Johannes Gouws

Johannes Stephanus Gouws (13 Augustus 1919 in Bultfontein - 29 Maart 1944 in München, Duitsland) was 'n Suid-Afrikaanse vlieënier tydens die Tweede Wêreldoorlog en het bekend geraak weens sy deelname aan die groot ontsnapping uit Stalag Luft III op 24 Maart 1944.

Johannes Stephanus Gouws
Geboortedatum	13 Augustus 1919
Geboorteplek	Bultfontein
Sterfdatum	29 Maart 1944
Sterfplek	München, Duitsland
Lojaliteit	Verenigde Koninkryk
Diens/Tak	Britse Lugmag
Jare in diens	1940–1944
Rang	Luitenant
Eenheid	41 Eskader, 40 Eskader
Poste beklee	Vlieënier
Veldslae/oorloë	Tweede Wêreldoorlog

Vroeë jare

Gouws was die oudste van vier kinders en het sy laerskooljare op 'n plaasskool naby sy ouers se familieplaas, Dankbaarheid, naby Bultfontein deurgebring. Hy het gematrikuleer aan die Hoërskool Bultfontein en daarna aansoek gedoen vir vliegopleiding by die lugmag. Sy aansoek is afgekeur weens sy swak Engels. Hy werk vir 'n jaar vir die Polisie en skryf daarna in vir 'n B.Sc-graad aan die Universiteit van die Vrystaat. Hier het sy Engels verbeter en hy neem deel aan 'n vliegopleidingsprogram vir studente.

Tweede Wêreldoorlog

Hy doen weer aansoek by die lugmag en sy aansoek word aanvaar gedurende Mei 1940. Na sy opleiding vertrek hy na Noord-Afrika as lid van 41 Eskader vanaf Brandfortstasie gedurende Mei 1941. Hy doen 'n noodlanding op 18 Augustus 1941 in Abessenië (deesdae Ethiopië) na enjin probleme. Hy en sy mede-vlieënier bereik veiligheid na nege dae se omswerwinge in die woestyn. Hy keer terug na Suid-Afrika vir 'n kort vakansie en vertrek daarna na Libië as deel van 40 Eskader. Hy word gedurende April 1942 in sy Tomahawk afgeskiet en word na die krygsgevangenekamp Stalag Luft III naby Sagan in Duitsland geneem.

Stalag Luft III

Daar was ongeveer 1,200 gevangenes in die kamp, 'n klompie was Suid-Afrikaners. Roger Bushell was die hoof van die ontsnappingskomitee. Gouws was deel van die groepie wat 'n oplossing moes bedink om van die grond ontslae te raak wat uit die tonnels kom. Tydens die aand van 24 Maart 1944 ontsnap Gouws, hy was die vierde persoon wat by die tonnel uit is. Gouws en 'n mede Suid-Afrikaner, Rupert Stevens, vorder maklik per trein tot by die Switserse grens.

By Lindau word hulle egter weer gevang toe 'n Duitser snuf in die neus gekry het en die Engelse groetwoord goodbye gebruik het om hulle met die groetslag te toets. Stevens reageer egter daarop in Engels en hulle word weer gevang. Gouws en Stevens word per trein geneem na Munchen deur die militêre polisie. Op 28 Maart 1944 word drie Gestapo agente opdrag gegee om Gouws en Stevens te vermoor. Die agente neem dié twee op 'n motorrit uit Munchen en stop later in die platteland, kamstig sodat die twee hulle self kon verlig. 'n Agent genaamd Schneider skiet beide. Hulle word veras in Munchen.

Eers op 17 Mei 1944 word Johannes Gouws se ouers, Johannes en Kitty, per telegram ingelig dat hul seun dood is. Johan Schneider is in Julie 1947 skuldig bevind aan moord op die twee.

Trivia

• Altesaam 76 persone het ontsnap uit Stalag Luft III.
• Slegs drie het veiligheid bereik.
• Vyftig is vermoor en 23 is weer in krygsgevangekampe opgeneem.
• Les Brodrick is een van die 23 wat nie tereggestel is nie.

Bron

• Die ware verhaal van 'n Vrystaatse boerseun en 'The Great Escape, Beeld, 28 April 2012.