Kos (eiland)

Kos (Grieks: Κως) is 'n eiland in die ooste van die Egeïese See, wat aan Griekeland behoort. Kos is die derde grootste eiland van die Dodekanesos, die Twaalf Eilande. Die hoofstad van die eiland is die dorp met dieselfde naam, Kos, wat in die noordooste van die eiland geleë is. Die eiland is aan die kus van Turkye by Bodrum geleë, noordwes van Rodos en suidoos van Samos . Kos is ook die naam van die munisipaliteit (δήμος, dimos), waaraan die stad Kos behoort.

Kos Inheemse naam: Κως
Kos vanuit de ruimte
Geografie
Ligging	Egeïese See
Koördinate	36°49′N 25°6′O
Argipel	Dodekanesos
Hoogste punt	Dikeos (846 m)
Administrasie
Griekeland
Demografie
Bevolking	33 300

Haven van Kos

Die asklepieion op Kos

Die eiland is 40 km by 8 km groot en het 'n oppervlakte van ongeveer 290 km². By die 2011-sensus het die eiland 'n bevolking van 33 300 gehad. Hierdie inwoners is oor drie sub-munisipaliteite verdeel: Dikaio, Irakleides en Kos-dorp. Toerisme is 'n baie belangrike bron van inkomste vir Kos.

Geskiedenis

Die eiland is oorspronklik deur Kariërs gekoloniseer. Die Doriërs het die eiland in die elfde eeu v.C. ingeneem. Die meeste van die Doriërs het van Epidaurus gekom en hulle het hul Asklepios-kultus met hulle saamgebring. Tydens die Persiese Oorloë is Kos deur tiranne regeer, terwyl dit amptelik 'n oligargiese bewind gehad het. Later het die eiland hom by die Deliese Liga aangesluit.

Tydens die Peloponnesiese Oorlog het Kos as die hoofbasis op die Egeïese See vir Atheense troepe en vloot (411-407 vC) gedien, nadat Rodos in opstand gekom het. Die Perse is twee keer verdryf. In 366 v.C. is op Kos 'n demokrasie gevestig en is die stad Kos gebou. Tydens die Geallieerde se Oorlog (357-355 vC) het Kos teen Athene gedraai, net om onder die heerskappy van koning Maussollos van Karië te val.

Die ontwikkeling van Kos het sy hoogtepunt bereik onder Alexander die Grote en die Ptolemeërs. In 310 v.C. het Ptolemeus I Soter Kos op Antigonus I Monophthalmos verower. Die Ptolemeërs het Kos as 'n maritieme buitepos gebruik om die Egeïese See te beheer. Die Ptolemaïese vorste is opgevoed by die anneks van die gimnasium van Alexandrië op Kos. Cleopatra het 'n deel van haar goudreserwes op Kos gehou.

In antieke tye is Kos ook Meropis of Nymphaea genoem. Diodoros van Sicilië en Strabo beskryf 'n goed ommuurde hawe. Kos se ligging het dit 'n belangrike rol in die Egeïese handel gegee, terwyl die eiland self bekend was vir sy goeie wyn en, volgens Plinius, later ook vir sy sybedryf. Digters wat moeg is vir Alexandrië, het hulle in Kos gevestig.

In antieke tye was Kos bekend vir sy sanatorium, die Asclepeion. Behalwe Hippokrates, is die skilder Apelles en die digter Philitas en miskien ook Theocritus bekende Griekse burgers van Kos.

In die jaar 2 het Kos deel geword van die Romeinse Ryk waar dit vanaf die jaar 53 die titel van "vrye stad" ontvang het. Nadat die Romeinse Ryk uitmekaar geval het, het Kos deel geword van die Bisantynse Ryk. In die Middeleeue het die Republiek Venesië beheer oor die eiland oorgeneem, wat dit weer in 1315 aan die Malteserorde verkoop het. Die Johannieters was vir tweehonderd jaar op die eiland aanwesig, waarna hulle weer Kos verlaat het. Kos was in gevaar om deur Turkye beset te word, dit was vanaf 1523 deel van die Ottomaanse Ryk. Dit het in 1912 Italiaans geword.

Tydens die Tweede Wêreldoorlog was die eilande vir 'n lang tyd deur die Italianers beset. Nadat Italië gekapituleer het, het 'n stryd om die mag in die Dodekanesos-eilande ontstaan. Britse en Duitse troepe het probeer om die gebied te beset. Die Duitsers het die eiland na die Slag van Kos ingeneem. Na die Tweede Wêreldoorlog het die eiland onder 'n Britse protektoraat gekom, waarna dit vanaf 1947 deel geword het van Griekeland.

'n Groot aardbewing het in die nag van 20 Julie tot 21 Julie 2017 omstreeks 01:30 Kos en die Turkse stad Bodrum getref. Die aardbewing is die meeste gevoel in die stad Kos, met 'n sterkte van 6,7 op die Richterskaal. Die aardbewing is gevolg deur 'n klein tsoenami. Twee mense is dood. 115 mense is beseer, waarvan 12 ernstig.

Geografie

Kos is 'n langwerpige eiland wat rofweg in 'n oos-noordoostelike rigting georiënteer is. Die oorspronklik vulkaniese eiland het beide vrugbare vlaktes en kaal bergland. Die grootste deel van die eiland meet meer as 30 by 8 km en word oorheers deur 'n ketting van heuwels en berge aan die suidelike helfte, met die hoogste piek Dikeos (846 m). Aan die suidekant van hierdie ketting is die kusstrook baie smal, aan die ander kante is daar uitgebreide golwende en plat areas. Die Dikeos (of Dikaios) is nie meer aktief vulkanies nie, maar sy karakter is merkbaar in sommige warmwaterbronne, soos die Embros Thermae.

