Irma Joubert

Irma Joubert (28 Augustus 1947 - ) is 'n Afrikaanse geskiedkundige fiksieskrywer. Sy is die kleinkind van die kinderboekskrywer Tienie Holloway, en die politieke joernalis Jan-Jan Joubert is Irma se seun.

Irma Joubert
Gebore	28 Augustus 1947 Pretoria
Nasionaliteit	Suid-Afrika
Beroep	Onderwyser, skrywer

Lewe en werk

Irma Joubert is op 28 Augustus 1947 in Pretoria gebore as een van ses kinders. Haar ma is Alida Moerdyk, dogter van Sylva Moerdyk, 'n suster van die politikus Oswald Pirow) en self 'n skrywer, en Gerard Moerdyk, argitek van onder meer die Voortrekkermonument en die Johannesburg stasiegebou. Haar ander ouma is Tienie Holloway, skrywer van kindergedigte.

Irma word groot op Nylstroom, waar sy ook haar skoolopleiding ontvang en in 1965 aan die Hoërskool Nylstroom matrikuleer. Sy studeer vanaf 1966 verder aan die Universiteit van Pretoria en verwerf in 1968 ’n B.A.-graad en bekwaam haar as onderwyser. Hierna gee sy hoërskoolonderwys in Afrikaans en Geskiedenis. Sy studeer deeltyds verder en behaal in 1986 ’n B.A. Honneurs-graad in Geskiedenis aan die Universiteit van Suid-Afrika. Na haar huwelik met die ontwikkelaar Jan-Jan Joubert bly sy vanaf 1975 in Durban, waar sy in 2004 aftree. Hierna skryf sy voltyds. Die egpaar het drie seuns, Jan-Jan (politieke redakteur van Rapport), Michael en Wikus.

In 2005 word ’n pleegkind, Madeleine, ook onder hulle sorg geplaas. Madeleine was voorheen ’n hoërskoolleerling van Irma, wat in haar tweede jaar op universiteit albei haar ouers in ’n motorongeluk verloor. In 2009 verhuis Irma en haar man na Bloemfontein.

Skryfwerk

As Afrikaans onderwyser is sy betrokke by redenaarskompetisies en toesprake en hanteer jaarliks die skool se toneelstuk, waarvoor sy soms self die storie skryf. Dit is egter eers na aftrede wat sy besluit om ernstig te skryf. Sy woon twee ATKV-skryfskole by om die skryfproses aan te leer en debuteer dan in Oktober 2004 met ’n artikel in Insig, waarvoor sy benoem word as finalis vir die Mondi-toekennings en bekroon word as Media24 se spesialisjoernalis van die jaar. Haar eerste kortverhaal verskyn in Huisgenoot in September 2004. Haar eerste twee boeke is ligte liefdesverhale, wat sy as’t ware gebruik om die skryfkuns te oefen.

Liefdesverhale

In Vonkpos vir die hart verloor Pieter Naudé sy vrou en dogters in ’n moord. Hy ontmoet vir Liezl wat self haar man verloor het, maar sukkel om sy hart weer oop te maak vir nog ’n verhouding. In ’n Beskermengel vir Marlene is Marlene bang vir mans wat haar kan seermaak. Sy voel veilig by Gawie en trou, maar is op 23 reeds ’n weduwee. Dan ontmoet sy vir Adolf en sy is weer gelukkig, maar die verlede haal hulle in. Hierdie twee boeke word later in een band uitgegee onder die titel Veilige hawe.

Historiese romans

Dit is egter met haar historiese romanses wat sy werklik indruk maak en ’n kenmerk van hierdie boeke is die deeglike navorsing en historiese akkuraatheid daarvan, terwyl sy daarin slaag om die karakters in die omgewing en tydsgewrig te laat insmelt sodat die agtergrond nie as geforseerd aandoen nie. Verbode drif handel oor die gedoemde verhouding tussen ’n Boeremeisie, Elizabeth van Rensburg, en ’n Joodse jongman, Izak Katz, in die Bosveld direk na die Anglo-Boereoorlog. Izak vertrek later na Johannesburg en Londen vir verdere studie en Elizabeth bly agter, maar weier om te trou omdat sy haar nie soos haar ouers in ’n liefdelose huwelik wil begewe nie. Die algemene kultuur en lewensstyl van hierdie tyd in die geskiedenis word knap geskets.

