Pelgrimsrus
Pelgrimsrus is 'n klein historiese delwersdorpie in die bosveldlandskap van die Suid-Afrikaanse provinsie Mpumalanga wat halfpad tussen Ohrigstad en Sabie geleë is. Die meeste beboude erwe is langs die dorp se hoofstraat geleë.
Pelgrimsrus Pilgrim's Rest | |
|---|---|
Dorp | |
 Pelgrimsrus, 1998 | |
  Pelgrimsrus Pelgrimsrus se ligging in Mpumalanga | |
| Koördinate: 24°54′28″S 30°45′24″O / 24.90778°S 30.75667°O | |
| Land |  Suid-Afrika |
| Provinsie | Mpumalanga |
| Distrik | Ehlanzeni |
| Munisipaliteit | Thaba Chweu |
| Oppervlak | |
| • Totaal | 25,40 km2 (9,81 vk. myl) |
| Hoogte | 1 285 m (4 216 ft) |
| Bevolking (2011)[1] | |
| • Totaal | 1 721 |
| • Digtheid | 68/km2 (180/vk. myl) |
| Rasverdeling (2011) | |
| • Wit mense | 4.8% |
| • Bruin mense | 1.5% |
| • Swart mense | 93.4% |
| • Ander | 0.3% |
| Taal (2011) | |
| • Noord-Sotho | 50.4% |
| • Sotho | 15.3% |
| • Swazi | 13.5% |
| • Tsonga | 5.9% |
| • Ander | 14.8% |
| Poskode (strate) | 1290 |
| Skakelkode | 013 |
Geskiedenis
wysigPelgrimsrus is een van die oudste nedersettings in die historiese Oos-Transvaalse Laeveld wat ontstaan het nadat die prospekteerder Alex 'Wheelbarrow' Patterson goud hier ontdek het. Duisende hoopvolles het na die plaaslike goudveld gestroom, selfs van plekke so ver as Kalifornië. Nadat dit amptelik as 'n goudveld verklaar is in September 1873, en twee jaar later tot openbare delwery, het dit gegroei van 'n eenvoudige delwerskamp met tente tot 'n welvarende Victoriaanse nedersetting met 1 500 inwoners. Teen laat-1875 was daar 21 winkels, 18 kroeë en hotelle en een plaaslike dagblad.[2]
Daar is merkwaardige goudklonte in Pelgrimsrus gevind:
- Lilley - 119 onse @ $ 45 000.
- Breda - 214 onse @ $ 82 000.
- Henry Glyn se goudklont - 276 onse @ $ 100 000.
Teen 1876 het die verval begin. Daar moes dieper gegrawe word om die goud uit te haal - waarvoor kapitaal benodig was. Maatskappye is gevorm en die handdelwers het begin trek - eers na die nabygeleë Barberton, toe daar in 1883 goud ontdek is, en later na Johannesburg. Eindelik is al die plaaslike maatskappye onder die Transvaal Gold Mining Estates onder leiding van David Benjamin saamgesnoer. Hierdie maatskappy het nog vir vyftig jaar myne suksesvol bedryf. Die laaste myn is egter in 1971 gesluit.
Die dorp se oorspronklike argitektuur is behou aangesien dit in 1986 tot 'n nasionale monument verklaar is.
Pelgrimsrus was ook die ligging van 'n noodmunt gedurende die Tweede Vryheidsoorlog. Hierdie munt het die bekende en baie skaars Veldpond geslaan.
Besienswaardighede
wysigPelgrimsrus se historiese begraafplaas
wysigPelgrimsrus se historiese begraafplaas huisves die laaste rusplekke van delwers, handelaars en mynwerkers. 'n Groot persentasie Duitse name op die grafstene getuig van die belangrike rol wat Duitse immigrante in die plaaslike handels- en kredietbedryf gespeel het. Danksy sy ligging teen 'n suidelike heuwel bo-oor Pelgrimsrus bied die begraafplaas 'n uitsig oor die vallei.[3]
Net sowat die helfte van alle grafte is van 'n grafsteen voorsien, en almal is in 'n oos-westelike rigting uitgelê - behalwe vir een. Dit is die "Rower se graf" wat opvallenderwys dwars van die ander grafte lê - blykbaar omdat hy volgens sy tydgenote nie in lewe of dood oor dieselfde kam geskeer kon word as die meer regverdiges nie. Volgens oorlewering is die rower, wie se naam as Norbert Grave gegee word, betrap en summier geskiet toe hy die waardevolste besitting probeer steel het wat destydse gouddelwers hul eie kon noem - 'n tent.
