Radio

Radio is draadlose telekommunikasie. Dit is 'n tegniek om met radiogolwe draadloos boodskappe vanaf die stuurder na die ontvanger oor te dra.

Die grootste ontwikkeling van radio het egter eers van ongeveer 1920 af plaasgevind, toe elektroniese versterkingstegnieke algemeen begin gebruik is. Sedertdien het radio 'n belangrike plek in die samelewing ingeneem, in sowel die vorm van radio- as televisie-uitsendings (televisie maak in wese ook van radiotegniek gebruik), en ook in die vorm van radiotelekommunikasie.

Hiertoe behoort die stelsels waarin verbinding onderhou word met vliegtuie, skepe, landvoertuie en selfs met ruimtetuie. Telegrafie, teleks en telefoonverbindings word gedeeltelik deur middel van radioverbindings met behulp van straalsenders en satelliete onderhou. Ander belangrike toepassings van radio is onder meer radar, radionavigasie en afstandbeheer.

'n Radiostelsel bestaan uit minstens een sender en een ontvanger waartussen golwe gestuur word. Vir spraak en musiek word hierdie golwe gemoduleer en daarvoor word AM en FM (amplitude- en frekwensiemodulasie) asook die moderne pulsmodulasie (PM) gebruik.

AM en FM

Aanvanklik vind klankoordrag plaas deur die amplitude van die dragolf te varieer. Die variasie is eweredig ten opsigte van die amplitude van die draende klanksien. Hierdie modulasievorm word amplitudemodulasie, of kortweg AM genoem.

Edwin Armstrong ontdek 'n beter metode om die dragolf te moduleer: deur nie die amplitude nie, maar die frekwensie van die dragolf met die amplitude van die sein te varieer, ontstaan frekwensiemodulasie (FM).

FM is minder gevoelig vir steurings as AM en lewer hoëtrou-klank.

Digitale oorskakeling

Hoewel meeste radiouitsendings steeds analoog plaasvind (AM of FM), sal dit in die toekoms slegs digitaal gestuur word. Dit sal die gehalte van die klank verder verbeter en meer radiospektrum vir ander gebruike beskikbaar maak.

Dit is ook moontlik om na radiostasies op die Internet te luister. Hierdie uitsendings maak nie van radiogolwe gebruik nie, maar van die internetverbinding tussen rekenaars, wat digitale inligting na mekaar stuur. Hierdie verbinding kan egter steeds draadloos wees, en dus van radiogolwe gebruik maak.

Ontwikkeling

Die eerste, hoewel onbewuste, radio-uitsending het in 1787 plaasgevind toe Luigi Galvani (1737- 1798) met 'n soort elektrifiseerder en 'n antenne geëksperimenteer het. Met behulp van sy apparaat kon hy kort pootjies aan die antenne laat beweeg. Fisici was egter eers 'n eeu later goed genoeg toegerus om met doelgerigte eksperimente te begin. Een van die bekendste radio-eksperimenteerders was Heinrich Hertz (1857- 1894).

Hy het onder meer in 1888 met twee paraboliese weerkaatsers daarin geslaag om seine oor 'n kort afstand oor te dra. Om dit te doen, het hy 'n vonk in die brandpunt van een van die weerkaatsers opgewek, waardeur 'n vonk tussen twee elektrodes in die brandpunt van die ander weerkaatsers gespring het (vonksender). Met dergelike eksperimente kon Hertz die voorspellings bewaarheid van die persoon wat die elektromagnetiese golfteorie geformuleer het, naamlik James Clerk Maxwell (1831 - 1879).

Hertz se send- en ontvangstoestelle het egter 'n beperkte vermoë gehad en prakties georiënteerde fisici soos Nicola Tesla (1856-1943), Guglielmo Marconi (1874-1 937), Karl Ferdinand Braun (1850- 1918) en Aleksandr Popov (1859-1906) was die persone wat die ontwikkeling verder gevoer het. In 1897 het Marconi byvoorbeeld 'n radio-ontwikkelingsmaatskappy gestig, en in 1898 het Popov ŉ stelsel voltooi waardeur verbinding tussen oorlogskepe en die land bewerkstellig is.

