Wezen

(Aangestuur vanaf HD 54605)

Wezen (ook bekend as Delta Canis Majoris of δ CMa) is ’n ster in die sterrebeeld Groot Hond (Canis Major). Dit is ’n geelwit F-tipe superreus met ’n skynbare magnitude van 1,83. Sedert 1943 dien die spektrum van die ster as een van die stabiele ankerpunte waarvolgens ander sterre geklassifiseer word.[8]

Wezen
Wezen se ligging (in die rooi sirkel).
Wezen se ligging (in die rooi sirkel).
Sterrebeeld Groot Hond
Bayer-naam Delta Canis Majoris
Spektraaltipe F8 Ia[1]
Soort Superreus
Waarnemingsdata (Epog J2000)
Regte klimming 07h 08m 23.48608s[2]
Deklinasie -26° 23′ 35.5474″[2]
Skynmagnitude (m) 1,824[3]
Absolute magnitude (M) -6,86[4]
B-V-kleurindeks  +0,691[3]
U-B-kleurindeks  +0,584[3]
Besonderhede
Massa (M) 16,9 ± 1,6[1]
Radius (R) 215 ± 66[5]
Ligsterkte (L) 82 000[4]
Ouderdom (jaar) 12[1]
Temperatuur (K) 6 390 ± 150[1]
Afstand (ligjaar) 1 600
Rotasiespoed (km/s) 25[6]
Metaalinhoud [Fe/H] 0,24[7]
Ander name
Alwazn, Al Wazor, 25 Canis Majoris, CD-263916, FK5 273, HD 54605, HIP 34444, HR 2693, SAO 173047
Portaal  Portaalicoon   Sterrekunde

Eienskappe wysig

 
’n Kunstenaar se voorstelling van Wezen, ’n geel superreus.

Wezen is die derde helderste ster in die sterrebeeld, naas Sirius en Adhara. Die sterreswerm NGC 2354 is net 1,3 grade oos van hom geleë.[9] Nes die res van die Groot Hond is die ster in die winter in die Suidelike Halfrond sigbaar en in die somer in die Noordelike Halfrond.

Dit is ’n superreus met ’n sterreklassifikasie van F8 en ’n radius van omtrent 215 keer dié van die Son. Die effektiewe temperatuur op sy oppervlak is sowat 5 818 K[10] en sy massa is 17 keer die Son s'n.

Wezen se absolute magnitude is -6,87[4] en dit is omtrent 1 600 ligjare ver. Dit is net sowat 10 miljoen jaar oud en het reeds die waterstof in sy kern opgebruik en weg van die hoofreeks geëvolueer. Dit sal binne die volgende 100 000 jaar ’n rooisuperreus word terwyl sy kern al hoe swaarder elemente verbrand. Sodra dit ’n kern van yster het, sal dié instort en die ster sal as ’n supernova ontplof.[11]

As Wezen so naby aan die Aarde was as Sirius, sou dit so helder soos ’n halfmaan gewees het.[12]

Name wysig

Die ster se Bayer-naam is "Delta Canis Majoris". Die tradisionele naam, "Wezen" (ook "Wesen" of "Wezea"), kom van die Arabiese وزن al-wazn, "gewig". Die naam was vir ’n sterpaar, waarvan die ander een "Hadar" was, wat nou as Beta Centauri bekend is. Dit is onduidelik of die sterpaar oorspronklik Alpha en Beta Centauri of Alpha en Beta Columbae was. Op die een of ander manier is die naam egter vir beide Delta Canis Majoris en Beta Columbae gebruik.[13]

In 2016 het die Internasionale Astronomiese Unie se sternaamwerkgroep (WGSN) die naam Wezen vir Delta Canis Majoris goedgekeur.[14]

Kultuuraspek wysig

Wezen verskyn op die vlag van Brasilië en simboliseer die staat Roraima.[15]