Aan die suidwestelike punt van Kos is daar 'n heuwelagtige skiereiland, Kefalos, met die dorpie met dieselfde naam.

Verskeie spesies van seeskilpaaie kom aan die kus van Kos voor, insluitend die beskermde karkopskilpad. Verder kan mens oral op die eiland skilpaaie teëkom.

Kos (stad) is die hoofstad van die eiland en het die grootste hawe. Dit is die toeriste- en kulturele sentrum. Naby sy hawe is die 14de-eeuse vesting van Neratzia, gebou in 1315 deur die ridders van St. Jan van Rodos. In die middel van die stad is daar 'n ou markplein, 'n agora. Die antieke Asclepieion is tussen Kos-stad en die Dikeos geleë.

Afgesien van die hoofdorp was die eiland se vernaamste nedersettings tradisioneel in die heuwelland geleë, soos die dorp Antimachia. Die kusdorpe het satellietdorpies gevorm waar mense hoofsaaklik tydelik gebly het. As gevolg van die opkoms van toerisme het die fokus na die kusoorde verskuif. Die toeristedorpie Zia is teen die helling van die Dikeos geleë.

Dorpe

Sommige groter plekke op die eiland is Kos, Kefalos, Kardamena, Tigaki, Antimachia, Mastichari, Marmari en Pyli.

Kleiner dorpe is Asfendiou, Zipari, Platani en Lagoudi.

Klimaat

Weergegewens vir Kos
Maand	Jan	Feb	Mar	Apr	Mei	Jun	Jul	Aug	Sep	Okt	Nov	Des	Jaar
Gemiddelde maksimum (°C)	16,5	16,5	18,2	21,2	25,4	30,0	30,9	30,6	27,4	23,5	19,3	16,5	23,0
Gemiddelde minimum (°C)	6,5	6,5	8,2	11,2	15,4	20,1	24,6	24,3	21,1	17,2	13,0	9,9	14,8
Neerslag (mm)	158	118	78	36	16	6	1	2	12	53	81	149	59,2
Bron: Weer Kos - Worldmeteo

Administratiewe afdeling

Sedert die administratiewe herorganisasie van 2011, met die Kallikratis-program, iss die eiland Kos een munisipaliteit (δήμος = dimos). Die voormalige munisipaliteite op die eiland (Dikaios, Irakleides en Kos Town) is toe ontbind as 'n onafhanklike administratiewe liggaam en het sub-munisipaliteite van Kos geword. Per munisipaliteit word die verskillende plekke in plaaslike gemeenskappe gegroepeer (δημοτικές κοινότητες = dimotikes kinótites).

Saam met die naburige eilandmunisipaliteit Nisyros vorm Kos 'n streekseenheid, ook Kos genoem (Περιφερειακή ενότητα Κω), binne die streek Suid-Egeïese Eilande.

Plek	Poskode	Deelmunisipaliteit
Antimachia		Irakleides
Asfendiou		Dikaio
Kardamena		Irakleides
Kefalos		Irakleides
Kos	853 00	Kos
Marmari	853 00	Dikaio
Mastichari		Irakleides
Platani
Pyli		Dikaio
Tigaki		Dikaio
Zia	853 00	Dikaio
Zipari		Dikaio

Ekonomie

Toerisme is 'n belangrike bron van inkomste vir Kos. Die sandstrande is die belangrikste trekpleister. Daar is ook groot hotelle, spysenieringsinstellings en aandenkingswinkels.

Landbou

Die vrugbare dele van die eiland, veral die platter deel, word vir landbou gebruik. Die belangrikste produkte wat verbou word, is druiwe, amandels, vye en olywe.

Vis

Alhoewel Kos 'n eiland is, is daar relatief min vis te koop. Daar word lankal met dinamiet rondom Kos gehengel. Die ontploffings het veroorsaak dat die visse verdwaas na die oppervlak dryf, wat dit maklik maak om hulle te vang. Alhoewel dit na 'n doeltreffende manier van visvang gelyk het, het dit later geblyk dat die visgronde so erg beskadig is dat die visvoorraad rondom Kos ernstig afgeneem het.

Baie restaurante huur plaaslike vissermanne wat daagliks vars vis voorsien.

Besienswaardighede

Op Kos is daar verskeie gedenktekens vir die geneesheer Hippokrates, asook vir die god van medisyne uit die Griekse panteon: Asklepios. Van hom word gesê dat hy 'n onderwyser van Hippokrates gewees het. Bekend is byvoorbeeld die plataan van Hippokrates, wat in die hoofstad Kos geleë is. Daar is ook 'n museum gewy aan Hippokrates en verskeie argeologiese terreine in of naby die stad, insluitend die Asclepeion, 'n Romeinse teater en 'n gimnasium.

• 
  Plataan van Hippokrates
• 
  Romeinse teater
• 
  Windmeulens in Antimachia

Verkeer en vervoer

Kos het 'n lughawe, Kos-lughawe. Daar is goeie veerbootverbindings vanaf Kos-dorp, tussen Kos en ander Griekse Eilande. Van die suide van Kos, vanaf die hawe van Kardamena, is daar 'n bootverbinding na Nisyros, na die noorde vanaf Mastichari, insluitend na Kalymnos.

Notas

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal.

Eksterne skakels

• (en) Visit Kos
• Amtelike webwerf