Inmiddels is die koherer uitgevind, 'n glasbuis met ystervylsels waarvan die elektriese weerstand verander het by die ontvangs van 'n sein (golf). Met behulp van 'n koherer en 'n vonksender het Marconi daarin geslaag om 'n morsekode 3 200 km ver te stuur en te ontvang. Hierdeur het ŉ wêreldwye belangstelling in radio ontstaan en verdere ontwikkeling het vinnig plaasgevind. Marconi het veral groot bevrediging gesmaak toe hy ŉ transatlantiese uitsending kon waarneem, strydig met die voorspellings dat golwe nie verder as ongeveer 300 km gesend kon word nie. Dit het tot die ontdekking van die ionosfeer gelei.

'n Werklike groot sprong vorentoe is geneem met die ontwikkeling van vakuumelektronbuise deur sir Ambrose Fleming (1849-1945) en Leede Forest (1873-1961). Daarmee het die elektroniese versterking van seine en die bou van ossillators moontlik geword. Ossillators het vonksenders heeltemal verdring aangesien dit golwe van 'n spesifieke frekwensiegebied kon uitsend en selektiwiteit daardeur bevorder is.

Deur sendantennes te gebruik wat by die golflengtes aangepas is, kon sterk gekonsentreerde golwe gestuur en uiters selektief ontvang word. Die belangrikste ontwikkeling wat buise egter meegebring het, was die sogenaamde modulasie van golwe, waarmee byvoorbeel spraak gesend kon word. In 1915 is die eerste spraakseine versend en dieselfde beginsels wat toe vir die modulasietegniek opgestel is, geld vandag nog. Spraakgolwe (geluidsgolwe) kan nie regstreeks gestuur word nie.

Om spraak oor te dra, word konstante, hoëfrekwensiegolwe (dragolwe) uitgesend en dan gemoduleer. Modulasie vind plaas deur middel van geluidsgolwe wat met behulp van 'n mikrofoon in elektriese spanningsveranderings omgesit word. Die spanningsvariasies word dan by die hoëfrekwensie-spanningsvariasies van die dragolf gevoeg, wat meebring dat die amplitude (golfgrootte of seinsterkte) van die dragolf in ooreenstemming met die oudiogolwe varieer.

By die ontvanger word die dragolf dan gedemoduleer (gelykgerig en gefiltreer) en die oudiogolf deur 'n klankversterker versterk. Spoedig het radio-omroep tot stand gekom en sendstasies is oor die hele wêreld opgerig. Afgesien van militêre en navigasiekommunikasie is radio vir vermaaklikheidsprogramme gebruik en die "kommunikasie-ontploffing" het begin. Na 1930 is die beroemde super-heterodienontvangers in gebruik geneem waarmee 'n uitstekende selektiwiteit sowel as 'n sensitiwiteit moontlik gemaak is.

Dit het die kommersiële gebruik van lang-, medium- en kortgolfbande geweldig gestimuleer. Nog voor die Tweede Wêreldoorlog is die eerste mikrogolwe (frekwensie 1,7 GHz, golflengte 18 cm) opgewek en het radar en radiosterrekunde 'n werklikheid geword. Veral radarontwikkeling is gedurende die Tweede Wêreldoorlog gestimuleer en ironies genoeg het radio-ontwikkeling oor die algemeen heelwat aan die oorlog te danke. Afgesien van die bestaande AM-netwerke is FM-netwerke na die Tweede Wêreldoorlog opgerig en feitlik steuringsvrye kommunikasie het moontlik geword.

FM- en UHF (ultrahoëfrekwensie-) uitsendings het dan ook die kommunikasieontploffing aan die hand gewerk, waarby ook satelliete ingespan is.

