Hertog van Boergondië

Die Hertog van Boergondië (Frans: Duc de Bourgogne) was die hoof van die Hertogdom van Boergondië, 'n hertogdom in die ooste van die huidige Frankryk. Van 880 tot 1477 het die hertoë oor die Hertogdom in die Ooste van die huidige Frankryk geheers. Van 1477 tot aan die einde van die Spaanse Opvolgingsoorlog is die titel vir Franse prinse gebruik en was dit ter selfde tyd die titel van die hoof van die Habsburgse gebiede in die Lae Lande en Frankryk. Na 1714 is die titel toegeken aan die Koning van Spanje wat dit tot vandag toe hou.

Paleis van die Hertoë van Boergondië in Dijon

Maket van die Paleis van die Hertoë van Boergondië in Dijon

Skep van die Hertogdom

Die Hertogdom van Boergondië (Frankoprovensaals Borgogne) is in die 9de eeu teen 880 gestig uit deel van die Koninkryk van Boergondië, deur die Karolingiese konings Lodewyk III van Frankryk en Karel II van Frankryk en die hooflede van hulle familie wat die Karolingiese Ryk wat hulle van Karel die Grote geërf het verdeel het. Hulle het al die karolingiese koninkryke van Frankryk verdeel in feudale hertogdomme en graafskappe onder die koning van Frankryk.

Richard II van Boergondië, wat bekend gestaan het as Richard die Regsbringer, is eers as markies en toe eerste Hertog van Boergondië benoem en een van die ses pairs van Frankryk onder die susereiniteit van koning Lodewyk III van Frankryk.

Die Hertogdom van Boergondië het opsigself weer susereiniteit oor die volgende vasalle graafskappe van Boergondië gehad:

• Graafskap van Châlon sur Saone, Graafskap van Charolais, Graafskap van Mâcon, Graafskap van Autun, Graafskap van Nevers, Graafskap van Avalon, Graafskap van Sancerre, Graafskap van Tonnerre, Graafskap van Senlis, Graafskap van Auxerre, Graafskap van Sens, Graafskap van Troyes, Graafskap van Auxonne, Graafskap van Boergondië (vandag Franche-Comté), Graafskap van Montbéliard, Graafskap van Bar...
• En ander graafskappe, seigneuries, en gebiede wat deur huwelike of oorlogsoorwinnings bekom is.

Lys van hertoë

Huis van die Bosonide

• 880-921 : Richard Justiciarius, eerste Hertog van Boergondië wat die hertogdom van koning Lodewyk III van Frankryk ontvang het
• 921-923 : Roedolf I, seun van die vorige hertog. In 923 het hy Koning van Frankryk geword en die hertogdom aan sy broer afgestaan.
• 923-952 : Hugo die Swarte, broer van die vorige hertog.
• 952-956 : Giselbert van Châlon, skoonseun van Richard I, het nie die hertoglike titel ontvang nie, maar het as “hoofgraaf” van die Boergondiërs (Frans: comte principal des Bourguignons) bekend gestaan. Hy was die hoof-luitenant van sy voorganger maar het sonder erfgename gesterf.

Huis van Capet (Robertiens)

• 956-965 : Otto, skoonseun van Giselbert wat getroud was met Liutgarde, dogter en erfgename van Giselbert van Châlon.
• 965-1002 : Hendrik die Grote, broer van die vorige hertog, verkies deur die grawe van die Hertogdom van Boergondië.
• 1002-1004 : Otto Willem, Paltsgraaf van Boergondië, skoonseun van die vorige hertog.

Huis van Capet

Wapenskild van die Huis van Capet se Hertoë van Boergondië

• 1004-1032 : Robert II, Koning van Frankryk, kleinneef van Otto en Hendrik
• 1032-1076 : Robert I die Oue, seun van die vorige hertog en broer van koning Hendrik I van Frankryk van wie hy die Hertogdom van Boergondië ontvang het toe hy nie die Franse troon bekom het nie.
• 1076-1079 : Hugo I, kleinseun van die vorige hertog.
• 1079-1102 : Odo I Borrel, broer van die vorige hertog.
• 1102-1143 : Hugo II die Vredeliewende, seun van die vorige hertog.
• 1143-1162 : Odo II, seun van die vorige hertog.
• 1162-1192 : Hugo III, seun van die vorige hertog.
• 1192-1218 : Odo III, seun van die vorige hertog.
• 1218-1272 : Hugo IV, seun van die vorige hertog.
• 1272-1306 : Robert II, seun van die vorige hertog.
• 1306-1315 : Hugo V, seun van die vorige hertog.
• 1315-1349 : Odo IV, broer van die vorige hertog.
• 1349-1361 : Filip I de Rouvres, petit-seun van die vorige hertog.

