James Christopher Harrison

Hierdie artikel is die wenartikel in die Afrikaanse Wikipedia Skryfkompetisie vir hoërskole 2024
Ons jong Afrikaanse Wikipediane is nog besig om hulle vaardighede te oefen. Hulle mag nou na die kompetisie weer verder aan hulle artikels redigeer en verbeter. Geniet asseblief die artikel met dit ingedagte.

James Christopher Harrison (gebore op 27 Desember 1936) is 'n bloedplasma-skenker van Australië. Hy staan ook bekend as "The Man with The Golden Arm". Harrison se bloed bevat 'n seldsame teenliggaam wat gebruik word om 'n medikasie genaamd anti-D-immunoglobulien te maak, ook bekend as Rh-immunoglobulien. Hierdie medikasie word aan moeders gegee, wat die risiko loop vir iets wat "Rh-onversoenbaarheid" met hul fetus genoem word. Dit beteken dat die moeder se immuunstelsel die fetus se rooibloedselle kan aanval en vernietig. Hierdie siekte staan bekend as Rhesus siekte.

Buise gevul met bloed

James Christopher Harrison

Gebore	27 Desember 1936 in Junee, Nieu-Suid-Wallis, Australië.
Ouderdom	Op die datum waarop hierdie artikel gepubliseer is, is James Harrison op die ouderdom van 87 nog lewendig en gesond.
Bekend vir	Bloedplasma-skenkings elke week, vir ongeveer 60 jaar, waar daar 'n teenliggaam vanuit sy bloedplasma gemaak is, genaamd anti-D immunoglobulien, wat aan moeders gegee is wat die risiko van die Rhesus siekte geloop het. Harrison het ongeveer 2,4 miljoen baba's se lewens gered deur altesaam 1173 keer bloed te skenk.
Eggenoot	Barbara Lindbeck - oorlede in 2005.
Ook bekend as	"The Man with the Golden Arm" Afrikaans : "Die Man met die Goue Arm"

Wat is die Rhesus siekte?

Rhesus siekte is 'n toestand waar teenliggaampies in die bloed van 'n swanger vrou, die bloedselle van haar baba vernietig. Dit staan ook bekend as rooisel-teenliggaampies en Hemolitiese siekte van die pasgeborene (HDFN).

Wat veroorsaak Rhesus siekte?

Rhesus siekte word veroorsaak deur 'n spesifieke mengsel van bloedgroepe tussen 'n swanger moeder en haar ongebore baba.

Dit kan slegs voorkom waar al die volgende gebeur, waar die:

• Moeder 'n rhesus-negatiewe (RhD-negatiewe) bloedgroep het.
• Baba 'n rhesus-positiewe (RhD-positiewe) bloedgroep het.
• Moeder is voorheen aan RhD-positiewe bloed blootgestel en 'n immuunrespons daarop ontwikkel het (bekend as sensitisering).

Dus kom die Rhesus siekte slegs voor wanneer die moeder rhesus-negatiewe bloed (RhD-negatief) en die fetus rhesus-positiewe bloed (RhD-positief) het. Die moeder moes ook voorheen sensitief gewees het vir RhD-positiewe bloed.

Sensitisering vind plaas wanneer 'n vrou met RhD-negatiewe bloed aan RhD-positiewe bloed blootgestel word, gewoonlik tydens 'n vorige swangerskap met 'n RhD-positiewe baba. Die vrou se liggaam reageer op die RhD-positiewe bloed deur teenliggaampies (infeksiebestrydende molekules) te produseer wat die vreemde bloedselle herken en vernietig.

Hoe lei sensitisering na Rhesus siekte?

As sensitisering plaasvind, produseer die moeder se liggaam onmiddellik teenliggaampies die volgende keer as sy aan RhD-positiewe bloed blootgestel word. As sy swanger is met 'n RhD-positiewe baba, kan die teenliggaampies die plasenta binne dring en Rhesus siekte by die ongebore baba veroorsaak. Die teenliggaampies kan vir 'n paar maande na geboorte voortgaan om die baba se rooibloedselle aan te val.

Diagnose van Rhesus siekte

Rhesus siekte word gewoonlik gediagnoseer tydens die roetine-voorgeboortelike ondersoeke en toetse wat tydens swangerskappe uitgevoer word onder andere :

1. Bloedtoetse

'n Bloedtoets moet vroeg in die swangerskap uitgevoer word om te toets vir toestande soos ystertekort (anemie), Duitse masels, MIV en vigs en Hepatitis B.

Die bloed sal ook getoets word om vas te stel watter bloedgroep die persoon is, en of die bloed Rhesus (RhD) positief of negatief is.

As die persoon RhD-negatief is, sal die bloed nagegaan word vir die teenliggaampies (anti-D-teenliggaampies) wat RhD-positiewe rooibloedselle vernietig.

As geen teenliggaampies gevind word nie, sal die bloed weer na 28 weke van swangerskap gekontroleer word en sal daar 'n inspuiting van 'n medikasie (anti-D-immunoglobulien) toegedien word om die risiko te verminder dat die baba Rhesus siekte ontwikkel.

As anti-D-teenliggaampies tydens swangerskap in die bloed van die moeder bloed opgespoor word, is daar 'n risiko dat die ongebore baba deur rhesus siekte geraak sal word. Om hierdie rede sal die moeder en haar baba meer gereeld as gewoonlik tydens die swangerskap gemonitor moet word.

In sommige gevalle kan 'n bloedtoets uitgevoer word om die vader se bloedgroep na te gaan as die moeder RhD-negatiewe bloed het. Dit is omdat die baba nie die risiko loop om rhesus siekte te kry as beide die moeder en vader RhD-negatiewe bloed het nie.

2. Kontrolering van die baba se bloedgroep

Dit is moontlik om vas te stel of 'n ongebore baba RhD-positief of RhD-negatief is deur 'n eenvoudige bloedtoets tydens die swangerskap te doen.