Moderne apparatuur

Met 'n radiosender word kragtige elektromagnetiese golwe (sinusgolwe) met 'n konstante frekwensie (dragolwe) opgewek, wat as "draer" van die eintlike informasie, soos morsekode, spraak of musiek, dien. Die inligtings - of oudiosein word in die sender se mengtrap (menger) tot die dragolf toegevoer en dit staan bekend as modulasie. Modulasie kan amplitudemodulasie (AM), frekwensiemodulasie (FM) of pulsmodulasie (PM) omvat.

Tipiese AM-dragolffrekwensies wissel van 100 kHz tot ongeveer 1 500 kHz. (1 Hz = 1 hertz en dit is gelyk aan een trillingsperiode of siklus per sekonde. Verder is 1 000 Hz = 1 kHz, 1 000 kHz = 1 MHz en 1 000 MHz = GHz, waar k = kilo, M = mega en G = giga.) Oudiofrekwensies wissel tussen 20 Hz en 20 kHz. Dit blyk dat wanneer 'n dragolf met 'n oudiogolf gemoduleer word, 'n frekwensie verkry word wat gelyk is aan die saamgestelde frekwensie van die dragolf en die modulasiegolf.

Wanneer 'n dragolf van 1 000 kHz met byvoorbeeld 'n oudiogolf van 5 kHz gemoduleer word, bestaan die totale uitsending uit frekwensies tussen 995 kHz en 1 005 kHz. Die sogenaamde bandwydte van die 1 000-kHz-kanaal is dus 10 kHz. 'n Golfband tussen 100 kHz en 1 500 kHz kan dan uit 140 kanale bestaan wat elk 10 kHz "wyd" is. Die bandwydte van die totale radiospektrum, dit wil sê alle elektromagnetiese golwe wat vir radio gebruik kan word, wissel van ongeveer 1 kHz tot 300 GHz.

Die owerhede het dus 'n enorme taak om die ongeveer 300 000 miljoen frekwensies in kanale op te deel wat deur die samelewing benut kan word. 'n Bandwydte van 10 kHz beteken dat musiek byvoorbeeld geen hoër tone as vyf kHz moet bevat nie (hoë frekwensies lewer hoë tone en lae frekwensies lae tone). Musiek van hoë kwaliteit kan slegs deur middel van 'n FM-stelsel uitgesend word aangesien die dragolffrekwensie 100 MHz en die bandwydte ongeveer 200 kHz is.

Vir die uitsending van televisieseine is 'n baie wye band (ongeveer 4,2 MHz) nodig, terwyl dit vir spraak (telekommunikasie) slegs 3 kHz en vir teks so min as 120 Hz hoef te wees.

In die verskillende stelsels moet daar ook maatreëls teen die interferensie van dragolwe getref word. So kan twee dragolwe van 1 000 kHz en 2 001 kHz byvoorbeeld meng en 'n verskilfrekwensie van 1 001 kHz lewer, wat deur 'n ontvanger ontvang kan word wat op 1 000 kHz ingestem is. In so 'n geval ontstaan daar 'n steuring (fluittoon) in die ontvanger.

Senders

'n Radiosender het drie essensiële onderdele, naamlik 'n ossillator, waarmee die dragolf opgewek word, 'n menger vir die modulering van die dragolf, en ŉ versterker waarmee die gemoduleerde golf versterk word. Die versterkingsvermoë van senders wissel tussen 50 en 300 kW (kilowatt), hoewel daar ook senders met 'n vermoë van 1000 kW is. Hoewel radiobuise grootliks deur halfgeleiers vervang is (transistors, ensovoorts) word dit steeds by senders gebruik omdat dit baie betroubaar is (dit kan hoë strome en temperatuur goed weerstaan).

By radiostasies word buise gebruik wat selfs hoër as 'n meter is en deur middel van water afgekoel word. Die frekwensie waarteen 'n buis-ossillator ossilleer word bepaal deur 'n netwerk van induktors (spoele), kapasitors en resistors in ŉ sogenaamde LCA-kring. By AM-senders word die ossillator gestabiliseer met behulp van 'n piësoëlektriese kristal. By FM-senders kan die ossillator nie gestabiliseer word nie aangesien die modulasie by FM juis op die variëring van die frekwensie neerkom. Daar word egter tog maatreëls getref om die ongemoduleerde golf onregstreeks te stabiliseer.

