Kernavė

Kernavė is 'n Litause dorp aan die Neris-rivier, sowat 35 kilometer noordwes van die hoofstad, Vilnius, in die ooste van die land geleë. Alhoewel die dorp deesdae minder as 300 inwoners het, het dit 'n belangrike rol in die Litause geskiedenis gespeel. Kernavė is die oudste bekende hoofstad van Litaue, tog strek sy geskiedenis veel verder terug. Argeologiese opgrawings het vondste blootgelê wat 'n verhaal van mense vertel wat hierdie gebied oor 'n tydperk van 11 000 jaar ononderbroke bewoon het.

Argeologiese terrein Kernavė (Kultuurreservaat van Kernavė)*
Unesco-wêrelderfenisterrein
Een van die heuwelvestings.
Kernavė Posisie van Kernavė in Litaue
Koördinate: 54°53′00″N 24°51′00″O
Lande	Litaue
Tipe	Kultureel
Kriteria	iii, iv
Verwysings	1137
Streek†	Europa
Inskripsiegeskiedenis
Inskripsie	2004  (28ste Sessie)
* Naam soos dit in die Wêrelderfenislys verskyn. † Streek soos deur Unesco geklassifiseer.

Die historiese heuwelvestings van Kernavė, met die Nerisrivier in die agtergrond

Die Lyflandse kroniek uit die jaar 1279 bevat die oudste historiese verwysing na Kernavė se vyf versterkte heuwels – dit word as die setel van grootvors Traidenis beskryf sodat Kernavė nog voor Trakai en Vilnius as die oudste hoofstad van Litaue beskou word. Die grootste van hierdie heuwels, die "Troon van Mindaugas", was volgens oorlewerings die setel van die legendariese koning Mindaugas wat hier op 6 Julie 1253 gekroon is, terwyl die heidense Litauers op die "Offerberg" hul offerrituele gehou het.

Nadat die Baltiese volke eers in die 13de eeu met geweld gekersten is, het die laaste heidense opperpriester die "Berg van Lizdeika" as toevlugsoord vir die "heilige jonkvroue" en die "heilige vuur" gebruik. Lizdeika was die bynaam van Litause opperpriesters. Tussen die heuwels is oorblyfsels van 'n nedersetting opgegrawe wat tussen die 3de en 4de eeu n.C. ontstaan het.

Gedurende die Middeleeue was Kernavė 'n belangrike feodale nedersetting. Die laer geleë dele daarvan is in die laat 14de eeu deur kruisridders van die Duitse Orde vernietig, en die bewoners het hulle vervolgens na die heuwelvestings teruggetrek.

Die argeologiese terrein van Kernavė met 'n oppervlakte van 194,4 hektaar behels die dorp, vestings, 'n aantal onversterkte nedersettings, begraafplase en ander argeologiese, geskiedkundige en kulturele monumente uit 'n periode wat van die laat Steentydperk tot die Middeleeue strek. Die kultuurreservaat van Kernavė, waarin die oorblyfsels van vyf indrukwekkende heuwelvestings as deel van 'n vroeë verdedigingstelsel bewaar gebly het, is in 2004 deur Unesco tot wêrelderfenisgebied verklaar. Alle argeologiese vondste word in die plaaslike museum bewaar.

Geskiedenis

Middeleeuse ridderspele tydens die Internasionale Fees van Eksperimentele Argeologie in 2008

Die huidige dorpsgebied met die Neris-rivier

Na aanleiding van argeologiese opgrawings en navorsing het wetenskaplikes die vestiging van Kernavė se vroegste bewoners in die periode tussen die 9de en 8ste millennium v.C. gedateer. Vanaf hierdie tydperk tot in die vroeë Middeleeue was die gebied deurgaans bewoon.

Groter nedersettings het in die eerste eeue n.C. in die Pajauta-vallei ontstaan, net soos die heuwelvestings wat as verdedigingstelsel gedien het. Ofskoon die aantal heuwelvestings in Litaue op sowat eenduisend beraam word, is Kernavė die enigste bekende kompleks met vyf sulke vestings in die hele Oosseegebied. Heuwelvestings het vanaf die Bronstydperk tot die laat 14de eeu as menslike nedersettings in Litaue gedien.

Kernavė het in die loop van die 13de eeu tot 'n feodale nedersetting van ambagsmanne en handelaars ontwikkel, waarby die dorpsgebied in die Pajauta-vallei, dus tussen die oewer van die Neris en die heuwelvestings geleë was. Die sentrale vesting, wat ook as Aukuro-vesting bekend staan, het as woning van die grootvors gedien, terwyl die vier ander vir verdedigingsdoeleindes gebruik is. Historiese dokumente soos die Lyflandse Kroniek en die Herman Vartberg-kronieke verwys na Kernavė as die setel van Traidenis, grootvors van Litaue (1269–1282). In hierdie periode – Kernavė se bloeitydperk – was die kompleks die ekonomiese en politieke sentrum van Litaue en word sodoende as sy eerste hoofstad beskou. Die bevolking teen die middel van die 14de eeu word op sowat 3 000 beraam.

Gedurende 'n aanval deur ridders van die Duitse Orde is Kernavė in 1390 aan die brand gesteek. Die nedersetting en versterkings, wat almal van hout gebou was, is nooit weer heropgebou nie. Die bewoners het die Pajauta-vallei blykbaar verlaat om hulle op 'n hoër geleë terras – die huidige dorpsgebied van Kernavė – te vestig. Die oorblyfsels van die ou nedersetting is mettertyd deur alluviale afsettings bedek en het sodoende vanaf die einde van die 14de eeu tot hede grotendeels bewaar gebly.

Die publiek het teen die middel van die 19de eeu weer wyer belangstelling vir die kompleks getoon nadat 'n Poolse romantiese skrywer, Feliks Bernatowicz (1786–1836), dit in sy roman Pojata, córka Lizdejki ("Pojata, dogter van Lizdejki", Warskou 1826) behandel het. Die argeologiese opgrawings, wat deur die gebroeders Tyszkiewicz begin is, is in 1859 deur Władysław Syrokomla voortgesit. Ná die Tweede Wêreldoorlog is die opgrawings in 1979 deur die Universiteit van Vilnius en tussen 1980 en 1983 deur die Litause Instituut vir Geskiedenis hervat. Die Kulturele Staatsreservaat Kernavė is in 2003 geskep.

Argeologiese en historiese feeste

Folklore-feeste en ander feesvierings – soos die Midsomerfees op 23/24 Junie – word elke somer in Kernavė gehou. Gedurende die "Dae van lewendige argeologie" tree kunstenaars en ambagsmanne in historiese kleredrag op. Besoekers kan historiese geregte proe, potte bak, munte met 'n hamer slaan, na argaïese musiek luister of op 'n perdewa ry.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Kernavė.

Amptelike webtuiste

• State Cultural Reserve of Kernavė Geargiveer 15 Maart 2012 op Wayback Machine (en)

Media

• YouTube: 'n Geanimeerde argeologiese rekonstruksie van Kernavė