Genetiese inligting (DNA) van die ongebore baba kan in die moeder se bloed gevind word, waardeur die bloedgroep van die ongebore baba dan sonder enige risiko nagegaan kan word. Dit is gewoonlik moontlik om 'n betroubare resultaat van hierdie toets te kry na 11 tot 12 weke van swangerskap, wat lank genoeg is voordat die baba die risiko loop van die teenliggaampies wat deur die moeder se bloed opgebou kan word.

As die baba RhD-negatief is, loop die baba nie die risiko van rhesus siekte nie en daar is dus geen ekstra monitering of behandeling nodig nie. As daar wel gevind word dat die baba RhD-positief is, sal die swangerskap noukeuriger gemonitor word sodat enige probleme wat mag voorkom, so vinnig as moontlik behandel kan word.

In die toekoms kan RhD-negatiewe vroue wat nie anti-D-teenliggaampies ontwikkel het nie, hierdie toets gereeld uitgevoer word om te monitor of hulle 'n baba met 'n RhD-positiewe of RhD-negatiewe bloedgroep het, om onnodige behandeling te vermy.

3. Monitering tydens swangerskap

As die baba die risiko loop om Rhesus siekte te ontwikkel, sal hulle gemonitor word deur die bloedvloei in hul brein te meet. As die baba aangetas word, kan hul bloed dunner wees en baie vinniger as normaal vloei. Dit kan gemeet word met behulp van 'n ultraklankskandering wat 'n "Doppler-ultraklank" genoem word.

As 'n Doppler-ultraklank toon dat die baba se bloed vinniger as normaal vloei, kan 'n prosedure genaamd fetale bloedmonsters (FBS) gebruik word om te kyk of die baba anemies is (ystertekort).

Hierdie prosedure behels dat daar 'n naald deur die buik van die moeder gesteek word, om 'n klein monster bloed van die baba te onttrek. Die prosedure word onder plaaslike verdowing uitgevoer, gewoonlik op 'n buitepasiëntbasis, sodat die moeder op dieselfde dag huis toe kan gaan.

Daar is 'n klein (gewoonlik 1- tot 3%) kans dat hierdie prosedure kan veroorsaak dat die swangerskap getermineer word, so die prosedure moet slegs uitgevoer word indien uiters noodsaaklik.

Diagnose by 'n pasgebore baba

As die moeder RhD-negatief is, sal bloed uit haar baba se naelstring geneem word wanneer hy/sy gebore word. Dit is om hul bloedgroep na te gaan en te sien of die anti-D-teenliggaampies in hul bloed oorgedra is. Dit word 'n Coombs-toets genoem.

As dit bekend is dat die moeder anti-D-teenliggaampies het, sal die bloed van haar baba ook getoets word vir ystertekort en pasgebore geelsug.

Simptome van Rhesus siekte by volwassenes

Rhesus siekte beïnvloed slegs die baba, dus sal die moeder sal geen simptome ervaar nie.

Simptome van Rhesus siekte by 'n ongebore baba

As die baba rhesus siekte ontwikkel voor geboorte, kan hulle bloedarmoede ontwikkel (anemie) omdat hul rooibloedselle vinniger as gewoonlik deur die moeder se teenliggaampies vernietig word.

As die baba bloedarmoede ontwikkel het, sal hul bloed dunner wees en vinniger vloei as die van babas sonder bloedarmoede (anemie).

Dit veroorsaak gewoonlik geen merkbare simptome by die baba nie nie, maar dit kan opgespoor word met 'n ultraklankskandering, wat bekend staan as 'n "Doppler-ultraklank".

As die bloedarmoede van die baba baie ernstig is, kan komplikasies van rhesus siekte, soos inwendige swelling, tydens skanderings opgespoor word.

Simptome van Rhesus siekte by 'n pasgebore baba

Die twee hoofprobleme wat veroorsaak word deur rhesus siekte by 'n pasgebore baba:

• Hemolitiese anemie.
• Pasgebore geelsug.
• In sommige gevalle kan die baba ook lae spiertonus (hipotonie) hê en hulle kan nie energie hê nie.

As 'n baba Rhesus siekte het, sal hulle nie altyd duidelike simptome hê wanneer hulle gebore word nie. Simptome kan soms tot drie maande daarna ontwikkel.

Simptome - Wat is hemolitiese anemie?

• Hemolitiese anemie kom voor wanneer rooibloedselle vernietig word.

Dit gebeur wanneer die teenliggaampies van die moeder se RhD-negatiewe bloed die plasenta - in die baba se bloed - binne dring. Die teenliggaampies val dan gedurende die proses die baba se RhD-positiewe bloed aan en vernietig die rooibloedselle. Dit kan dan hemolitiese anemie by pasgebore babas veroorsaak, omdat hulle nou 'n tekort aan rooibloedselle het.

Die simptome van hemolitiese anemie by 'n pasgebore baba kan 'n bleek vel, verhoogde tempo van asemhaling, 'n baie swak voeding of somtyds geelsug wees.

Simptome - Wat is geelsug?

Pasgebore geelsug maak 'n baba se vel, asook die wit pigment van hul oë, geel. Met babas wat 'n donkerder vel het, sal die geel pigment die duidelikste in hul oë of selfs op hul handpalms en voete se sole wees.

• Geelsug word veroorsaak deur 'n opbou van 'n chemikalie genaamd bilirubien in die bloed. Bilirubien is 'n geel stof wat natuurlik in die liggaam gemaak word wanneer rooibloedselle afgebreek word. Dit word gewoonlik deur die lewer uit die bloed verwyder, sodat dit in urine uit die liggaam gestuur kan word.

By babas met Rhesus siekte kan die lewer nie die hoë vlakke van bilirubien verwerk wat opbou as gevolg van die baba se rooibloedselle wat vernietig word nie, en dus vorm daar 'n geel pigment - wat geelsug genoem word.