Verwysings wysig

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Lyubimkov, Leonid S.; et al. (Februarie 2010). "Accurate fundamental parameters for A-, F- and G-type Supergiants in the solar neighbourhood". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 402 (2): 1369–1379. arXiv:0911.1335. Bibcode:2010MNRAS.402.1369L. doi:10.1111/j.1365-2966.2009.15979.x.
  2. 2,0 2,1 van Leeuwen, F. (November 2007). "Validation of the new Hipparcos reduction". Astronomy and Astrophysics. 474 (2): 653–664. arXiv:0708.1752. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357.
  3. 3,0 3,1 3,2 Gutierrez-Moreno, Adelina; et al. (1966). "A System of photometric standards". Publ. Dept. Astron. Univ. Chile. Publicaciones Universidad de Chile, Department de Astronomy. 1: 1–17. Bibcode:1966PDAUC...1....1G.
  4. 4,0 4,1 4,2 Arellano Ferro, A.; Giridhar, S.; Rojo Arellano, E. (April 2003). "A Revised Calibration of the MV-W(O I 7774) Relationship using Hipparcos Data: Its Application to Cepheids and Evolved Stars". Revista Mexicana de Astronomía y Astrofísica. 39: 3–15. arXiv:astro-ph/0210695. Bibcode:2003RMxAA..39....3A.
  5. Davis, J.; et al. (Oktober 2007). "The Emergent Flux and Effective Temperature of δ Canis Majoris". Publications of the Astronomical Society of Australia. 24 (3): 151–158. arXiv:0709.3873. Bibcode:2007PASA...24..151D. doi:10.1071/AS07017.{{cite journal}}: CS1 maint: postscript (link)
  6. Bernacca, P. L.; Perinotto, M. (1970). "A catalogue of stellar rotational velocities". Contributi Osservatorio Astronomico di Padova in Asiago. 239 (1): 1. Bibcode:1970CoAsi.239....1B.
  7. Prugniel, Ph.; Vauglin, I.; Koleva, M. (Julie 2011). "The atmospheric parameters and spectral interpolator for the MILES stars". Astronomy & Astrophysics. 531: A165. arXiv:1104.4952. Bibcode:2011A&A...531A.165P. doi:10.1051/0004-6361/201116769.{{cite journal}}: CS1 maint: postscript (link)
  8. Garrison, R. F. (Desember 1993). "Anchor Points for the MK System of Spectral Classification". Bulletin of the American Astronomical Society. 25: 1319. Bibcode:1993AAS...183.1710G. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Junie 2019. Besoek op 4 Februarie 2012.
  9. http://www.angelfire.com/ky/astronomers/Canis.html
  10. Davis, J.; Booth, A. J.; Ireland, M. J.; Jacob, A. P.; North, J. R.; Owens, S. M.; Robertson, J. G.; Tango, W. J.; Tuthill, P. G. (2013). "The Emergent Flux and Effective Temperature of δ Canis Majoris". Publications of the Astronomical Society of Australia. 24 (3): 151. arXiv:0709.3873. Bibcode:2007PASA...24..151D. doi:10.1071/AS07017.
  11. Kaler, James B. "Wezen". Stars website (in Engels). University of Illinois. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Mei 2019. Besoek op 28 Mei 2010.
  12. Ridpath, Ian; Tirion, Will (2003). The Monthly Sky Guide. Cambridge University Press. p. 16. ISBN 0-521-53306-6.
  13. Kunitzsch, Paul; Smart, Tim (2006). A Dictionary of Modern star Names: A Short Guide to 254 Star Names and Their Derivations (2nd rev. uitg.). Cambridge, Massachusetts: Sky Pub. p. 23. ISBN 978-1-931559-44-7.
  14. "Bulletin of the IAU Working Group on Star Names, No. 1" (PDF). Besoek op 28 Julie 2016.
  15. "Astronomy of the Brazilian Flag" (in Engels). FOTW Flags Of The World website. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 April 2017.

Bronne wysig