied asook ‘n inleiding en annotasies.
  • Vir Flaubert se juvenalia en vir sy toneelstukke, kan verwys word na die Conard uitgawe, 9 vol. (1926–33), asook die Supplément à la correspondance générale, 4 vol. (1954), red. Deur René Dumesnil, Jean Pommier, en Claude Digeon.
  • The Letters of Gustave Flaubert, 1830–1857 (1980), red. Francis Steegmuller, is die mees uitvoerigste en mees uiteenlopende seleksie in Engels.
  • Die standaard biografie is René Dumesnil, Gustave Flaubert: l'homme et l'oeuvre (1932); vir ‘n rekord in Engels van sy lewe, sien P. Spencer, Flaubert: A Biography (1952).
  • Flaubert se passie vir Elisa Schlésinger is die onderwerp van E. Gerard-Gailly, L'Unique passion de Flaubert (1932) en Le Grand amour de Flaubert (1944).
  • A.A. Bertrand, Gustave Flaubert et ses amis (1927), bied ‘n relaas van Flaubert se belangrike verhoudings met kontemporêre skrywers en denkers.
  • Van die baie kritiese werke op Flaubert, word die volgende 19de eeuse studies veral aanbeveel: P. Bourget, Essais de psychologie contemporaine (1920); en F. Brunetière, Le Roman naturaliste (1896).
  • Die romansier se werk word in historiese konteks geplaas in L. Degoumois, Flaubert à l'école de Goethe (1925); François Mauriac, Trois grands hommes devant Dieu (1930), vergelyk Flaubert met Molière en Rousseau.
  • A. Thibaudet, Gustave Flaubert (1935), en E. Maynial, Flaubert (1943), kombineer biografie met kritiese hoofstukke betreffende Flaubert se grootste werk en wat betref styl en estetika.
  • Daar was al ‘n groot aantal studies geskryf wat handel met indiwiduele werke deur Flaubert,maar van die meer moderne algemene kritiek is: V.H. Brombert, The Novels of Flaubert (1966); Stratton Buck, Gustave Flaubert (1966); en B.F. Bart, Flaubert (1967). Enid Starkie, Flaubert: The Making of the Master (1967), is ‘n penetrerende analise. Jean-Paul Sartre, L'Idiot de la famille: Gustave Flaubert, 2 vol. (1971), is ‘n studie van die romansier, wat die skrywer gebruik van maak as gereedskapstuk vir sy eie analise van Frankryk se bourgeoisie.[1]

Verwysings wysig

  1. "Flaubert, Gustave." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2012.