Huis van Valois

Wapenskild van die Hertoë van Valois-Boergondië

Die Huis van Valois was 'n sytak van die Huis van Capét

• 1361-1364 : Jan II die Goeie, koning van Frankryk, skoonvader van de Filip van Rouvres en kleinneef van Odo IV. Filip van Rouvres het sonder seuns gesterf wat Jan II koning van Frankryk as naaste bloedverwant die hertogdom besorg het uitgesluit die gebiede van Karel II die Slegte, Koning van Navarra (die ander kleinneef van Odo IV). Maar die state van Boergondië het geweier om geannekseer te word, hy het dus die titel Hertog van Boergondië slegs in persoonlike hoedanigheid gehou (en nie as koning van Frankryk nie) en het uiteindelik die titel as 'n apanage aan sy vierde seun gegee.
• 1364-1404 : Filip II die Stoute, seun van die vorige hertog
• 1404-1419 : Jan I sonder Vrees, seun van die vorige hertog
• 1419-1467 : Filip III die Goeie, seun van die vorige hertog
• 1467-1477 : Karel die Stoute, seun van die vorige hertog

Na 1477

Na die sterfte van Karel die Stoute het Lodewyk XI die Hertogdom van Boergondië in beslag geneem en aan die kroon herkoppel. Die titel Hertog van Boergondië is aan 'n paar prinse van die koningshuis van Frankryk toegeken. Maar Maria van Boergondië, die dogter van Karel die Stoute het haarself as Hertogin van Boergondië verklaar, die meeste vestings van haar vader behou en met Maximiliaan I van Habsburg getrou wat haar die titel terugbesorg het.

Hertog van Boergondië (Franse titel)

Titel van die ancien régime

Die titel is deur die Koning van Frankryk aan prinse en a priori aan die oudste seun van die Dauphin toegeken:

• 1682-1711 : Lodewyk van Frankryk (1682 † 1712), Hertog van Boergondië, oudste seun van Lodewyk van Frankryk, genaamd grand dauphin, en kleinseun van Lodewyk XIV. Hy was die vader van Lodewyk XV en het dauphin geword in 1711.
• 1751-1761 : Lodewyk van Frankryk (1751 † 1761), Hertog van Boergondië, oudste seun van Lodewyk van Frankryk, dauphin, en kleinseun van Lodewyk XV. Hy was die oudste seun van Lodewyk XVI.

Beleefdheidstitel

• 1950-1975 : Alfons van Bourbon, oudste seun van Jaime de Borbón (1908 † 1975), Hertog van Anjou en van Ségovie, die titel Hertog van Bourbon en van Boergondië van sy vader ontvang. In 1975, met die dood van sy vader het hy die titel Hertog van Anjou aangeneem.

Hertog van Boergondië (Habsburgse titel)

Wapenskild van Maximiliaan I van Habsburg waar 'n mens die wapenskild van Boergondië in die middel sien. Die wapenskild van Boergondië word aangetref op die wapenskilde van sy erfgename.

Deur met Maria van Boergondië te trou het, Maximiliaan I van Habsburg die oorblywende besittings van die hertog van Boergondië teruggeneem, die Boergondiese Nederlande (die huidige Benelux), die Graafskap van Boergondië (die huidige Franche-Comté), die hertoglike titel, l'Orde van het Goue Vlies en hulle wapenskild.

Die Habsburgs het te vergeef aangehou om aanspraak te maak op die Hertogdom van Boergondië en het dit verskeie kere opgegee Vrede van Cateau-Cambrésis (1559), Vrede van Nijmegen (1678)). Die Graafskap van Boergondië is by Frankryk gevoeg in 1678. Aan die einde van Spaanse Opvolgingsoorlog in die Verdrag van Utrecht (1710), het die Oostenrykse Habsburgs nie die titel Hertog van Boergondië opgeëis nie maar wel die “Orde van het Goue Vlies” (daar was daarna twee ordes, een Oostenryks en een Spaans). Die titel, Hertog van Boergondië, het dus na die Bourbon konings van Spanje oorgegaan, en tydens die republikeinse periodes in Spanje aan die chef de la maison van Spanje. Die koning van Spanje Juan-Carlos behou steeds die titel.

Habsburgse Hertog van Boergondië :

• 1477-1482 : Maria van Boergondië, hertogin van Boergondië, dogter van Karel die Stoute, en Heilige Romeinse Ryk keiser Maximiliaan I van Habsburg, haar gade.
• 1482-1506 : Filip die Skone, Koning van Kastilië en Hertog van Boergondië, seun van die vorige hertogin en haar man.
• 1506-1556 : Karel V van die Heilige Romeinse Rijk Koning van Spanje en Hertog van Boergondië, seun van die vorige hertog.

Bibliografie

Soos gebruik in die oorspronklike Franse artikel:

• 1777 : " Histoire abrégée du duché " en " Description de la Bourgogne " deur die historikus Claude Courtépée (documents fort estimés).
• 1824 : " Histoire des ducs de Bourgogne " in 13 volumes (in-8) deur die historikus Prosper Brugière de Barante van die huis van Valois.

• Hierdie artikel, of gedeeltes daarvan, is uit die volgende Wikipedia-artikel vertaal: Liste des ducs de Bourgogne, spesifiek van hierdie weergawe. Die vertaling is op 2 Desember 2007 gedoen