Lien Roux-de Jager

Lien Roux-de Jager (1940-) is ’n Afrikaanse skrywer van jeugverhale, wetenskapfiksie, spanningsverhale en liefdesverhale. Sy skryf ook onder die name Heléne Roux en Joléne de Koningh.^[1]

Lewe en werk

Helena Roux is op 22 Augustus 1940 in Pretoria gebore as die enigste kind van haar ouers. Sy matrikuleer in 1957 aan die Afrikaanse Hoër Meisieskool in Pretoria en behaal dan later deur deeltydse studie ’n B.A.-graad aan die Universiteit van Suid-Afrika.^[2] Na skool sluit sy aan by die Weerburo en werk daarna by verskillende staatsdepartemente. In ’n lang loopbaan doen sy verskeie vreemde dinge, soos fossiele onder ’n mikroskoop voorberei vir navorsing, poppeteater en die skryf van draaiboeke.^[3]

Oorwegend is sy egter vanaf 1981 werksaam as ’n bedryfsredakteur vir verskeie korporatiewe nuusblaaie en tydskrifte, waaronder die kindertydskrif van die Departement van Omgewingsake, Skipper RSA, Focus (in-huis nuusbrief van die Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing), Forum (nuusbrief van die Transvaalse Provinsiale Administrasie), Bulletin (nuusbrief vir die Sielkunde-vereniging van Suid-Afrika), Monitor (nuusbrief vir die Suid-Afrikaanse Mediese en Tandheelkundige Raad), Interface (nuusbrief vir die maatskappy Technicare) en Kruin Koerier (’n gemeenteblad).^[2]

Sy is eers getroud met Kobus, wat in 1994 oorlede is, en trou dan in 1996 met die digter dr. Johann de Jager.^[3] Sy het twee dogters uit haar eerste huwelik^[2] en woon eers in Pretoria, waarna sy na Mafikeng verhuis wanneer haar man daar ’n pos aanvaar as lektor aan die Noordwes-Universiteit se Mafikeng-kampus.

Skryfwerk

Sy begin skryf onder die naam Heléne Roux en skryf aanvanklik verhale wat op die Siembamba-program van Radio Suid-Afrika uitgesaai word. Daarna volg heelwat radiowerk vir kinders oor onderwerpe soos padveiligheid en natuur- en omgewingsbewaring. Verder skryf sy ’n verskeidenheid draaiboeke vir dokumentêre video’s, poppeteater en ’n aantal artikels vir tydskrifte oor hoofsaaklik toerisme en natuurbewaring. Eers in die tagtigerjare begin sy ernstig om fiksie te skryf en haar eerste manuskrip word in 1982 vir publikasie aanvaar.

Jeugliteratuur

Aanvanklik spits sy haar toe op jeugliteratuur. Kamp F51 is ’n avontuurverhaal oor ’n groep seuns wat spannende avonture beleef tydens ’n avontuurkamp langs die Limpoporivier.

Anderkant die berge (in Engels vertaal deur Irene Cornelissen as Beyond the mountains) is ’n historiese verhaal wat tydens die Groot Trek afspeel. Dit is gebaseer op die ware verhaal van ’n seuntjie wat tydens die trek na die Noorde wegraak en deur ’n swart stam gered en opgepas word.

Eendag was daar ’n oorlog is in 1990 ’n finalis vir die Sanlamprys vir Jeuglektuur. Die verhaal speel af teen die agtergrond van die beleg van Mafeking tydens die Anglo-Boereoorlog. Die hoofkarakter is die sestienjarige Jan Louw, wat sy weduweemoeder en vriendin agterlaat om saam met meester Wierema by die kommando’s aan te sluit. Tydens die beleg van Mafeking moet hy tolk tussen Boer en Brit en leer gou dat menseverhoudings binne ’n oorlogsituasie met groot omsigtigheid vertolk moet word.^[4]

In Fred se storie is Fred ’n sestienjarige verstandelik gestremde, swaksiende seun wat by sy ouma en oupa bly. Sy pa het die gesin gelos en sy ma en haar nuwe man verkondig die Woord van die Here regdeur die land – ’n voorbeeld van die ironie van liefdeloosheid in die vorm van godsdiens. Fred voel nutteloos en ongeliefd. Sy ouma verlaat boonop die huis om in Johannesburg in ’n haarkappersalon te gaan werk. Fred kry dan ’n brief van sy pa en hy loop weg en reis na die Kaap om hom te gaan soek. Op hierdie reis maak sy ervarings en die mense wat hy ontmoet van hom ’n ander mens.^[5]

Vir jonger kinders is Oupa Olivier weet van niks. Stian se ouer broer en suster giggel vir Oupa wat so maklik vergeet, maar vir Stian is daar niemand slimmer ter wêreld nie. Oupa is ’n filatelis wat die wonderlikste stories aan Stian kan vertel en saam gaan hulle dan op ’n lekker avontuur.^[6] Die boek is mooi geïllustreer deur Mindi Flemming.

