Kerkstraat 42, Tulbagh

Kerkstraat 42 is die destydse pastorie van die eertydse NG gemeente Kruisvallei op Tulbagh in die Wes-Kaap, Suid-Afrika.

Kerkstraat 42, die indertydse pastorie van die NG gemeente Kruisvallei.

Kerkstraat 42.

Hierdie huis in die Kaaps-Hollandse styl is in 1795 opgerig deur H. de Vos, broer van ds. M.C. Vos, leraar van die NG gemeente Tulbagh van 1794 tot 1802. Weens onenigheid in dié gemeente oor die bediening van ds. Robert Shand, het ’n gedeelte van die lidmate op 21 Januarie 1843 afgestig as die NG gemeente Kruisvallei. Die lidmate van die nuwe gemeente het die plaas Kruisvallei, sowat 1,5 km noordoos van die dorp, gekoop as hul kerkplaas en na dié plaas is die gemeente Kruisvallei genoem. Daar het die predikant gewoon en is die groot stalgebou as kerk ingerig. In 1870 het die gemeente besluit om 'n kerkgebou op die dorp te bou. Die gebou kon eers in Januarie 1873 ingewy word, toe nog sonder die toring en vleuels wat later sou bykom. Kruisvallei-gemeente het hom afgesonder van die Ring en Sinode, waarskynlik weens dié liggame se onvermoë om die ontevredenes tegemoet te kom, en het ook geen hulp van die staat ontvang nie.

Die pastorieë van die twee gemeentes was regoor mekaar geleë. In 1878 het die Tulbagh-gemeente se kerk verskuif na die Neo-Gotiese kerkgebou 'n entjie bokant die Oude Kerk in Vanderstelstraat. Dié gebou het ná die vereniging van die twee gemeentes in 1935 mettertyd in onbruik verval en is in 1956 gesloop. Die Tulbagh-pastorie was steeds op die noordelike punt van kerkstraat. Die Kruisvallei-kerk is gebou waar die gemeente Tulbagh se kerkgebou vandag nog staan en hul pastorie was by Kerkstraat 42 sodat die twee predikante al die jare by mekaar verby moes loop op pad na hul onderskeie kerke. Die gemeentes het in 1935 verenig, waarna daar nog etlike jare genoeg lidmate was om twee predikante te regverdig, van wie een by Kerkstraat 42 gewoon het. Later is laasgenoemde pastorie verkoop. Dis ’n nasionale gedenkwaardigheid en is sorgvuldig gerestoureer ná die aardbewing van 1969.

Bronne

• (nl) Dreyer, eerw. A. 1907. Historisch Album van de Nederduitsche Gereformeerde Kerk in Zuid Afrika. Kaapstad: Cape Times Beperkt.
• (nl) Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.
• (af) Oberholster, ds. J.A.S. 1943. Gedenkboek van die Ned. Geref. Gemeente Tulbagh (Roodezand, Waveren) 1743–1943. Tulbagh: Die NG Kerkraad.
• (af) Olivier, ds. P.L. (samesteller). 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers, 1952.
• (en) Richardson, Deirdré. 2001. Historic sites of South Africa. Cape Town: Struik.
• (af) Jordaan, Rosette en Theron, Suzanne. 1993. N.G. Gemeente Tulbagh 1743–1993. Tulbagh: NG kerkraad.