Langtermyngevolge van Rhesus siekte op kinders

Die gevolge van Rhesus siekte op kinders kan soms baie ernstig wees, afhangende van die graad van skade wat tydens swangerskap plaasgevind het.

Hier is 'n oorsig van moontlike langtermyngevolge :

• Bloedarmoede - Kinders wat aan Rh siekte ly, kan chroniese bloedarmoede hê, as gevolg van die afbreking van rooibloedselle. Dit kan weer lei tot verminderde energie en groot inspanning om aan aktiwiteite deel te neem.
• Geelsug - Potensiële langdurige orgaanprobleme, indien dit nie behandel word nie.
• Neurologiese skade - In ernstige gevalle van geelsug, kan dit tot neurologiese skade lei. Dit kan aanleiding gee tot ontwikkelings agterstande en langdurige motoriese- of kognitiewe gestremdhede.
• Hartsiektes - Kinders wat ernstige bloedarmoede ervaar het, kan 'n verhoogde risiko van hartsiektes op die langtermyn hê, aangesien die hart harder moet werk om bloed eur die liggaam te pomp.
• Immuniteitsprobleme - Die imuunstelsel kan beïnvloed word, wat 'n groter risiko vir infeksies kan inhou, veral wanneer daar bloedoortappings benodig word.
• Groei- en ontwikkelingsprobleme - Sommige kinders kan probleme met groei en ontwikkeling ondervind, wat hulle algehele gesondheid en welstand kan beïnvloed.

Die langtermyngevolge van Rh-siekte kan van matig tot ernstig wissel, en dit is baie belangrik dat kinders wat aan hierdie toestand ly, gereeld deur 'n dokter ondersoek word om sodoende enige probleme vroegtydig op te spoor en te behandel. Met behoorlike mediese sorg, kan baie van die gevolge bestuur of geminimaliseer word.

Die lewensverwagting van kinders met Rh-siekte kan baie wissel, afhangend van die ernstigheid van die toestand en die effektiwiteit van die behandeling wat hulle ontvang. Kinders met 'n ligte graad van Rh-siekte, wat vroegtydig gediagnoseer en behandel word, het oor die algemeen 'n goeie prognose en kan 'n normale lewensverwagting hê. Kinders wat ernstige komplikasies ervaar, soos neurologiese skade of selfs hartprobleme, kan 'n verminderde lewensverwagting hê. Die algemene gesondheid en welstand van die kind, wat insluit voeding, immuniteit en lewenstyl speel 'n geweldige groot rol.

Voorkoming van die Rhesus siekte met behulp van medikasie

Rhesus siekte is deesdae ongewoon, omdat dit gewoonlik voorkom kan word deur inspuitings van 'n medikasie genaamd anti-D-immunoglobulien te gebruik.

Alle vroue word bloedtoetse aangebied as deel van hul voorgeboortelike sifting om te bepaal of hul bloed RhD-negatief of positief is. As die moeder RhD-negatief is, sal sy op sekere tye in haar swangerskap inspuitings van anti-D-immunoglobulien aangebied word wanneer sy aan die baba se rooibloedselle blootgestel kan word. Hierdie anti-D-immunoglobulien help om die RhD-fetale bloedselle te verwyder voordat dit sensitisering kan veroorsaak.

As 'n vrou in 'n vorige swangerskap anti-D-teenliggaampies ontwikkel het (sy is reeds sensitief), help hierdie immunoglobulien-inspuitings nie. Die swangerskap sal noukeuriger as gewoonlik gemonitor word, asook die baba na geboorte.

Behandeling van Rhesus siekte

Behandeling van Rhesus siekte hang af van hoe ernstig die toestand is. In meer ernstige gevalle moet behandeling begin voordat die baba gebore word.

Ongeveer die helfte van alle gevalle van rhesus siekte is nie so ernstig nie en benodig gewoonlik nie veel behandeling nie. Die baba moet egter gereeld gemonitor word as daar ernstige probleme ontstaan.

In ernstiger gevalle is 'n behandeling, wat fototerapie genoem word, gewoonlik nodig, en bloedoortappings kan help om bilirubien ('n stof wat geskep word wanneer rooibloedselle afbreek) uit die liggaam te verwyder.

In baie ernstige gevalle kan 'n bloedoortapping uitgevoer word as die baba nog nie gebore is nie en 'n medikasie, genaamd binneaarse immunoglobulien, kan gebruik word as hulle gebore word wanneer fototerapie nie effektief is nie.

Indien nodig, kan die baba vroeër gebore word met behulp van medikasie om die kraamproses te begin, sodat behandeling so gou as moontlik op die gebore baba kan begin. Dit word gewoonlik eers na ongeveer 34 weke van die swangerskap gedoen.

1. Fototerapie

Fototerapie is behandeling met lig. Dit behels dat die pasgebore baba onder 'n halogeen- of fluoresserende lamp geplaas word met hul oë bedek.

Alternatiewelik kan hulle op 'n kombers geplaas word wat optiese vesels bevat waardeur lig beweeg en op die baba se rug skyn (optiese veselfototerapie).

Die lig wat tydens fototerapie deur die vel geabsorbeer word, verlaag die bilirubienvlakke in die baba se bloed deur 'n proses wat foto-oksidasie genoem word. Dit beteken dat suurstof by die bilirubien gevoeg word, wat dit help om in water op te los. Dit maak dit makliker vir die baba se lewer om die bilirubien af te breek en uit die bloed te verwyder.

Tydens fototerapie word vloeistowwe gewoonlik in 'n aar gegee (binneaarse hidrasie) omdat meer water deur die vel van die baba verlore gaan en meer urine geproduseer word as die bilirubien verdryf word.