Antennes

Antennes word so ontwerp dat dit optimaal geskik is vir die send en ontvangs van 'n bepaalde frekwensies of frekwensiebande. Uitsending en ontvangs word byvoorbeeld beïnvloed deur die vorm en afmetings van antenne-elemente en dit moet eweredig aan die golflengte van die betrokke golwe wees. Die lengte van 'n golf word bepaal uit die vergelyking v = c/λ, waar v die frekwensie, λ die golflengte en c 'n konstante (die voortplantingsnelheid van elektromagnetiese golwe: 300 000 km/s) is.

Die golflengte van 'n 300-MHz-golf (300 000 000 Hz) is byvoorbeeld 1 m (onthou 300 000 km = 300 000 000 m). Antennes kan voorts eenrigting of alomgerigte antennes wees. AM-antennes is dikwels alomgerigte antennes, terwyl FM-antennes eenrigting antennes is en op 'n sender gerig moet word. Antennes word ook so opgestel dat dit golwe horisontaal of vertikaal laat voortplant (polariseer). In oop gebiede word golwe gewoonlik horisontaal gepolariseer terwyl dit tussen heuwels en geboue vertikaal gepolariseer word.

Ontvangers

'n Radio-ontvanger bestaan, net soos die sender, ook uit drie dele, naamlik 'n instemmer waarmee 'n bepaalde frekwensie of frekwensieband geselekteer word, 'n demodulator, waarmee die dra- en oudiogolwe geskei word, en ŉ klankversterker, waarmee 'n luidspreker aangedryf word. Die instemmer bestaan uit ŉ instemkring (kombinasie van ŉ induktor en 'n verstelbare kapasitor in 'n sogenaamde LC-kring) wat deur 'n AF- (radiofrekwensie-) versterker en 'n ossillator (lokale ossillator) ondersteun word.

Aangesien 'n radio 'n hele aantal verskillende frekwensies kan ontvang, moet die versterkers in die radio almal wyebandversterkers wees (die frekwensies almal ewe goed versterk). Sulke versterkers is egter baie duur en daarom word die inkomende sein met die van die lokale ossillator gemeng, waardeur 'n golf opgewek word wat deur ŉ goedkoper tussenversterker (smalband) versterk kan word. Ontvangers het gewoonlik ook AFC-kringe (outomatiese frekwensiebeheer) en AVA-kringe (outomatiese versterkingsbeheer).

Die AFC-kring help die instemmer om op 'n bepaalde sein ingestem te bly, al sou die sein effens van frekwensie verander as gevolg van die temperatuurveranderings van komponente, ensovoorts. Die AVR-kring beheer die seinsterkte nadat die sein ontvang is. Die seinsterkte van uitgesende seine wissel van plek tot plek en kan veroorsaak dat die radio dit oneweredig versterk. In die demodulator of detektor word die oudiogolf van die dragolf geskei. Die dragolf word uitgefiltreer (weggevoer) terwyl die oudiosein deur die klankversterker versterk word.

Stereoradio

In sommige lande word stereofoniese uitsendings gedoen. By die stelsel word voorsiening gemaak vir die send en ontvang van twee kanale, die sogenaamde linkerkanaal (L) en die regterkanaal (A), waardeur byvoorbeeld die gehalte van musiek wat uitgesend word, baie verbeter word. Vir stereo-uitsendings word ŉ FM-sender van 'n ekstra modulator, 'n sogenaamde stereokodeerder, voorsien. Die stereokodeerder sorg dat die regte balans tussen die twee kanale gehandhaaf word en moduleer die dragolf dus met twee seine. Die FM-stereo-ontvanger het 'n dekodeerkring waarin die seine na die L- en die A-kanaal van die klankversterker gevoer word.