Die romans Ver wink die Suiderkruis, Tussen stasies en Tolbos vorm ’n drieluik. Ver wink die Suiderkruis behandel die verhouding tussen Kate, die ryk mynmagnaat se dogter, en Bernard, die arm mynwerker. Die tyd is die Groot Depressie van die dertigerjare en Kate doen navorsing vir haar meestergraad in sosiologie oor die oorsake van die armoede onder blankes, terwyl Bernard haar lyfwag is. Hulle verhouding word telkens bedreig deur die groot klasseverskil en verskil in opvoedingsvlak tussen hulle. Hierdie boek word in onder andere Nederlands vertaal. Tussen stasies handel oor die Duitse Gretl, wie se pa Duitse offisier is wat in die Tweede Wêreldoorlog op die slagveld sneuwel. Sy het Joodse bloed en word saam met haar ma, ouma en suster op ’n trein geplaas. Jakób, ’n lid van die Poolse Tuisfront, red haar en sy word as weeskind na Suid-Afrika gestuur, waar sy deur Bernard en Kate Neethling aangeneem word en herdoop word tot Grietjie. Later kom sy weer in aanraking met Jakób, wat ook na Suid-Afrika kom, en raak verlief op hom. Hy is egter ’n Katoliek, met haar Afrikaanse pleegouers wat Protestante is. Elsa Silke vertaal Tussen stasies in Engels as Girl from the train en die boek word ook in Duits en Nederlands vertaal. Die Amerikaanse vertaling word in 2016 benoem vir ’n Christy-toekenning vir Christelike literatuur. In Tolbos figureer karakters soos Gretl, Jakob, Kate en Bernard weer, maar die boek staan heeltemal op sy eie bene en speel in Suid-Afrika en Pole af. Die titel verwys na ’n tolbos wat waai waar die wind hom ook al neem en langs die pad sy saad versprei. Die twintigste eeuse geskiedenis van Pole en Suid-Afrika word hier ineengestrengel, sodat die parallelle tussen die onderdrukkende Kommunistiese bewind en die apartheidsregering duidelik word, met die 1956-onluste en 1976-stakings in Pole en die 1976-onluste in Suid-Afrika wat ook ’n parallel vorm. Die sentrale karakter is die sosiale buitestaander Katrien, die laatlamdogter van Kobus en Salomé Neethling. Wladek Kowalski is die laatlamseun van Stan en Haneczka en hy word gedwing om sy wortels uit te trek en Pole te verlaat vanweë sy anti-kommunistiese bedrywighede. Aansluitend by die titel raak Katrien ook los van haar bosveldwortels en gaan studeer aan Wits, waar haar politieke bewustheid begin met die Soweto-opstande in 1976. Die historiese raamwerk van hierdie liefdesverhaal sorg vir ’n boeiende agtergrond. Tolbos word in onder andere Nederlands vertaal

Sy skryf ’n trilogie van romans wat handel oor die Italiaanse krygsgevangenes van die Tweede Wêreldoorlog. Anderkant Pontenilo het as basis twee gesinne se geskiedenis, naamlik die Italiaanse Romanelli’s en die Suid-Afrikaanse Fouries van die Bosveld. Die Suid-Afrikaanse deel speel af teen die Afrikanerkultuur en politiek van die jare 1938–1946, met die hoeksteenlegging van die Voortrekkermonument, die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog net daarna en die skeuring in Afrikaner-geledere. ’n Romanelli beland eindelik as krygsgevangene op die Fouries se plaas in die Bosveld en raak betrokke in ’n verhouding met ’n Boeremeisie. Hierdie roman verower in 2010 die ATKV se prys vir die beste liefdesroman. Dit word ook in Nederlands vertaal. Pérsomi speel af in die tydperk van net voor die Tweede Wêreldoorlog tot die begin van die sestigerjare. Dit is die verhaal van die bywonersdogter Pérsomi Pieterse, wat reeds vlugtig haar verskyning in Anderkant Pontenilo gemaak het. Hulle bly op die ryk Fouries se plaas, waar die seun en erfgenaam Boelie ’n Ossewabrandwag-ondersteuner is. Pérsomi raak verlief op Boelie. As skrander kind wen sy baie beurse, wat haar in staat stel om universiteit toe te gaan en haar as prokureur te kwalifiseer, waarna sy na haar tuisdorp terugkeer. Hier vind sy dat die apartheidswette wat geproklameer word, dreig om die Indiër-gemeenskap se winkels uit die dorpsentrum te verskuif. Ou Mister Samuel van die negosiewinkel was haar as arm kind altyd simpatiek gesind en sy besluit om hierdie gemeenskap se saak in die hof te verdedig, waardeur haar lewe ’n rigting inslaan wat sy nooit sou kon voorsien nie. Hierdie roman is in 2011 op die kortlys vir die toekenning van die ATKV-prys vir liefdesromans. Dit word deur Elsa Silke in Engels vertaal en ’n Nederlandse vertaling verskyn ook. Kronkelpad sluit die trilogie af. Lettie Louw en Marco Romanelli, wat in die eerste twee boeke ondergeskikte rolle gespeel het, is nou die hoofkarakters in hierdie verhaal wat oor verskeie dekades strek en waarin verskeie stories afspeel. Die polio-epidemie van die vroeë vyftigerjare vorm die vernaamste agtergrond, wat die lewens van talle jongmense ingrypend aanraak en ook op professionele vlak vir Lettie raak. Die trilogie eindig waar dit begin het – in die Italiaanse bergdorpie waar die mense van mooi stories hou. Kronkelpad is in 2012 op die kortlys vir die toekenning van die ATKV-prys vir liefdesromans. Die boek word in onder andere Nederlands vertaal.