Die gebruik van fototerapie kan soms die behoefte aan 'n bloedoortapping verminder.

2. Bloedoortappings

In sommige gevalle kan die vlakke van bilirubien in die bloed hoog genoeg wees om een of meer bloedoortappings te benodig.

Tydens 'n bloedoortapping word van die baba se bloed verwyder en vervang met bloed van 'n geskikte bypassende skenker (iemand met dieselfde bloedgroep). 'n Bloedoortapping vind gewoonlik plaas deur 'n buis wat in 'n aar geplaas word.

Hierdie proses help om van die bilirubien in die baba se bloed te verwyder en verwyder ook die teenliggaampies wat rhesus siekte veroorsaak.

Dit is ook moontlik vir die baba om 'n oortapping van net rooibloedselle te kry om die wat hulle reeds het, aan te vul.

3. Bloedoortapping aan 'n ongebore baba

As die baba rhesus siekte ontwikkel voor die baba gebore is, moet hulle dalk 'n bloedoortapping voor geboorte kry. Dit staan bekend as intra-uteriene fetale bloedoortapping.

'n Intra-uteriene fetale bloedoortapping vereis spesialisopleiding en is nie in alle hospitale beskikbaar nie. Die moeder kan dus na 'n ander hospitaal verwys word vir die prosedure.

'n Naald word gewoonlik deur die moeder se buik en in die naelstring geplaas, sodat geskenkte bloed in die baba ingespuit kan word. 'n Ultraklankskandering word gebruik om die naald na die regte plek te lei.

Plaaslike narkose word gebruik om die area te verdoof, maar die moeder sal wakker wees tydens die prosedure. 'n Kalmeermiddel kan gegee word om haar ontspanne te hou en haar baba kan ook verdoof word om te help keer dat hulle tydens die prosedure beweeg.

Daar mag dalk meer as een intra-uteriene fetale bloedoortapping benodig word. Oortappings kan elke 2 tot 4 weke herhaal word totdat die baba volwasse genoeg is om gebore te word. Hulle kan selfs die behoefte aan fototerapie ná geboorte verminder, maar verdere bloedoortappings kan nog steeds nodig wees.

Daar is 'n klein risiko van terminasie van die swangerskap tydens 'n intra-uteriene fetale bloedoortapping (IUT).Dit word dus gewoonlik net in besonder ernstige gevalle gebruik.

4. Binneaarse immunoglobulien

In sommige gevalle word behandeling met binneaarse immunoglobulien (IVIG) saam met fototerapie gebruik wanneer die vlak van bilirubien in die baba se bloed teen 'n baie vinnige koers aanhou styg.

Die immunoglobulien is 'n oplossing van teenliggaampies (proteïene wat deur die immuunstelsel geproduseer word om teen siektedraende organismes te veg) wat van gesonde skenkers geneem word. Binneaarse beteken dat dit in 'n aar ingespuit word.

Binneaarse immunoglobulien help om te voorkom dat rooibloedselle vernietig word, sodat die vlak van bilirubien in die baba se bloed sal stabiliseer. Dit verminder ook die behoefte aan 'n bloedoortapping.

Dit hou egter 'n paar klein risiko's in. Dit is moontlik dat die baba 'n allergiese reaksie (anafilakse) op die immunoglobulien kan hê, hoewel dit moeilik is om te bereken hoe waarskynlik dit is of hoe ernstig die reaksie sal wees.

Kommer oor moontlike newe-effekte, en die beperkte aanbod van binneaarse immunoglobulien, beteken dat dit slegs gebruik word wanneer die bilirubienvlak vinnig styg, ten spyte van fototerapie sessies.

Binneaarse immunoglobulien is ook tydens swangerskap gebruik, veral in ernstige gevalle van rhesus siekte, aangesien dit die behoefte aan behandeling met intra-uteriene fetale bloedoortappings kan vertraag.

Harrison se bydrae tot die voorkoming van die Rhesus siekte

Harrison se bloed bevat 'n unieke teenliggaam wat gebruik word om 'n medikasie genaamd anti-D-immunoglobulien te maak, ook bekend as Rh-immunoglobulien. Hierdie medikasie word gegee aan moeders wat die risiko loop vir iets wat "Rh-onversoenbaarheid" met hul fetus genoem word, wat beteken dat die moeders se immuunstelsel die fetus se rooibloedselle kan aanval en vernietig.

Behandeling met Rh-immunoglobulien, wat gemaak word van die bloedplasma van "spesiale" bloedskenkers soos Harrison, kan egter hierdie komplikasies voorkom.

"Die ontdekking van hierdie teenliggaam is een van die grootste lewensreddende ontdekkings van die vorige eeu," het Aftab aan Live Science gesê.

Hoe het Harrison agterkom dat sy bloed hierdie unieke teenliggaam bevat?

Harrison is nie met hierdie teenliggaam gebore nie, maar hy het dit eintlik eers ontwikkel toe hy 14 jaar oud was. [1]

In 1951 moes James Harrison 'n ingewikkelde mediese operasie ondergaan, omdat een van sy longe ineengestort het en dokters sy long moes verwyder. Sy herstel het ongeveer drie maande geneem en weens die groot bloedverlies wat hy tydens die operasie verduur het, moes hy ongeveer 13 liter bloed gegee word om te herstel.

Die bloed wat hy toegedien is, was van 'n Rh-positiewe bloedgroep. Gekombineer met sy bloedgroep het die ontwikkeling van die belangrike teenliggaam moontlik gemaak. Hy het geweet dat hy slegs leef danksy ander mense wat bloed geskenk het, aangesien hy 'n groot dosis nodig gehad het om te herstel. Daarom het hy besluit om bloed te skenk so lank as wat hy sou lewe.

Die enigste probleem was dat hy destyds net 14 jaar oud was en gedurende daardie jare het Australië se wette vereis dat bloedskenkers minstens 18 jaar oud moes wees om bloed te skenk. Dit sou dus vier jaar duur voordat Harrison in aanmerking kon kom om bloed te skenk.