Multipleksstelsels

In multipleksers word 'n ander vorm van modulasie, naamlik pulsmodulasie, gebruik. Pulsmodulasie is veral nuttig in die telekommunikasie waar nie slegs gesprekke en beeld uitgesend word nie, maar ook rekenaargegewens. By pulsmodulasie word 'n dragolf in baie kort pulse, in ooreenstemming met die pulswydte, uitgesend. As die dragolwe egter op die konvensionele manier per frekwensiebande gestuur word, bly die aantal beskikbare frekwensiebande steeds beperk.

Die pulse word daarom deur middel van 'n multiplekser uitgesend. Dit is in beginsel 'n skakelaar wat 'n enorme aantal skakelposisies het (multiskakelaar). Hoewel die meganiese skakelaar hier as voorbeeld gebruik word, word elektroniese skakelaars in die praktyk gebruik. Die multiplekser hoef slegs deur middel van 'n enkele dragolf of ŉ enkele telefoonlyn met die ontvangskakelaar (demultiplekser) verbind te wees. Die uitsending word nou op 'n roterende basis gedoen, met ander woorde elke skakelaarkontak word om die beurt met die sender verbind, en die sender stuur 'n aantal pulse, een na die ander uit.

Die demultiplekser ontvang dan die pulse in dieselfde volgorde, dit wil sê dit moet met die versend-multiplekser gesinchroniseer wees. Die rotasie in die multiplekser en die demultiplekser vind so vinnig plaas dat dit vir die ontvanger (by 'n spesifieke kontak) voorkom asof hy 'n ononderbroke sein ontvang. Op hierdie manier kan tot 100 000 gesprekke gelyktydig deur 'n enkele kanaal gestuur word. Waar 'n frekwensieband van tussen 100 en 110 MHz dus slegs 101-MHz-kanale beskikbaar gehad het, word dit nou uitgebrei na 'n miljoen kanale.

Radiokommunikasie

Radiogolwe bereik teenswoordig nie alleen die mees geïsoleerde plekke op aarde nie, maar ook ruimtevaartuie in die uithoeke van die sonnestelsel. Die golwe het, danksy die elektronika, ontwikkel tot 'n universele inligtingsvervoermiddel. Desondanks word die bestaande frekwensiegebiede (kanale) reeds oorlaai en word daar, veral in die telekommunikasie, gewerk aan die ontsluiting van die mikrogolfgebied (met golflengtes korter as 1 mm, byvoorbeeld 300 GHz en hoër).

Die bestaande kanale word wel uitgebrei met behulp van multi- en demultipleksers, maar die apparaat is baie gekompliseerd. Dit word nietemin suksesvol gebruik en verlig die kommunikasiedruk terwyl daar met 'n baie belowende tegnologie geëksperimenteer word, naamlik optiese vesel met lig as dragolfmedium.

Soorte radiokommunikasie

Die radiotelegraaf word vir die send van morsekodeboodskappe gebruik. Die sein word nie gemoduleer nie en die punte en strepe van die kode word in kort en lang golfpulse uitgestuur. Op see word 'n 500-kHz-dragolf gebruik vir byvoorbeeld die uitsend van die noodsein SOS (... --- ... ). In aangepaste vorm word die radiotelegraaf vir die send van teleksboodskappe gebruik. Die enkele sleutel waarmee byvoorbeeld morsekodes uitgestuur word, word deur 'n toetsbord op ŉ spesiale tikmasjien vervang.

Aan die ontvangkant word die uitgesaaide kode outomaties gedekodeer en die boodskap in woorde deur 'n aangepaste tikmasjien uitgetik. Die radiotelefoon ("walkie-talkie") bestaan uit 'n sender en 'n ontvanger waarby 'n dragolf deur byvoorbeeld spraak gemoduleer word. Die radio het vinnig ontwikkel tot die tweerigtingradio's wat in die 1970's, veral tussen voertuie, gebruik is. Die radiotelefoon word ook in kombinasie met die gewone telefoon as 'n mobilofoon gebruik.