Immer wes is die eerste boek in ’n nuwe Oorlogstrilogie en speel af teen die onstuimige geskiedenis van Europa in die twintigste eeu, wat twee wêreldoorloë insluit. Die titel is aanduidend van die hoofkarakter se aanhoudende lewensreis, waar omstandighede haar dwing om gereeld van blyplek te verwissel.  Hildegard von Plötzke is ’n dogtertjie uit die Oos-Pruisiese adel wat saam met haar gesin in 1905 voor die Bolsjewiste uit Rusland vlug na Königsberg in Oos-Pruise. Sy word eensaam groot aangesien haar ouers te besig is om aandag aan haar te gee, met haar Engelse goewernante as haar enigste geborgenheid. Sy raak verlief op Gustav, die Boer van Duitswes-Afrika (nou Namibië), maar hy keer voor die Eerste Wêreldoorlog terug na Namibië. Sy trou dan jonk met ’n man wat sy nie liefhet nie en trotseer die onsekerheid van ’n lewe in ’n verarmde Duitsland na die Eerste Wêreldoorlog en die opkoms van die Nazi’s. Na die einde van die Tweede Wêreldoorlog verlaat sy die verwoeste Duitsland, op soek na ’n nuwe begin in Namibië.

Mentje, kind van Pas-Opkamp sit die Oorlogstrilogie voort. Tien jarige Mentje de Vries, ’n Nederlandse oorlogswesie, beland saam met Joodse vlugtelinge in ’n geheime kamp in die Nederlandse woude. Uiteindelik moet sy vlug na familie in Arnhem, waar sy moet veg om oorlewing tydens die Slag van Arnhem en Honger Winter van 1944­ - 1945. Toe Tinus van Jaarsveld, ’n valskermsoldaat in die Britse Leër, by Arnhem gewond word, stel Mentje haar lewe in gevaar om hom te red. Ná die oorlog laat kom Tinus haar na Suid-Afrika en sy moet aanpas by nuwe omstandighede, midde-in drie geslagte van die verskeurde Van Jaarsvelds.

Kortverhale

Haar kortverhale word in Tuiskoms gebundel, met die subtitel stories van die liefde. Die kortverhale is almal tussen 2004 en 2011 in Huisgenoot, Rooi Rose en Landbouweekblad gepubliseer. Die verhale is onpretensieus en ongelyk in gehalte, maar daar is tog ’n aantal wat tref in die ongewone aanslag, soos byvoorbeeld Onze Nest, die liefdesverhaal van die brugswaeltjie Katrientjie wat die skandalige misstap begaan om op Pieterjan, ’n stoepswaeltjie, verlief te raak. Haar kortverhale word ook in versamelbundels opgeneem, insluitende Boereoorlogstories 2 en Kosblik.

Eerbewyse

In 2014 word sy in Nederland bekroon met die Publieksprijs Christelijk Boek 2014 in die afdeling vertaalde fiksie. Dieselfde jaar ontvang sy die hoogste prys wat deur die alumni van die Universiteit van Pretoria toegeken word, naamlik die Tuks Alumni Laureaat-prys.

Publikasies

Werke uit haar pen sluit in:

• Na ’n plaas in Afrika, LAPA, 2021
• Mentje, kind van Pas-Opkamp, LAPA, 2017
• Immer wes, 2015
• Tolbos, LAPA, 2013, ISBN 978-0-7993-6403-3
• Kronkelpad, Tafelberg, 2011
• Tuiskoms – stories oor die liefde, Tafelberg, 2011
• Persomi, kind van brakrant, Tafelberg, 2010
• Anderkant Pontenilo, Tafelberg, 2009
• Veilige hawe, LAPA, 2009
• Tussen stasies, LAPA, 2007
• Verbode drif, LAPA, 2006
• Ver wink die Suiderkruis, LAPA, 2006
• 'n Beskermengel vir Marlene, 2006
• Vonkpos vir die hart, 2005

Sien ook

• Lys van Afrikaanse skrywers

Verwysings

Tydskrifte en koerante

• Anoniem. Irma Joubert vereer met Tuks-prys. Beeld, 24 September 2014
• Bloemhof, Francois. Irma Joubert skryf én vertel so lekker. Volksblad, 2 April 2008
• Retief, Hanlie. Geskiedenis en skryf vat hande. Rapport, 6 Februarie 2011
• Van der Merwe, Kirby. Solank Jan net daar is. By, 17 Oktober 2009

Internet

• André Beukes: https://andrebeukes.com/2015/09/26/irma-joubert-se-tiende-boek/ Geargiveer 16 Januarie 2016 op Wayback Machine
• Bloemhof, Francois Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2008/03/28/SK/10/irmajoubert.html
• Liebenberg, Danila Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2007/11/05/SV/8/dlirmajoubert.html
• http://www.netwerk24.com/vermaak/2015-02-11-irma-joubert-beleef-blomjaar