Daarom het hy gewag en toe hy 18 geword het, het hy een keer per week bloed by die Australiese Rooi Kruis Bloeddiens begin skenk. Om meer kere te skenk, sou sy gesondheid in gevaar stel, aangesien dit ongeveer sewe tot tien dae neem om 500 ml bloed te herontwikkel.

Hy 'n vrees vir naalde gehad, waarskynlik as gevolg van die groot operasie wat hy destyds moes ondergaan en die groot aantal bloedoortappings in sy tienerjare. Hy het dus sy oë afgewend en probeer om die pyn te ignoreer wanneer 'n naald in sy arm geplaas is.

Intussen het dokters in Australië gesukkel om uit te vind waarom duisende geboortes in die land miskrame, doodgeboortes of breindefekte vir ongebore, asook gebore babas tot gevolg gehad het.

Na sy eerste paar skenkings het medici wat sy bloed ontleed het, ontdek dat sy bloed die belangrike Anti-D-teenliggaam bevat. In 1966 is hy gevra of hy wil deelneem aan die proef vir 'n nuwe entstof genaamd anti-D-immunoglobulien (Rh-immunoglobulien), wat met sy bloed vervaardig sou word. James was gretig om voort te gaan om te bloed te skenk, waar hy daarna oorgeskakel het na plasmaskenking om die entstof te vervaardig.

Dit is dieselfde jaar dat die anti-D-entstof (anti-D-immunoglobulien) geskep is om die Rhesus siekte tee te veg.

Wat is anti-D- immunoglobulien?

Rh_o(D) immuunglobulien (RhIG) is medikasie wat gebruik word om RhD-immunisering by moeders, wat RhD-negatief is, te voorkom en om idiopatiese trombositopeniese purpura (ITP) te behandel by mense wat Rh-positief is - dit word dikwels tydens en na swangerskap gegee.  

Dit kan ook gebruik word wanneer RhD-negatiewe mense RhD-positiewe bloed ontvang. Dit word toegedien deur 'n inspuiting in 'n spier of 'n aar. 'n Enkele dosis duur ongeveer 12 weke. Dit word vervaardig van menslike bloedplasma.

Algemene newe-effekte mag insluit koors, hoofpyn, pyn op die plek van inspuiting en rooibloedselle wat afgebreek word - wat dus 'n anemie kan veroorsaak. Ander newe-effekte sluit in allergiese reaksies, nierprobleme en daar bestaan 'n baie klein risiko vir virusinfeksies. By individue met ITP kan die hoeveelheid rooibloedselle afbreek aansienlik hoog wees. Rho (D) immuunglobulien bestaan uit teenliggaampies teen die antigeen Rh_{o (}D) wat op sommige rooibloedselle voorkom. Daar word geglo dat hierdie immunisasie 'n persoon se immuunstelsel blokkeer sodat hierdie antigeen nie deur die liggaam herken word nie.

Rh_{o (}D) immuunglobulien is in die 1960's in mediese gebruik geneem, na aanleiding van die baanbrekerswerk van John G. Gorman. In 1980 het Gorman die Lasker-DeBakey Kliniese Mediese Navorsingstoekenning gedeel vir baanbrekerswerk aan die rhesus-bloedgroepstelsel.

RhIG is op die Wêreldgesondheidsorganisasie se lys van uiters noodsaaklike medisyne.

John Grant Gorman - Geneesheer -

John Grant Gorman, (gebore gedurende 1931) is 'n Australiese geneesheer en mediese navorser. In 1980 het Gorman die Lasker-DeBakey Kliniese Mediese Navorsingstoekenning met Cyril A. Clarke, Ronald Finn, Vincent J. Freda en William Pollack gedeel vir die baanbrekerswerk oor die rhesusbloedgroepstelsel, die rol van rhesus D-teenliggaampies in die oorsaak van Rh-siekte en die oënskynlik paradoksale voorkoming van Rh-siekte met behulp van die Rh-teenliggaampies self, in die vorm van Rho (D) immuunglobulien, as behandeling.

Sedert sy navorsing en ontdekking, het Gorman se behandeling na raming miljoene lewens gered.

Gorman is op 19 Julie 2024 aangestel as 'n eregenoot van die Orde van Australië vir "uitnemende diens aan medisyne in die mede-ontdekking en baanbrekerswerk van 'n behandeling vir Rhesus-siekte tot wêreldwye voordeel vir die mensdom."

Hoe werk die anti-D-immunoglobulien?

Elke individue se bloedgroep verskil, en party bloedgroepe is "positief" en ander "negatief". Dit verwys na die proteïen, genaamd die "Rh-faktor" op die oppervlak van die rooibloedselle. Wanneer die bloed hierdie proteïen bevat, word gesê dat hulle "Rh-positief" is en wanneer die bloed nie hierdie proteïen bevat nie, word dit verwys na "Rh-negatief".

Vir meeste mense, maak dit nie saak of hulle bloedgroep positief of negatief is nie en dit sal egter geen verskil in hulle lewens maak nie, maar dit kan 'n groot verskil in 'n vrou se lewe bring, wanneer sy swanger is en haar bloedgroep "Rh-negatief" is, maar die fetus s'n, "Rh-positief".

Anti-D-immunoglobulien

Aangesien die baba se Rh-positiewe bloedselle in die moeder se bloedstroom lek, sal die moeder se immuunstelsel dan die Rh-positiewe bloedselle as "vreemd" beskou en maak dan teenliggaampies. Hierdie teenliggaampies kan dan die plasenta binne dring en die fetus se rooibloedselle afbreek. In die ontwikkelende wêreld is sulke Rh-onversoenbaarheid een van die hoofoorsake van siekte en sterftes by pasgeborenes.

