Hertogdom van Boergondië
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Die Hertogdom van Boergondië (Frans: Duché de Bourgogne) was 'n feodale hertogdom wat tussen die 9de- en 15de eeu bestaan het met sy hoofstad in Dijon. Dit is regeer deur die Hertoë van Boergondië en was van 1363 tot 1477 deel van die Boergondiese staat.
Geskiedenis
wysigNa die nederlaag van Gundomar II teen Lotharius en Childebert in 534 het die voormalige Koninkryk van Boergondië deel geword van die Frankiese Ryk. Dit het wel aparte status behou en die ou Boergondiese wette het van krag gebly. Met die verloop van tyd het die onderskeid tussen Franke en Boergondiërs vervaag en is beide geleidelik in die omringende Latynssprekende bevolking geassimileer. Die Boergondiese deel van die Frankiese Ryk was geleë in die hele Rhônevallei, vernaamlik die huidige Franse régions Rhône-Alpes en Provence-Alpes-Côte d'Azur. By die Verdrag van Verdun het die westelike deel van Boergondië in Wes-Francië geval en die oostelike deel in die Midderyk.
Die noord-westelike of "Franse" deel van Boergondië het in 880 'n hertogdom onder die Franse kroon geword toe die Franse koning Karel II die titel van Hertog van Boergondië aan sy swaar Richard van Autun toegeken het. Die lyn het voortbestaan tot 1004, toe Boergondië geannekseer is deur Hendrik I. Die laaste hertog, Otto-Willem, het geen seuns gehad nie. Boergondië het in naam weer onafhanklik geword in 1032, toe Hendrik die titel aan sy broer Robert I Capet toegeken het.
Huis van Valois
wysigDie Huis van Capet het tot 'n einde gekom met die dood van Filips I van Boergondië in 1361, wat geen kinders nagelaat het nie. Karel de Slegte, koning van die Navarra het die titel opgeëis. Dit was egter vir Frankryk onaanvaarbaar wat daartoe lei dat Navarra Engeland in die Honderdjarige Oorlog tussen Engeland en Frankryk gesteun het. Die Franse koning Jan II het die titel aan sy seun Filips die Stoute toegeken waarmee die huis van Valois begin is.
Onder Filips en sy seun Jan sonder Vrees het Boergondië 'n bedreiging vir die Franse troon geword. Karel VI, kleinseun van Jan II, was waansinnig, en Filips het die Franse troon opgeies. Sy vernaamste teenstander was Lodewyk van Orléans, 'n jonger broer van Karel VI. In 1407 het Jan sonder Vrees Lodewyk, en alhoewel Jan absolusie verkry het van Karel VI, is verhoudings nie herstel nie.
Die Engelse koning Hendrik V het in die geheim 'n verbond met Jan sonder Vrees gesluit en by die slag van Agincourt was Boergondiese troepe afwesig. Die Franse leër is in die slag vernietig. In 1418 het Boergondiese troepe Parys verower. Die dauphin (kroonprins) Karel VII slaag egter daarin om te ontsnap. Karel die Waansinnige is deur Boergondië onder druk geplaas om nie Karel VII, maar die seun van Hendrik V as troonopvolger te erken om sodoende die troon van Frankryk aan Engeland te gee.
In 1419 word Jan sonder Vrees op 10 September vermoor deur troepe van die dauphin, maar dit kon nie voorkom dat op 6 November 1429 nie Karel VII, maar die jong Hendrik VI van Engeland die Franse troon bekom nie. Jan se seun Filips die Goeie was nou hertog van Boergondië, en met diplomatieke sette slaag hy daarin om die vrede te bewaar met die troepe van die dauphin en Engeland. Filips slaag daarin om sy ryk uit tebrei deur dele van die Lae Lande in te palm. Teen 1451 omvat die Bourgondiese gebied die Lae Lande met uitsondering van Friesland, Gelre, Brabant-Limburg, en uiteraard ook sonder Luik en 'n aantal kleiner gebiede wat nooit tot die Sewentien Provinsies behoort het nie. Gelre en Brabant-Limburg was toe al vasalle en ook Luxemburg het onder Boergondiese beheer gekom asook Artesië, Picardie, dele van Lotharinge in die huidige Frankryk. Die hertoë was nou op die toppunt van hulle mag.
Onder Filips se seun Karel die Stoute is die Boergondiese mag gesentraliseer in die ryk en ekonomies belangrike Lae Landen, nadat in 1406 ook Brabant-Limburg definitief in Boergondiese hande oorgegaan het na die dood van hertog Jan IV van Brabant. Die hoofstad van die ryk is na Brussel verskuif. Karel het probeer om sy besittings nog verder uit te brei met diplomatieke en militêre middele. Dit het aanvanklik baie voorspoedig verloop, maar in 1477 het Karel in die Slag van Nancy teen Lotharinge en Switserland gesneuwel. Frankryk het van die geleentheid gebruik gemaak om groot dele van die ryk, waaronder Boergondië self, oor te neem.