Dit stel 'n persoon byvoorbeeld in staat om selfs vanuit sy motor met iemand oorsee te kommunikeer. Die bekendste radiotoepassing is egter radio-omroep, waarby 'n enkele, kragtige sender vir algemene uitsendings gebruik word. Daarvan spreek die talle nasionale en handel senders oor die hele wêreld. Die gewildste frekwensiebande is teenswoordig die AM-medium- en kortgolfbande tussen 100 en 1 600 kHz, en die FM-bande tussen 88 en 108 MHz.

Nog 'n radiotoepassing is amateurradio, 'n stokperdjie waarmee kommunikasie tot in die uithoeke van die aarde onderhou word. Radio-amateurs gebruik ook die medium- en kortgolfbande, en veral mediumgolwe geniet voorkeur vanweë die groot reikafstand. Die lang (ongeveer 1 km) golwe weerkaats om die beurt tussen die aarde en die ionosfeer en stel 'n radioamateur in staat om op redelik eenvoudige maniere baie groot reikafstande te verkry.

Telekommunikasie is egter waarskynlik die grootste radiotoepassingsgebied. Dit word uiteindelik die draer van inligting, nie net vir telefoongesprekke nie, maar ook vir rekenaargegewens, televisie-uitsendings, ensovoorts.

Straalsenders

Straalsenders word veral in die telekommunikasie gebruik. Dit werk in die hoëfrekwensiegebied en word deur paraboliese antennes ondersteun wat uiters rigtinggevoelig is Die antennes word op kort afstande, so min as 50 km, uit mekaar opgestel op torings wat ongeveer 50 tot 100 m hoog is. Dit bring mee dat uitsendings feitlik steuringsvry is en in Suid-Afrika is daar 'n hele netwerk van antennes waarmee selfs rekenaarinligting oorgesein word sonder dat 'n enkele brokkie verlore gaan.

Wanneer 'n uitsending verder moet geskied as wat 'n toringnetwerk strek, word 'n telekommunikasiesatelliet gebruik. Teenswoordig is daar in werklikheid 'n hele aantal satelliete wat op vaste posisies saam met die aarde wentel (geostasionêre satelliet). Die bekendste hiervan is Intelsat, 'n familie van satelliete waarvan Intelsat IV A byvoorbeeld deel vorm. Die satelliet het 'n massa van ongeveer 800 kg en beskik oor 6 000 kommunikasiekanale. Die sendvermoë is 500 W (0,5 kW) met ŉ totale bandwydte van 800 MHz.

Steurings

Radiosteurings bly steeds 'n praktiese probleem, en al word baie golwe (1 cm en korter) gebruik wat redelik steuringsvry is, is daar tog twee soorte steurings waarmee radio-ingenieurs te kampe het, naamlik natuurlike en mensgemaakte steurings. Bronne van natuurlike steurings is onder meer weerlig, sogenaamde sonwinde en -vlekke, ensovoorts, terwyl bronne deur menslike toedoen skakelaars, motors se onstekingstelsels, ensovoorts, insluit.

Oor die algemeen word steurings uitgeskakel deur filters en onderdrukkers te gebruik. Filters word ingedeel in passiewe en aktiewe filters, en passiewe filters bestaan uit LCR-kringe (induktorkapasitor- resistor-kringe). Aktiewe filters bestaan uit aangepaste versterkers wat so ingerig is dat dit 'n hoë sein-tot-ruising-verhouding het en dus steurings kan onderdruk deur 'n sein byvoorbeeld 1 000 000 keer meer as die ruising (steurings) te versterk.

