Oswald Pirow
Oswald Pirow (Aberdeen, Kaapkolonie, 14 Augustus 1890 — Pretoria, Unie van Suid-Afrika, 11 Oktober 1959) was ’n Suid-Afrikaanse politikus en regsgeleerde.
| Oswald Pirow | |
 Pirow was minister van spoorweë en hawens | |
Minister van Justisie
| |
| Ampstermyn 1929 – 1933 | |
| Eerste minister | Barry Hertzog |
|---|---|
| Voorafgegaan deur | Tielman Roos |
| Opgevolg deur | Jan Smuts |
Minister van Verdediging
| |
| Ampstermyn 1933 – 1939 | |
| Voorafgegaan deur | Frederic Creswell |
| Opgevolg deur | Jan Smuts |
Persoonlike besonderhede
| |
| Gebore | 14 Augustus 1890 Aberdeen (Kaapkolonie) |
| Sterf | 11 Oktober 1959 (op 69) Pretoria (Transvaal) |
| Nasionaliteit | Suid-Afrikaans |
| Politieke party | Nasionale Party |
| Kiesafdeling | Zoutpansberg Gezina, Pretoria |
| Eggenoot/-note | Elsé Piel |
| Kind(ers) | 2 seuns, 2 dogters |
| Professie | Prokureur |
Vroeë lewe
wysigAs die seun van Carl Bernhard Ferdinand Pirow, ’n geneesheer en seun van ’n Duitse sendeling, en sy vrou Henny Jasmine Marine Tomby, het Pirow sy opvoeding aan Potchefstroomse Seminarium ontvang. Op veertienjarige leeftyd is hy na Duitsland waar hy sy doktorsgraad verwerf het, waarna hy sy regstudie aan die Inner Temple in Engeland voltooi het en die Inns of Court-beurs vir regsgeleerdheid verower het. Terwyl Pirow in Engeland was het hy as sportman uitgeblink. Hy het onder andere die Engelse spiesgooikampioenskap gewen en het ’n hoë peil gehandhaaf in boks, swem, stoei, naellope, boogskiet, perdry en skerm.[1] Hy is in 1913 voor die balie by die Inner Temple geroep en het in 1914 in Pretoria as prokureur begin praktiseer en in 1925 het hy die hoogste titel van Britse advokate (Koningsraad) ontvang. In 1919 is hy met Elsé Piel getroud. Die egpaar het twee seuns en twee dogters gehad.[2]
Skuif na die politiek
wysigNa voltooiing van sy regstudie het Pirow hom in 1914 as advokaat in Pretoria gevestig en spoedig ’n groot praktyk in vennootskap met Tielman Roos opgebou. Hy was ’n groot ondersteuner van Roos wat daardie tyd leier van die Nasionale Party in Transvaal was. Pirow staan in 1915 in die kiesafdeling Parktown vir die Nasionale Party, maar kom tweede met slegs 299 stemme vergeleke met die Unionisteparty se R. Feetham se 2 001 stemme. In 1920 en 1921 het hy sonder welslae die setel Soutpansberg betwis. Hy was ook in 1922 saam met Roos betrokke by pogings om die Randse staking te beëindig. Na afloop daarvan het hy van die stakers kosteloos in die hof verdedig.
In die 1924-verkiesing het hy kolonel Hendrik Mentz, die destydse Minister van Verdediging, in Soutpansberg verslaan. In 1929 het hy besluit om in Standerton teen genl. Jan Smuts te staan[2] en het met slegs 173 stemme verloor. Om hom in die parlement te hou is hy tot senator benoem en in dieselfde jaar het hy, nadat Roos weens gesondheidsredes uit die kabinet getree het, Minister van Justisie geword. Kort daarna, in Oktober 1929 het hy in ’n tussenverkiesing Volksraadslid vir Gezina geword, wat hy tot 1943 gebly het.[2]
Die hoogtepunt in Pirow se loopbaan as Minister van Justisie was die deurloods van die Wysigingswet op Oproerige Byeenkomste van 1930, wat as die eerste anti-Kommunistiese wetgewing beskou kan word. Die doel was om te verhoed dat Swartmense deur Kommunistiese agitators teen Blankes opgerui word.
Pirow was ’n voorstaander van die samesmelting van die Nasionale Party en die Suid-Afrikaanse Party en het ’n leidende lid van hulle nuwe kabinet geword.[2] Tydens die woelinge van die dertigerjare was Pirow midde-in die stryd. Toe hy in 1931 verneem dat Roos moontlik tot die aktiewe politiek sou terugkeer, het hy hom probeer oorreed om genl. Hertzog nie te beveg nie. Tydens die koalisiesamesprekings van 1933 was hy een van die hoofonderhandelaars wat die ooreenkoms tussen die NP en die SAP bewerkstellig het. In 1934 het hy saam met Hertzog tot die Verenigde Party toegetree.
