Verdrag van Verdun

Tydens die Verdrag van Verdun (Verdun, Augustus 843) is die Karolingiese Ryk na die dood van Lodewyk die Vrome (778-840) onder sy drie oorlewende seuns, Lotarius (die oudste, 795-855), Lodewyk die Duitser (die derde seun 804-876) en Karel die Kale (die jongste 823-877), verdeel. Hiermee beëindig die verdrag 'n driejaar-lange Karolingiese Burgeroorlog, maar dit en die latere verdelings van die Frankiese Ryk lê hiermee ook die basis van die eeuelange Frans-Duitse wedywering in Europa.

Aanloop

Verdeling van die Frankiese Ryk by die Verdrag van Verdun (843):

   Karel die Kale (Wes-Frankiese Ryk)

   Lotarius I (Middel-Frankiese Ryk)

   Lodewyk die Duitser (Oos-Frankiese Ryk)

   afhanklike gebiede

Toe Karel die Grote na die dood van sy broer Karloman in 771 die Frankiese Ryk herenig het, het daar 'n supranasionale ryk in Wes-Europa tot stand gekom. By die dood van Karel het die koningskap oorgegaan na sy seun Lodewyk die Vrome. Hy het altesaam vier seuns gehad: Lotarius, Pepyn, Lodewyk die Duitser en Karel die Kale. Ten einde sy erfopvolging te reël, het Lodewyk die Vrome die Ordinatio Imperii uitgevaardig. Dit was daarop gerig om die eenheid in die ryk te bewaar, omdat, volgens Frankiese gewoontes, die ryk andersins onder die erfgename verdeel sou moes word. Karel die Kale is pas na die uitvaardiging hiervan gebore, en sy vader het hiermee sodoende gewens om 'n aanpassing aan sy reëling aan te bring om ook aan Karel 'n deel van die erfenis te laat toekom. Dit het egter alleen maar konflik opgelewer.

Na die dood van Pepyn (803-838) het die situasie heeltemal anders daaruitgesien, en toe Lodewyk die Vrome uiteindelik in 840 gesterf het, het Lotharius probeer om die hele ryk in te palm. Dit het egter tot die verset van sy twee broers gelei wat verenig was in hul teenkanting. Tydens die Slag van Fontenoy in 841 is Lotarius verslaan deur sy broer Lodewyk en halfbroer Karel. Hul alliansie is finaal gemaak deur die Eed van Straatsburg in 842.

Lotarius het homself verplig geag om te onderhandel. Vanweë sy militêre nederlaag het hy volgens die Saliese gewoontereg slegs sy regmatige deel van die vaderland ontvang. As eersgeborene het sy broers egter aan hom die keiserlike kroon gegee.

Territoriale verdeling

Die Frankiese Ryk is in drie dele verdeel:

• Karel de Kale het die Wes-Frankiese Ryk gekry, die latere Koninkryk van Frankryk.
• Lotarius het die Middel-Frankiese Ryk verkry, met insluiting van Lotharinge, wat die grootste deel van die latere Nederlande sou uitmaak, en Frisia, van die Zwin-seearm tot die Vlie.
• Lodewyk die Duitser het die Oos-Frankiese Ryk, wat die latere Duitse Ryk sou uitmaak, verkry, met insluiting van noord-oos Nederland en Frisia ten ooste van die Vlie.

Die ryksgrens het deels langs groot riviere geloop. In baie gevalle het 'n strook grondgebied aan die ander kant van die rivier aan die ryk behoort wat die rivier besit. Dele van die Scheldtrivier, Meuse, Saône en Rynrivier het die grens gevorm tussen Lotharinge en die Franse koninkryk. Die Ryn het die grens gevorm tussen Lotharinge en die Duitse Ryk.

Nasleep

Boergondië binne die Frankiese Ryk.

Die Middel-Frankiese Ryk is na die dood van Lotarius in 855 verdeel tussen sy seuns: Lodewyk II, Lotarius II en Karel die Jonge.

• Lodewyk II, wat as oudste die reg gehad het op die keiserstitel, het kinderloos gesterf en is opgevolg deur Karloman van Beiere, seun van Lodewyk die Duitser, die koning van Duitsland. So het sy gebied, Noord-Italië en die keiserskroon, die Duitse Ryk toegekom.
• Die gebied van Lotarius II (rofweg: die Nederlande, Elsas en Lotharinge) is verdeel tussen die Duitse- en Franse Ryk; (Verdrag van Meerssen).
• Koninkryk van Boergondië, Karel die Jonge se gebiedsdeel, is later eweneens verdeel tussen die Duitse- en Franse Ryk. Hierdie driedeling en die verswakte middelryk was die oorsaak van die eeuelange onderonsie tussen die Duitse- en Franse Ryk. Verskeie van die opeenvolgende oorloë kan uiteindelik hierna teruggevoer word.

In 870 volg 'n verdere tweedeling van die Frankiese Ryk tydens die Verdrag van Meerssen.

Gevolgtrekking

Die Verdrag van Verdun het gelei tot die verdeling van Wes-Europa in vyf groot dele, waarvan die Middelryk weldra opgesluk is deur die Duitse Keiserryk. Uit die Middelryk het ontstaan: Nederland, België, die Groothertogdom van Luxembourg, Elsas-Lotaringe, Switserland en Italië.

Derhalwe het die Verdrag van Verdun, veel eerder as die Frankiese ryksdivisie (in onderskeidelik Neustria en Austrasia) by die dood van Clovis in 511, die grondslag gelê vir moderne Europa.