Klemens von Metternich

Prins Klemens Wenzel von Metternich (volle naam Klemens Wenzel Nepomuk Lothar, Fürst von Metternich-Winneburg zu Beilstein, 15 Mei 1773 – 11 Junie 1859) was 'n diplomaat en staatsman wat in diens van Oostenryk gestaan het. In 1809 is hy as minister van buitelandse sake en in 1821 as kanselier benoem. Vanaf 1813, op die hoogtepunt van sy loopbaan, was Metternich een van die leidende staatsmanne van sy tyd wat - ná die onttroning van Napoléon Bonaparte - tydens die Kongres van Wene, waar hy as voorsitter gefungeer het, 'n beslissende rol by die politieke herordening van Europa volgens die beginsel van 'n relatiewe ewewig tussen die Europese moondhede gespeel het.

Klemens Wenzel Fürst von Metternich
Klemens von Metternich deur Thomas Lawrence
Staatskanselier van die Oostenrykse Ryk
Ampstermyn 25 Mei 1821 – 13 Maart 1848
Voorafgegaan deur	Wenzel Anton, prins van Kaunitz-Rietberg
Opgevolg deur	Graf Franz Anton von Kolowrat-Liebsteinsky (eerste minister)
Minister van buitelandse sake van die Oostenrykse Ryk
Ampstermyn 8 Oktober 1809 – 13 Maart 1848
Voorafgegaan deur	Graf von Warthausen
Opgevolg deur	Graf Karl Ludwig von Ficquelmont
Persoonlike besonderhede
Gebore	(1773-05-15)15 Mei 1773 Koblenz, Keurvorstedom Trier
Sterf	11 Junie 1859 (op 86) Wene, Oostenryk
Eggenoot/-note	Prinsess Eleonore von Kaunitz; (1795–1825, haar dood) Baronin Antoinette Leykam; (1827–1829, haar dood) Grafin Melanie Zichy-Ferraris (1831–1854, haar dood)
Kind(ers)	17
Alma mater	Universiteit van Straatsburg, Universiteit van Mainz
Religie	Rooms-Katoliek

Metternich, wat ook tydens die Restourasie- en Bierdermeiertydperk sy status as staatsman van Europese formaat kon handhaaf en sy stempel op die Heilige Alliansie tussen die monarge van Rusland, Pruise en Oostenryk afgedruk het, was 'n voorstander van die monargiese beginsel en het veral in Duitsland en Italië 'n verbete politieke stryd teen nasionale en liberale bewegings gevoer. Eers in 1848 bedank hy as 'n gevolg van die revolusies van 1848.

Metternich word tradisioneel uitgebeeld as reaksionêr. In 'n nuwe omvattende biografie oor die staatsman, die resultaat van uitgebreide navorsing en die studie van nuwe bronne deur die Duitse geskiedkundige Wolfram Siemann, kom egter 'n heel ander beeld van Metternich tot stand. Metternich se denkwyse was allesbehalwe reaksionêr, maar eerder modern; sy politieke analises was skerpsinnig en sy politieke optrede meer rigtingwysend vir die Europese orde as historici dit tot dusver erken het.

Dit was immers Metternich se groot politieke teenspeler Napoléon Bonaparte wat sy eie filosofie in 1813 vir Metternich opgesom het as "'n Man soos ek skyt op die lewe van een miljoen mense!" Metternich het die oorloë, wat meer as twee dekades lank in Europa gewoed het, as die ineenstorting van die menslike beskawing beleef en voorspel dat die vryheidsstrewe van nasies in 'n nog bloedigere ramp sou uitloop. Teen dié politieke agtergrond moet volgens Siemann ook Metternich se Europese vredeskikking van 1815 en selfs sy repressiewe optrede teen enige dreigende maatskaplike opstand gesien word.

Na die Weense Kongres kon Metternich al sy kragte wy aan sy hoofoogmerk: die handhawing van die magsbalans wat hy in Wenen uitgewerk het. Hiermee het hy soveel sukses behaal dat die tydperk tussen 1815 en 1848 dikwels "Metternich se Europa" genoem word. Geen afwyking van sy idees is in enige staat geduld nie. Nasionalisme en liberalisme is doeltreffend onderdruk. In 1848 het revolusies egter in byna elke land van Europa opgevlam. Sy stelsel van sensuur, geheime polisie-optrede en spioenasie wat hy deur middel van die Karisbad-dekrete van 1819 in die hele Duitsland ingestel het, het veroorsaak dat die liberaliste in Wenen agter sy bloed aan was. Metternich moes vlug, en dit was die einde van sy glansryke politieke loopbaan. Hoewel hy na die onderdrukking van die opstand na Oostenryk teruggekeer het, het hy geen aktiewe rol meer in die politiek gespeel nie.

Metternich was buitendien 'n tradisiebewuste ryksgraaf en 'n vroeë entrepreneur, 'n bewonderaar van die Britse grondwetlike orde en 'n vurige vereerder van vroue. Aan sy pogings om die Habsburgse monargie, in 'n stabiele veelvolkestaat, te hervorm was egter geen sukses beskore nie.

Bibliografie

• Swart, Marius J.: Nogtans leiers. Kaapstad: Nasou, 1969.
• KENNIS,  vol 8, 1980, bl. 1470, ISBN 0 7981 0830 4