In sy boek Cockney Liz - Legendary Barmaid of Barberton probeer Hans Bornman, 'n plaaslike skrywer en geskiedkundige, 'n beter perspektief op die ware gebeure te gee. Volgens hom is die Rower se graf die laaste rusplek van Roy Spencer, 'n boorling van Engeland wat ná 'n geskil met sy vader na Suid-Afrika gekom het om hier 'n fortuin op die Oos-Transvaalse goudvelde te maak. Hier het hy verloof geraak aan die kroegmeisie Elizabeth Jane Webster, beter bekend as Cockney Liz.
Terwyl Spencer saam met sy vriend en vennoot Walter Scott besig was met delfwerk, is hy deur Walter, wat onder die invloed van drank nie sy beursie met goud kon vind nie, van diefstal beskuldig en doodgeskiet. Toe Walter na sy tent terugggekeer het, het hy op sy beursie afgekom wat blykbaar uit sy broeksak geval het. Hy was só ontsteld dat hy selfmoord gepleeg het.
Roy is per ongeluk as rower begrawe, terwyl Walter sy laaste rusplek in 'n anonieme graf langs hom gevind het.[4]
Alanglade-huismuseum
wysig
Die Alanglade-huismuseum is oorspronklik in 1915 as woning vir die eerste mynbestuurder van Transvaal Gold Mining Estates, Alan Barry, en sy gesin opgerig wat hier in 1916 met hul bediendes ingetrek het. Volgens oorlewering het Gladys Barry beslissende invloed op die ontwerp uitgeoefen - met al haar giere en grille.[5] Die statige huis, wat in vergelyking met Pelgrimsrus se ander woonhuise - beskeie steen- of houtgeboue met sinkdakke - 'n paleisagtige voorkoms het, het ook as woning vir Barry se opvolgers gedien voordat dit in 'n museum omskep is.
Die oorspronklike Edwardiaanse interieur met dubbelglasdeure en kosbare meubilering het bewaar gebly, insluitende eetgerei, kunswerke, jagtrofeë uit die Laeveld en speelgoed wat aan die Barry-gesin behoort het, net soos die gesin se roostuin met geometriese patrone. Soos wat dit destyds gewoonte was in Britse herehuise, is elke woonvertrek van klokkies voorsien om bediendes daarheen te ontbied.[6]
Die Barrys het sewe kinders hier grootgemaak voordat hulle in 1930 verhuis het. Op 15 Augustus 1930 skryf Alan Barry in sy dagboek: "Verlaat Pelgrimsrus. Ons neem hartseer afskeid van ons werk en vriende en vennote."[7] Die huis se verbintenis met die eerste bewoners was só sterk dat dit tot vandag toe Alanglade genoem word.
Sien ook
wysigVerwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 "Hoofplek Pelgrimsrus". Sensus 2011.
- ↑ Mike Cadman: Exploring Our Provinces: Mpumalanga. Johannesburg: Jacana Media 2007, bl. 20
- ↑ www.suedafrikatour.de: Pilgrim's Rest, die Heimat der Goldgräber. Besoek op 14 April 2016
- ↑ "www.mpumalangahappenings.co.za: Pilgrim's Rest Characters - Robber's Grave". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 April 2016. Besoek op 14 April 2016.
- ↑ Beeld, 9 Julie 2010: Waar die spoke nie rus nie... Besoek op 17 April 2016[dooie skakel]
- ↑ Eyewitness Travel - South Africa. London: Doring Kindersley 2015, bl. 338
- ↑ Eyewitness Travel - South Africa (2015), bl. 339