Joseph Shabalala

Joseph Shabalala (28 Augustus 1941 - 11 Februarie 2020), gebore Bhekizizwe Joseph Siphatimandla Mxoveni Mshengu Bigboy Shabalala, was 'n Suid-Afrikaanse sanger en musikant. Hy was die stigter en musikale regisseur van die koorgroep Ladysmith Black Mambazo.

Vroeë lewe en begin van sy loopbaan

Joseph is in die dorp Ladysmith (eMnambithi-distrik) in die KwaZulu-Natal provinsie van Suid-Afrika gebore. Sy ouers, Jonathan Mluwane Shabalala en Nomandla Elina Shabalala, het Joseph en sy ses broers en susters grootgemaak op 'n plaas met die naam Tugela. Sy vader is in die laat 1940's oorlede; Josef, wat die oudste was, moes vir die gesin sorg. Hy het die plaas egter in 1958 verlaat om werk in die nabye stad Durban te gaan soek.

In hierdie tyd is hy raakgesien deur 'n bekende groep, die Durban Choir, nadat hy gehore verheug het met sy gladde kitaarspeel en sopraanstem. Toe hy by die koor aangesluit het, het hy probeer om van sy nuwe komposisies te leer, naamlik sy eerste liedjie "Nomathemba" (wat in 1995 tot 'n toneelstuk gemaak is). Hulle het geweier, en daarom het hy hulle na slegs twee jaar verlaat.

In 1958 ontdek Joseph 'n isicathamiya groep, The Highlanders, gelei deur sy held Galiyane Hlatshwayo. Hlatshwayo was die man wat Josef aangemoedig het om sy stem kragtig te gebruik. In 1959 stig hy sy eie groep, Ezimnyama ('die swartes'). 'n Reeks drome wat Joseph in Desember 1960 in sy slaap gehad het, was 'n belangrike keerpunt in die vorming van die groep; toe hy sien hoe goed sy groep gevaar het in die eenmalige weeklikse isicathamiya-kompetisie, hernoem hy hulle na Ladysmith Black Mambazo, Mambazo wat byl beteken, en verwys na hoe die groep die ander kore afgekap het deur byna elke keer te wen.

Na die plaaslike radio-lugtyd (op die SABC-stasie Radio Zulu), aanvaar Joseph 'n opname-kontrak wat in 1972 aangebied is deur die Gallo Music-vervaardiger West Nkosi. Die groep het meer as 40 000 eksemplare van hul eerste album verkoop en dit deur middel van ander opnames ook baie eksemplare verkoop. In 1976 word Joseph 'n Christen, en die liedjies in die Mambazo-repertoire word na een kant geskuif om ook Christelike, Metodiste en Sionistiese liedere in die Zoeloe-taal in te sluit.

Word wêreldbekend

In 1986 reis Paul Simon na Suid-Afrika om met Suid-Afrikaanse kunstenaars saam te werk vir sy komende album Graceland. Simon het saam met Shabalala en die groep saamgewerk en die nou beroemde liedjie, "Homeless", gekomponeer. Die groep se gewildheid het oor die hele wêreld versprei en sedertdien verkoop hulle opnames wat gewild genoeg is om platinumskyf-sertifisering te verdien. In 1987 het die groep hul eerste solo-Grammy-toekenning vir Shaka Zulu gewen. Sedertdien het hulle nog een gewen en is hulle tien keer benoem. Na die wêreldwye sukses van Graceland, het Joseph begin om meer liedjies in Engels te komponeer (voorheen het hulle slegs twee in Engels en een in Duits opgeneem).

Die nag van 10 Desember 1991 word die broer van Joseph en mede-lid Headman Shabalala deur 'n wit veiligheidswag naby die dorp Ladysmith vermoor. Die dood van Shabalala word beskou as 'n rassemoord. Josef het gehelp deur sy geloof en het voortgegaan en die lede het nou ingesluit Joseph se broer Jockey, naasbestaandes Albert en Abednego Mazibuko, Russel Mthembu en Jabulani Dubazana en Joseph se seuns Sibongiseni, Thamsanqa, Thulani en Msizi in. Nietemin het nog tragedie hom getref. In Mei 2002 is Joseph se vrou van 30 jaar, Nellie, buite die egpaar se huis in Clermont, KwaZulu-Natal, deur 'n aanvaller doodgeskiet. Joseph is in die hand gewond in sy poging om sy vrou te beskerm. Mboneni Mdunge is aan die moord skuldig bevind en tot lewenslange tronkstraf gevonnis. By dieselfde verhoor is Joseph Shabalala se seun Nkosinathi Vivian Shabalala (Nellie se stiefseun) aangekla, verhoor en vrygespreek op aanklag vir die betaling van Mdunge vir die moord op Nellie.

Latere lewe en dood

Die volgende album van die groep, Wenyukela, sou na verwagting verwys na die tragedies. Inderdaad het dit, insluitend 'n huldeblyk aan Nellie deur haar kleinseuns Gagamela en Babuyile Shabalala. Ook Joseph word aangemoedig om aan te gaan en dat "S-H-A-B-A-L-A-L-A sal voortleef." Ses maande na Nellie se dood trou Joseph volgens Thoko Maduna, wat 'n 'kontroversiële publisiteit soekend' aksie was, volgens die Suid-Afrikaanse pers. Ten spyte van hierdie teenkanting, het Joseph daarin geslaag om aan te hou sing en selfs daarin geslaag om die Ladysmith Black Mambazo-stigting op te stel, 'n musiekakademie om isicathamiya-musiek aan jong Suid-Afrikaanse kinders te bevorder en te onderrig.

Die tragedie het weer in Junie 2004 plaasgevind toe Joseph se broer en voormalige Mambazo-lid Ben Shabalala deur 'n onbekende individu geskiet is terwyl hy sy twee kinders skool toe gery het. In Februarie 2006 sterf Joseph se broer Jockey (sy enigste broer in die groep teen hierdie tyd) aan natuurlike oorsake in sy huis in Ladysmith. Shabalala het in Januarie 2008 aangekondig dat sy jongste seun Thamsanqa sal oorneem as leier van Ladysmith Black Mambazo wanneer die tyd aanbreek vir hom om van internasionale toere af te sien.

Op 11 Februarie 2020 is Shabalala in die ouderdom van 78 in Pretoria oorlede.

Eksterne skakels

• Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.