Om probleme van Rh-onversoenbaarheid te voorkom, toets dokters eers 'n vrou se bloed vroeg in swangerskap of voor swangerskap. As sy Rh-negatief is, sal sy waarskynlik Rh-immunoglobulien kry, om die Rhesus siekte teen te werk. Rh-negatiewe vroue moet dan hierdie medikasie ontvang wanneer hulle 28 weke swanger is en ook binne 72 uur nadat hulle geboorte gegee het aan 'n Rh-positiewe baba.

Dis nie presies duidelik hoe die Rh-immunoglobulien werk om die komplikasies van die Rh-onversoenbaarheid te voorkom nie, maar navorsers dink dat die teenliggaam die oppervlak van die fetus se Rh-positiewe bloedselle in die moeder se bloedstroom bedek en verhoed dat die moeder se immuunstelsel dit sien. [2]

Hoe bloedgroepe oorgeërf word (Rh-faktor)

Verskillende bloedgroepe.

Elke individu se bloedgroep hang van die gene wat van die ouers oorgeërf word. Of die individu RhD-positief of negatief is, hang af van hoeveel kopieë van die RhD-antigeen daar oorgeërf was van beide hom of haar ouers. Daar kan een kopie van die RhD-antigeen van die ma of pa geërf word, 'n kopie van albei van hulle, of glad nie eens 'n antigeen nie.

Individue sal slegs RhD-negatiewe bloed hê as daar geen kopieë van die RhD-antigeen van die ouers geërf is nie.

'n Vrou met RhD-negatiewe bloed kan 'n RhD-positiewe baba hê as die vader se bloedgroep RhD-positief is. As die vader twee kopieë van die RhD-antigeen het, sal elke baba RhD-positiewe bloed hê. As die vader net een kopie van die RhD-antigeen het, is daar slegs 'n 50% kans dat die baba RhD-positief is.

Wanneer word die Anti-D-immunoglobulien toegedien?

Anti-D-immunoglobulien word gereeld gedurende die derde trimester van die swangerskap toegedien as die moeder se bloedgroep RhD-negatief is. Dit is omdat dit moontlik is dat klein hoeveelhede bloed van die baba gedurende hierdie tyd in die moeder se bloed sal oorgaan.

Hierdie roetine-toediening van anti-D-immunoglobulien word roetine-voorgeboortelike anti-D-profilakse genoem, of RAADP (profilakse beteken 'n stap wat geneem word om te voorkom dat iets gebeur).

Roetine voorgeboortelike anti-D-profilakse (RAADP)

Die 2 maniere waarop daar RAADP ontvang kan word : [3]

• 2-dosis behandeling: waar daar 2 inspuitings ontvang word; 1 gedurende die 28ste week van die swangerskap en die ander gedurende die 34ste week.
• 1-dosis behandeling: waar daar op 'n stadium gedurende weke 28 tot 30 van die swangerskap 'n inspuiting van immunoglobulien ontvang word

Daar is egter geen verskil in die effektiwiteit tussen die 1-dosis of 2-dosis behandelings nie.

Komplikasies van anti-D-immunoglobulien

Dit is moontlik dat sommige vroue 'n effense korttermyn allergiese reaksie op anti-D-immunoglobulien ontwikkel, wat 'n uitslag of griepagtige simptome kan insluit.

Alhoewel die anti-D-immunoglobulien, wat van skenkerplasma gemaak word, baie noukeurig gemonitor sal word, is daar 'n baie klein risiko dat 'n infeksie deur die inspuiting oorgedra kan word.

Die bewyse van die RAADP toon egter dat die voordele van die voorkoming van sensitisering baie swaarder weeg as hierdie klein risiko's.

Anti-D-immunoglobulien na geboorte

Na die geboorte, sal 'n monster van die pasgebore baba se bloed uit die naelstring geneem word. As die moeder RhD-negatief is en die baba RhD-positief en die moeder nog nie sensitief is nie, sal daar binne 72 uur na geboorte 'n inspuiting van anti-D-immunoglobulien aan die moeder toegedien word.

Die inspuiting sal enige RhD-positiewe bloedselle vernietig wat tydens die geboorte die moeder se bloedstroom binne gedring het. Dit beteken dat die bloed nie die kans het om teenliggaampies te produseer nie en die risiko dat die moeder se volgende baba Rhesus siekte het, aansienlik sal verminder.

Wat maak Harrison se bloedinhoud uniek van meeste individue s'n?

Dit is glad nie algemeen dat mense die tipe teenliggaampies in hul bloed het wat gebruik word om Rh-immunoglobulien te maak nie. Inderdaad, in Australië word die land se Rh-immunoglobulien uit 'n poel van slegs sowat 200 bloedskenkers vervaardig.

Harrison het waarskynlik die teenliggaam ontwikkel toe hy op 14-jarige ouderdom 'n groot bloedoortapping gekry het. Na die oortapping het sy immuunstelsel 'n hoë konsentrasie teenliggaampies opgewek teen Rh-positiewe bloedselle. Dit sou beteken dat Harrison self Rh-negatief is.

Daar is 'n groot aantal bloedskenkers wat gereeld bloed skenk, maar daar is iets uniek aan Harrison se bloed wat dit selfs meer waardevol maak as goud.

Harrison se bloed bevat 'n unieke teenliggaam genaamd anti-D (ook bekend as Rh-immuunglobulien) wat slegs verwerk en gegee word aan moeders met 'n negatiewe bloedgroep, wat swanger is en die fetus wat 'n positiewe bloedgroep het.

Die eerste kind wat gebore word, sal gesond wees. Maar sou die moeder vir 'n tweede keer swanger word, sal die baba met Rhesus siekte gebore word.