Die lugvaart was lank reeds ’n stokperdjie en dit het ook sy werk as kabinetsminister beïnvloed.[1] Met die samestelling van die koalisiekabinet in 1933 het Pirow Minister van Spoorweë en Hawens en van Verdediging geword. In eergenoemde hoedanigheid het hy veel gedoen ter verbetering van die lot van spoorwegwerkers, en ter bevordering van burgerlike lugvaart. Vanuit hierdie basis het hy die Suid-Afrikaanse Lugdiens gestig wat hy ook toegerus het met Junkers vliegtuie.[2] Die fondasie van die nasionale lugdiens was vir Pirow ’n belangrike stap om die land meer mag te gee in die kontinent.[3]
Minister
wysig
As Minister van Verdediging het hy in 1933 die Spesiale Diensbataljon in die lewe geroep as ’n heenkome vir jong manne wat vanweë die depressie na skool werkloos was. Die bataljon het spoedig ’n gunstige reputasie verwerf en ook kinders van gegoede gesinne het daarby aangesluit. Pirow wou torpedodraende bomwerpers vir die Lugmag aanskaf om Suid-Afrika teen aanvalle van die see af te beskerm, maar die geld daarvoor kon nie gevind word nie vanweë die konserwatiewe beleid wat N.C. Havenga as Minister van Finansies gevolg het. Sy reputasie as minister het skerp in die gedrang gekom deur die ingebruikneming van boskarre, getrek deur osse, in die Transvaalse Laeveld en Bosveld om Suid-Afrika teen ’n aanval vanaf Lourenço Marques te beskerm. Met die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog het dit geblyk ’n uiters onpraktiese instelling te wees aangesien Suid-Afrika buite die grense van die land opgetree het. Hoewel Pirow baie spot oor die boskarre moes verduur, het sy beplanning en reorganisasie van die Verdedigingsmag Smuts in staat gestel om dit gou op voet van oorlog te kon bring.
In die openbare lewe het hy bo sy kollegas uitgestyg. Benewens die portefeuljes van Justisie, Spoorweë en Hawens en Verdediging wat hy behartig het, was hy gedurende 1938–39 ook Minister van Handel en Nywerheid, en tydens A.P.J. Fourie se besoek oorsee het hy ook Mynwese en Industrieë waargeneem. Alhoewel Hertzog weinige vertrouelinge gehad het, het Pirow weldra ’n vertroueling van hom geword. In sommige kringe is selfs van hom as ’n toekomstige eerste minister gepraat. Die oorlogsverklaring van 1939 het ’n einde aan sy ideale gemaak. Sommige het gehoop dat Pirow met sy aanhang in die Verdedigingsmag met ’n magsgreep Smuts se oorlogsplanne sou dwarsboom, maar daar het niks van gekom nie. Waarskynlik was dit een van die redes waarom hy na 1939 in ’n swak lig gestel is en sy werk as Minister van Verdediging deur die Smuts-regering verkleineer is.
Herenigde Nasionale Party
wysigHoewel sommige van Pirow se vroeëre uitsprake die indruk kon geskep het dat hy Suid-Afrikaanse deelname aan ’n wêreldoorlog sou steun, het hy op 4 September 1939 tydens die neutraliteitsmosie met die uitbreek van die oorlog Hertzog se standpunt ondersteun. Met die skeuring in die VP het hy saam met Hertzog in die opposisiebanke beland en sy leier gevolg in die nuwe Herenigde Nasionale Party (HNP).[2]
Ná die skeuring het Pirow hom by die Volksparty van Hertzog gevoeg. In 1940 was hy intiem gemoeid met onderhandelinge met dr. D.F. Malan om ’n grondwet vir die Herenigde Nasionale Party of Volksparty (HNP) op te stel. Sy konsepklousule oor die republikeinse strewe het heelwat beroeringe veroorsaak. Ten spyte van die feit dat Hertzog nie tot die nuwe party toegetree het nie, het Pirow sy gewig daarby ingegooi.
Weer eens het hy sy eie koers ingeslaan toe hy in September 1940 die Nuwe Orde gestig het.[2] Hierdie beweging het hom beywer vir ’n Nasionaal-sosialistiese bestel in Suid-Afrika, gegrond op die idees van die Portugese diktator, Salazar, vir wie hy ’n groot bewondering gekoester het. Hitler het ook steeds sy agting geniet. Die Nuwe Orde het die Brits-Joodse imperialisme en kapitalisme verwerp, asook die beginsels van die demokrasie. ’n Nuwe orde moes geskep word waar sosialistiese beginsels hernuwing in die gemeenskap moes bewerkstellig. Hul strewe was ’n Blanke, Christelike, Nasionaal-sosialistiese republiek los van die Britse Ryk en gegrond op die beginsels van staatsgesag en nasionale dissipline. Ten spyte van sy dié nuwe rigting het Pirow in die HNP gebly en sy lojaliteit daaraan betuig. Vanweë sy Nasionaal-sosialistiese uitsprake het hy egter spoedig met adv. J.G. Strijdom, die leier van die HNP in Transvaal, in botsing gekom en aan die begin van 1942 is sy bande met die party verbreek.