Onderdrukkers kan 'n tweeledige funksie verrig, naamlik die van 'n ruisingsonderdrukker by 'n ontvanger, of andersins die van onderdrukking by bronne van ruising, waaronder die genoemde skakelaars en ontstekingstelsels, asook by verbruikertoestelle soos yskaste, waaiers, haardroërs, ensovoorts. Onderdrukkers word van filters onderskei deurdat dit dikwels slegs uit 'n enkele komponent soos 'n resistor of 'n kapasitor bestaan, wat hoewel eenvoudig, tog baie doeltreffend by bronne van ruising is omdat dit die ruisingsenergie absorbeer Dit word teenswoordig ook deur die owerhede vereis dat elektriese toestelle van onderdrukkers voorsien moet wees.

Natuurlike steurings, behalwe weerlig en sonvlekke, word dikwels deur weerkaatsing veroorsaak. Skadubeelde op televisie word byvoorbeeld veroorsaak deur golwe wat deur geboue en metaalvoorwerpe weerkaats word. Dit word uitgeskakel deur gerigte antennes en antenneversterkers te gebruik. Die absorpsie van radiogolwe veroorsaak dikwels ook steurings deurdat die sein- tot- ruisingverhouding van uitgesende golwe kleiner word.

Radiogolfabsorpsie vind plaas wanneer 'n radiogolf by die deurgang deur (of verby) stowwe (lug, grond, ensovoorts) energie verloor. Langgolfoordrag (mediumgolwe) word byvoorbeeld deur die grond soorte en die humiditeit van die lug in sekere gebiede beïnvloed. Baie kort golwe (mikrogolwe) word aan die ander kant byvoorbeeld deur lugmolekules (O₂, CO₂) geabsorbeer. Steurings kan ook deur interferensie plaasvind. By medium en kortgolfuitsendings gebeur dit byvoorbeeld dat die grondgolwe (weerkaatste golwe) en direkte golwe mekaar beïnvloed, en mekaar selfs kan uitdoof.

Spesiale radiotoepassings

Radio kan onder meer ook vir afstandbeheer gebruik word. Stokperdjiegeesdriftiges gebruik dit byvoorbeeld by modelvliegtuie en -skepe. Die stelsel bestaan uit 'n sender met 'n kodeerder en 'n ontvanger met 'n dekodeerder, bygestaan deur 'n servomeganisme. Wanneer die ontvanger 'n sekere sein ontvang, stel dit die servo in werking, waardeur byvoorbeeld die rigtingroer van die vliegtuig in werking kom. Die servo bestaan gewoonlik uit 'n elektromotor wat bewegings deur middel van ratte en hefbome bewerkstellig.

Vir die meer professionele toepassings word afstandbeheer vir werklike vliegtuie, missiele en vir ruimtevaartuie gebruik. Die beginsels vir afstandbeheer bly dieselfde as by amateurradiobeheer, hoewel veel kragtiger en gesofistikeerder toerusting gebruik word. In die radiotelemetrie word opnames (lugfoto's, ensovoorts) byvoorbeeld aan boord van 'n vliegtuig gemaak en die gegewens na 'n ontvanger gesend. Dit vergemaklik die taak van landmeters en geoloë aansienlik, aangesien hulle 'n gebied dikwels nie self hoef te besoek om inligting aangaande opmetings en mineraalbronne te bekom nie.

Radiogolwe word ook vir radar gebruik. By radar word een van die minder wenslike verskynsels by gewone radio, naamlik die weerkaatsing van golwe, juis vir die opsporing van voorwerpe gebruik. Die radarstelsel bestaan uit ŉ sender en 'n ontvanger op dieselfde plek, waarmee seine uitgestuur en die weerkaatsing opgevang Word. Die weerkaatste seine word dan verwerk sodat die inligting op die radarskerm vertoon kan word. By radionavigasie word 'n aantal vaste bakens gebruik wat deurlopend radioseine uitsend en vliegtuie en skepe help om hul rigting te bepaal.

Rigtingbepaling word met behulp van rigtinggevoelige antennes gedoen, terwyl afstandbepaling gedoen word uit die berekening van fase- en tydsverskille in golwe wat deur verskillende bakens uitgesend word.

Sien ook

Bron

Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409648, volume 23, bl. 157