Hierdie siekte veroorsaak dat die bloed van die moeder die bloedselle die van die fetus aanval. Die kind kan dus met serebrale letsels gebore word of selfs by geboorte sterf. Dit vind hoofsaaklik plaas as die moeder met 'n negatiewe bloedgroep geboorte gee aan 'n kind met 'n positiewe bloedgroep wat van die vader geërf is.

Die Anti-D-teenliggaam kan egter hierdie siekte bestry, en met die bloed van James Harrison is die entstof geskep. As die moeder voor die tweede swangerskap ingeënt word, loop haar babas wat in die toekoms gebore word, geen risiko om hierdie siekte te kry nie.

Daar word ook navorsing gedoen oor die skep van 'n mengsel van monoklonale teenliggaampies, teenliggaampies wat deur verewigde B-selle in bioreaktors gemaak word, wat ooreenstem met wat natuurlik in die liggame van skenkers soos Harrison geproduseer word. Die projek word in die volksmond "James in a Jar" genoem.

Hoeveel babas het James Harrison gered van die Rhesus siekte ?

James Harrison - Babas gered van Rhesus siekte

Sedert 1954 het hy nie 'n week van bloedskenking gemis nie, want hy was bewus van die siekte en die groot aantal kinders wat hy kon red. Van 1954 tot 2018 het hy 1 173 (eenduisend eenhonderd drie en sewentig) keer bloed geskenk en in hierdie proses meer as 2,4 miljoen kinders van Rhesus siekte gered. [4]

'n Verteenwoordiger van die Rooi Kruis in Australië met die naam Jemma Falkenmire, het gesê dat elke dosis van die Anti-D-entstof wat in Australië vervaardig was, uit Harrison se bloed bestaan het.

Hoeveel bloed het James Harrison geskenk?

Die 84-jarige James Harrison, het in die loop van 63 jaar, 1173 (eenduisend eenhonderd drie en sewentig) skenkings gemaak, volgens The Sydney Morning Herald, die plaaslike koerant.

Uit Harrison se bloedplasma, is meer as 3 miljoen dosisse anti-D-immunoglobulien aan Australiese moeders, met 'n negatiewe bloedgroep, toegedien.

Dit is ongeveer 800 ml bloed een keer per week vir ses dekades. Dit kom neer op ongeveer 938 liter bloed in 63 jaar.

Hoe oud is James Harrison? Skenk hy nogsteeds bloed?

Op die datum waarop hierdie artikel gepubliseer is, is James Harrison op die ouderdom van 87 nog lewendig en gesond.

James Harrison - Laaste bloedskenking - 11 Mei 2018

Op 11 Mei 2018 het James Harrison vir die 1173ste keer bloed geskenk, wat dan sy laaste keer was. [5] Hy het gesê hy sou ook aanhou skenk het as dit nie was vir die Australiese Rooi Kruis Bloeddiens se reël dat skenkers slegs bloed kan gee tot hul 81ste verjaardag nie. Alhoewel, as hy aangehou het om bloed te skenk, sou dit 'n groot gesondheidsrisiko op sy ouderdom inhou.

Op die ouderdom van 81 het hy gesê dat dit absoluut niks kos om lewens te red nie, behalwe 'n bietjie tyd wat aan die saak gewy word.

Alhoewel die era geëindig het, is daar ander mense wat oor die jare die Anti-D-teenliggaam ontwikkel het en die konstante stroom bloed kan handhaaf wat nodig is om die entstof te vervaardig.

"Dit is 'n hartseer dag vir my," het hy aan The Sydney Morning Herald gesê toe hy vir die laaste keer bloed geskenk het by die Town Hall Donor Centre in Sydney. "Die einde van 'n lang termyn."

"Ek het baie lewens gered en baie nuwe kinders in die wêreld gebring. So dit laat my goed voel," het hy aan 9NEWS gesê. "Ek dink die bevolking het met soveel miljoen vermeerder."

Interessante feite oor James Harrison

• 'n Baie interessante feit oor James Christopher Harrison, is dat hy nooit tydens bloedskenkings na sy arm gekyk het nie, aangesien hy nie bloed kan verdra nie en ook 'n vrees het vir naalde - waarskynlik as gevolg van die groot aantal bloedoortappings en die groot borsoperasie wat hy in sy tienerjare moes ondergaan.
• Harrison het 'n groot sin vir humor en het altyd gesê dat die wêreld hom kan blameer vir die verhoging in populasie.

Wie is James Harrison se familie?

• James Harrison het slegs een dogter gehad, genaamd Tracey Mellowship. Sy het die anti-D-immunoglobulien inspuiting nodig gehad toe sy swanger was met haar tweede seun en sy was geskok oor hoeveel haar pa bereik het. Sy het altyd geweet dat haar pa bloed skenk, maar eers toe sy tydens haar tweede swangerskap self die anti-D-immunoglobulien entstof nodig gehad het, het sy besef watter impak haar pa werklik in die wêreld gehad het. Sy het haar pa bedank, dat hy die rede was dat sy twee gesonde kinders kon hê.

Mellowship se seun het onlangs 25 geword en hy het op 16 vir die eerste keer met sy oupa, Harrison, aan sy sy, bloed geskenk.

"Dit is soos die meester en die vakleerling,” het Harrison gesê.

• James Harrison was getroud met Barbara Lindbeck, maar sy is wel in 2005 oorlede. Daar is nie baie inligting oor Barbara Lindbeck se persoonlike lewe of agtergrond nie, omdat sy 'n baie meer private lewe gelei het.

Voorspraak

In 2007 was Harrison krities oor planne om Australië se plasmaskenking aan buitelandse korporasies oop te stel. Hy glo dat die opening van die handel vrywillige skenkings sal ontmoedig. Hierdie opening van handel spruit uit 'n hersiening van die land se vryhandelsooreenkoms met die Verenigde State.

