H.D. Campagne

H.D. Campagne (*1763, Tiel - †26 Maart 1828, Beverwijk) was ’n Nederlandse digter uit die agtiende eeu aan die Kaap.

Lewe en werk

Huibert Dirk Campagne is in 1763 in Tiel gebore as seun van Andries Campagne, ’n koopman, en Geertruida Berendina Janin. Op 25 Junie 1763 word hy gedoop. Hy is een van die dienare van die Hollandse gesag aan die Kaap wat tydens die Engelse besetting in 1795 gevangenskap bo ’n betrekking in die diens van die Engelse verkies. Hy skryf verskeie satiriese gedigte oor hierdie tyd in die geskiedenis, waarin hy skerp standpunt inneem teen die oorlopers en die moed prys van diegene wat standpunt inneem teen die besetting. Menige wat nie die knie wou buig nie, is na Engeland in gevangenis gestuur. Ook Campagne is in 1796 in hegtenis geneem terwyl hy op besoek in Kaapstad was en na Engeland gedeporteer om daar sy straf te ontvang. Hy swerf baie rond in sy lewe en nadat hy feitlik al die kolonies van sy tyd besoek het, keer hy terug na sy vaderland en vestig hom in sy geboortedorp. Campagne is nooit getroud nie. Na ’n veelbewoë lewe is hy op 26 Maart 1828 in ’n kranksinnige gestig te Beverwijk oorlede.

Skryfwerk

Sy skryfwerk is hoofsaaklik daarop gerig om aktuele sake van die dag, veral in verband met die kolonies, te beskryf. So verskyn die werk “Memorie en bijzonderheden wegens overgave der Kaap de Goede Hoop 1795”, waarin hy breedvoerig verslag doen van die gebeurtenisse rondom die oorname van die Engelse aan die Kaap in 1795. In hierdie “Memorie” maak hy verskoning vir sy slegte styl en growwe foute, maar die “foute” wys almal in die Afrikaanse rigting wat die taal betref en die gees wat uit die prosa sowel as uit die spotverse spreek is dié van die Dietse Afrikaner. Hierdie boek word later deur P.W. Marnitz in Engels vertaal, met kommentaar, en uitgegee as “The Dutch surrender of the Cape of Good Hope 1795”. Ander aktuele en politieke geskrifte is “Java, zijnde een overzigt van deszelfs waardij en handel, met betrekking tot Nederland”, “De Goudkust, of overzigt van de aangelegenheden der Kust van Guinea”, “Aan den schrijver der brieven, betreffende het bestuur der Koloniën” en “Kort overzigt van den voormaligen handel der Nederlanders van Azië in Azië, zijnde een vervolg van Java”.

Ook sy gedigte staan meermale in diens van politieke protes en hy bedryf veral die satire om kommentaar te lewer op onaanvaarbare optredes. In die lang historiese gedig “Gedachten bij de beschouwing van het voorleeden en toekomstige lot van de Kaap” word gewaarsku teen diegene wat die Engelse verwelkom en hulle landgenote wat weier om onder Engelse heerskappy te staan in ballingskap stuur. Die lied “Afscheidsgroet van de Weledele Heren Bloemendaal, Coopmans, De Sitter en Van Barneveld, by gelegenheid van hun vertrek van de Kaap de Goede Hoop in Krijgsgevangenschap naar Engeland” besing die lof van diegene wat eerder gevangenskap sal uitdien as om onder Engelse bewind te staan. Sy verontwaardiging oor die bevordering van die oorloper Stephanus van Ryneveld van fiskaal tot regter onder die Engelse bewind, dokumenteer hy in die gedig “De Bevordering van den Heer Willem Stephanus van Ryneveld aan Mejuffrouw Catharina Allegonda van Lier”. Deur die titel van die gedig word onthul dat die bekende digteres Catharina Allegonda van Lier goed bevriend was met die oorloper. In “De Verwaandheid in Africa” bespot hy die grootdoenerigheid van die Kapenaars wat verlei word deur die hoë betrekkinge wat die Engelse veroweraars hulle aanbied. Groot is sy vreugde wanneer die Hollanders weer beheer oorneem in die Kaap en hy besing hierdie gebeurtenis in die vers “Ter gelegenheid van het nederhalen der Britsche en weder-ophysen der Bataafsche vlag, aan de Kaap de Goede Hoop, op den 21sten van February, 1803”. ’n Fragment van hierdie gedig word opgeneem in Gerrit Komrij se bloemlesing “Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte”. “De zedelijke grootheid” is ’n digstuk van hom en van sy gedigte word ook opgeneem in Uylenbroek se versameling “Kleine dichterlijke handschriften”, waar dit nie groot indruk maak nie.

Publikasies

Jaar	Titel van publikasie
1797	Memorie en bijzonderheden wegens overgave der Kaap de Goede Hoop 1795
1815	Java, zijnde een overzigt van deszelfs waardij en handel, met betrekking tot Nederland
1816	De Goudkust, of overzigt van de aangelegenheden der Kust van Guinea De zedelijke grootheid
1817	Aan den schrijver der brieven, betreffende het bestuur der Koloniën
1818	Kort overzigt van den voormaligen handel der Nederlanders van Azië in Azië, zijnde een vervolg van Java

Verwysings

Boeke

• Antonissen, Rob “Die Afrikaanse letterkunde van aanvang tot hede” Nasou Beperk Derde hersiene uitgawe Tweede druk 1964
• Conradie, Elizabeth “Hollandse skrywers in Suid-Afrika (Deel I) (1652–1875) J.H. de Bussy, Pretoria, 1934
• Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 1” Academica, Pretoria en Kaapstad Tweede druk 1984