Sy Nuwe Orde met sestien Volksraadslede was naas die HNP die sterkste opposisie in die parlement. Hy het tot 1943 as lid van die Volksraad aangebly, maar hy en sy volgelinge het nie aan die verkiesing daardie jaar deelgeneem nie. Sy optrede in die Volksraad het van ’n groeiende minagting van die parlementêre stelsel getuig en hy het die gewone kieser as blote stemvee bestempel. Na die verkiesing het die Nuwe Orde bly voortbestaan en Pirow het ’n nuusbrief met die titel Nuwe Orde uitgegee waarin die HNP skerp gekritiseer is. Pirow het by verskeie geleenthede nouer skakeling met die Nuwe Orde, die Ossewa-Brandwag en die Gryshemde nagestreef, dog nie een van hulle kon werklik ’n impak op die gewone publiek maak nie. Na die oorlog het die Nuwe Orde van die toneel verdwyn, alhoewel Pirow se blaadjie nog tot in die vyftigerjare bly voortbestaan het. Hy het hom aan die openbare lewe onttrek en hom weer op sy regspraktyk toegelê.
Oorlog
wysig
In Pirow se loopbaan het in betrekkinge wat met Duitsland gehandhaaf is, ’n groot rol gespeel. In 1933 het hy ’n besoek aan Adolf Hitler in Berchtesgaden gebring waartydens hy oorweldig is deur die sjarme van die Duitse leier. Pirow se uitspraak in 1936 dat alle Duitse gebiede in Afrika, insluitende Suidwes-Afrika aan Duitsland teruggegee moet word, het groot opspraak verwek. Op voorstel van Smuts en in oorleg met die Britse Eerste Minister, Neville Chamberlain, het Pirow in 1938, ’n jaar voor die uitbreek van die Tweede Wêreldoorlog, ’n besoek aan Hitler gebring, hoofsaaklik om te kyk of hy nie beweeg kon word om die snelle ontwikkeling in die rigting van ’n oorlog te stuit nie. Hy is juis gestuur omdat Smuts gereken het dat hy ’n invloed op Hitler sou kon uitoefen, maar sy sending het misluk. Omdat sy ouers Duitse immigrante was het Pirow tuis ook Duits gebesig en ’n dogter van Pirow het in Junie 1939 aan ’n Britse koerant gesê dat die Pirows meer Duits as Suid-Afrikaans gevoel het.[4]
Laaste jare
wysigPirow was in die raad van die verdediging van dr. Ernst Jokl[5] en andere toe hulle in die F.M. Alexander lastersaak van 1944–1948 aangekla is.[6]
Pirow was besonder veelsydig. Hy was ’n jagter van formaat, die vliegkuns het hom aangetrek en hy het reeds vroeg oor ’n vliegbewys beskik. Hy was ’n musiekliefhebber wat goed viool kon speel en ’n belese man wat vier tale magtig was. Sedert 1948 het Pirow as skrywer ontluik. In 1948 het Piet potlood, ’n seunsverhaal, verskyn. Van sy ander boeke, wat van diepgaande kennis van die Swartman getuig, is Mlungu Mungoma of die Blanke waarsêer (1949), Sjangani (1950), Sikororo (1952), Ashambeni ((en) 1955), en die biografie James Barry Munnik Hertzog ((en) 1957).
Aan die begin van 1957 het hy sy regspraktyk neergelê en hom op sy plaas gaan vestig. In 1959 het hy egter op versoek van die regering tot die hof teruggekeer as leier van die span staatsadvokate in ’n belangrike hoogverraadsaak wat alreeds in 1956 ’n aanvang geneem het. Die African National Congress, en in besonder Nelson Mandela, het ’n ‘bepaalde toegeneentheid jeens Pirow ontwikkel’, hoofsaaklik weens sy ordentlikheid wanneer hy na die beskuldigdes as ‘Afrikane’ verwys het.[7] Hy is tydens die saak oorlede weens hartversaking. Hy is veras en sy as is gehou op sy plaas Valhalla naby Pelgrimsrus.[2]
Verwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 Philip Rees, Biographical Dictionary of the Extreme Right since 1890, p. 270
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 N.G. Garson, ‘Oswald Pirow’ in Oxford Dictionary of National Biography
- ↑ R.L. McCormack, 1979, ‘Man with a Mission: Oswald Pirow and South African Airways, 1933-1939’, The Journal of African History, Vol. 20, No. 4, White Presence and Power in Africa. pp. 543-557.
- ↑ Brian Percy Bunting: Brian Bunting, The Rise of the South African Reich, Penguin Books, 1969, p. 57
- ↑ Dr. Ernst Jokl (1907–1997) was die Suid-Afrikaanse Regering se nuutaangestelde Direkteur van Fisiese Opvoeding in 1942.
- ↑ Bloch, Michael, F.M. The Life of Frederick Matthias Alexander, Little, Brown (Londen, 2004) Hoofstuk 7
- ↑ T. Lodge, Mandela: A Critical Life, p. 64
Bronne
wysig- Scholtz, J.J.J. Beyers, C.J. (red.). Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek. Pretoria: Chris van Rensburg nms. die RGN. p. 962. ISBN 0-7969-0419-7.
| Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal. |