Eerbewyse

Medalje van die Orde van Australië (OAM) - Ontvang in 1999

Ter erkenning van James Harrison se diens het is hy op 7 Junie 1999 met Medalje van die Orde van Australië (OAM) bekroon.

Die Orde van Australië is 'n Australiese eer, wat erkenning gee aan Australiese burgers en ander persone vir uitstaande prestasie en diens. Dit is op 14 Februarie 1975 gestig deur Elizabeth II, koningin van Australië, op advies van die destydse premier Gough Whitlam.

James Harrison is ook in 2003 by die "Guiness Book of World Records" gevoeg en hou die rekord omdat hy die persoon is wat die meeste bloed geskenk het. Hy het wel gehoop dat iemand die rekord vinnig sal breek. Volgens aanlynrekords is hierdie rekord wel egter sedertdien gebreek - 'n vertoning van toewyding wat Harrison ongetwyfeld goedkeur.

In 2011 is James Harrison ook genomineer in die Nieu-Suid-Wallis (NSW) Local Hero-afdeling van die "Australiër van die Jaar"-toekenning.

Tydlyn

JAAR	GEBEURTENIS
1936	Gebore in Junee, Nieu-Suid-Wallis, Australië.
1951	Ondergaan 'n groot borsoperasie, op ouderdom van 14, waar een van sy longe verwyder is.
1954	Begin bloedplasma skenk op die ouderdom van 18.
1969	Bloedplasma skenker van NSW (Nieu-Suid-Wallis) se Rh-program.
1999	Harrison word bekroon met die Medalje van die Orde van Australië (OAM).
2003	Hou rekord in "Guiness Book of World Records" vir persoon wat die meeste kere bloed geskenk het.
2011	Harrison word genomineer vir Nieu-Suid-Wallis se "Local Hero-toekenning"
2018	Harrison maak sy laaste bloedskenking, altesaam 1,173 skenkings vanaf 1954.

Gevolgtrekking

James Harrison se bydrae tot internasionale gesondheid, is 'n inspirerende voorbeeld van hoe een persoon 'n lewensreddende impak op baie individue kan hê. Sy unieke bloedinhoud het nie net 'n medikasie gehelp ontwikkel, wat miljoene baba's gered het nie, maar het ook die belangrikheid van bloedskenking en internasionale samewerking in gesondheidsorg beklemtoon. Harrison se nalatenskap sal voortleef in die gesondheid van gesinne reg oor die wêreld, wat die waarde van altruïsme en die noodsaaklikheid van gesondheidsorg in 'n globale samelewing demonstreer. Harrison se verhaal is net weereens 'n bewys van hoe een individu se onbaatsigtige aksies 'n groot verskil in die wêreld kan maak en miljoene lewens kan red.

Verwysings

1. Life Science (15 Mei 2018); Rettner, R. Why This Man's Blood Helped Save Millions of Babies | Live Science. Besoek op 24 September 2024.

2. NHS 111 Wales (2024). NHS 111 Wales - Health A-Z : Rhesus disease. Besoek op 24 September 2024.

3. Mindfood (11 Junie 2015); Hassett, K. Man with the golden arm | MiNDFOOD. Besoek op 24 September 2024.

4. Australian Red Cross Lifeblood (2024). James Harrison's story | Lifeblood. Besoek op 24 September 2024.

5. History of Yesterday (10 November 2022); Tapalaga, A. The Blood Donor Who Saved 2.4 Million Lives | History of Yesterday. Besoek op 5 Oktober 2024.

6. Science Alert (13 Mei 2018); B Wang, A. This Unique Man's 60 Years of Blood Donations Saved 2.4 Million Babies : ScienceAlert. Besoek op 5 Oktober 2024.

7. The Straits Times (15 Mei 2018). Australian man with 'golden arm' makes final blood donation at 81 after saving 2.4m babies | The Straits Times. Besoek op 5 Oktober 2024.

8. Faith It (21 Maart 2024). James Harrison: The Man with the Golden Arm Who Saved 2.4 Million Babies (faithit.com). Besoek op 5 Oktober 2024.

9. Red Flag Magazine (2024); Newman, Y. Bloodlines - Red Flag Magazine. Besoek op 5 Oktober 2024.

10. CNN Health (25 Desember 2018); Criss, D. He donated blood every week for 60 years and saved the lives of 2.4 million babies | CNN. Besoek op 10 Oktober 2024.

11. 9News (12 Mei 2018);Stefanovic, P. Record-holding blood donor gives final donation after 61 years (9news.com.au). Besoek op 10 Oktober 2024.

12. HuffPost Impact (6 Desember 2017). James Harrison: Australian Man With Special Blood Type Saves 2 Million Babies | HuffPost Impact. Besoek op 10 Oktober 2024.

13. Healthline (2024). Immunoglobulins: Blood Test, Levels, and More (healthline.com). Besoek op 10 Oktober 2024.

14. The New York Times (14 Mei 2018); Stevens, M. ‘Man With the Golden Arm’ Saved Millions of Australian Babies With His Blood - The New York Times (nytimes.com). Besoek op 12 Oktober 2024.

15. The Senior (5 Mei 2018); Lindbeck, J. James’s generosity put him in the Guinness Book of World Records | The Senior | Senior. Besoek op 13 Oktober 2024.

16. Australian of the Year Awards (2013). Australian of the Year Awards (archive.org). Besoek op 13 Oktober 2024.

17. NHS (2024). Rhesus disease - Symptoms - NHS (www.nhs.uk). Besoek op 14 Oktober 2024.

18. NHS (2024). Rhesus disease - Treatment - NHS (www.nhs.uk). Besoek op 14 Oktober 2024.

19. NHS (2024). Rhesus disease - Prevention - NHS (www.nhs.uk). Besoek op 14 Oktober 2024.

20. Good Blood: A Doctor, a Donor, and the Incredible Breakthrough that Saved Millions of Babies (8 September 2020). Guthrie, J. Adams Press.