Toekomsfiksie

Monsterduiwe, Die doemprofeet en Woestynvuur is ’n reeks toekomsfiksie-verhale.

In Monsterduiwe is Len in ’n ruimtestasie gebore en keer terug aarde toe om kontak te maak met mense. Hy vind egter dat die aarde deur swerms moorddadige kransduiwe oorgeneem is en moet noodgedwonge saam met ’n groepie oorlewendes van die aarde vlug as hulle verder wil oorleef.^[7]

In Die doemprofeet land hulle op ’n ysplaneet met skrikwekkende bewoners, die dolons, wat onder beheer staan van die doemprofeet, wat ook ’n eertydse aardbewoner is. Hulle enigste bondgenoot is ’n reptielagtige kleurkuller met wie hulle telepaties kan kommunikeer.^[8]

Woestynvuur sit hulle soektog na ’n plek om te bly voort. Planeet A2 het ’n atmosfeer baie na aan die van die aarde, maar in hierdie woestynwêreld is kokkerotte wat so groot is soos katte, hoogs ontwikkelde rasse en twee stamme wat gedurig teen mekaar oorlog maak.^[9]

Volwasse fiksie

Liefdesverhale

Vir volwasse lesers skryf sy hoofsaaklik liefdesverhale.

Emma se oorlog speel af net voor die Anglo-Boereoorlog en is die verhaal van Emma Liebenberg, wat in haar eie oorlog betrokke raak omdat sy tussen twee mans moet kies. Die mans verteenwoordig teenpole, ’n Afrikaanse prokureur (Christiaan) en ’n Engelse joernalis (Fitzroy). Hoewel sy meer aangetrokke is tot die Engelse Fitzroy, kompliseer die naderende oorlog die situasie. Sy trou egter met hom, vestig haar in Londen waar sy swanger raak en hy keer kort na die huwelik terug na Suid-Afrika om teen die Boere te veg, waar hy sneuwel. Emma keer terug na Suid-Afrika en loop weer vir Christiaan raak.^[10]

Sy skryf ook verskeie liefdesverhale onder die skuilnaam Joléne de Koningh, insluitende Katrien van Kammaberg, Die professor en die krulkop, ’n Aandeel in my hart, Bosveldsigeuner, Die onwillige verloofde, Die liefde kan sien, Onweersman, Eenkantman, Kaalvoet ballerina en Kortpad na haar hart.

Spanningsverhale

Sy skryf ook spanningsverhale.

In Donker leuens werk die forensiese psigofisioloog Kalli Krynauw saam met die polisiekaptein Joe Willemse in ’n ondersoek na ’n vermiste persoon. Haar werk is om te probeer vasstel of getuies die waarheid praat. Joe se baas, kolonel Mothlala, stel egter ’n sogenaamde konsultant aan wat hulle albei ontsenu.^[11]

Kalli Krynauw is weer die hoofkarakter in Gekoopte leuens. Sy word deur haar suster, die model en voormalige dwelmslaaf Madeleine, genooi na ’n luukse vakansieoord naby Pelgrimsrus. Madeleine verteenwoordig die skoonheidsreeks Papillon, wat op dié oord vervaardig word. Na ’n rowwe partytjie word Kalli in ’n dwelmwaas wakker en besef iemand het haar drankie gedokter. Madeleine is skoonveld en Kalli word aanvanklik van die verdwyning verdink en in hegtenis geneem. Wanneer sy vrygelaat word, keer sy terug na die oord om agter die kap van die byl te probeer kom. Sy en De Waal Brink ontdek twee lyke en dan begin ’n verhaal vol raaisels en noue ontkomings wat selfs ’n draai in Dubai gaan maak.^[12]^[13]

Kalli Krynauw is weer die hoofkarakter in Slim leuens. Hierdie keer ondersoek sy ’n reeksmoordenaar se gru-moorde op skoolseuns, waarin die slagoffers gruwelik vermink word, so erg dat sommige onherkenbaar is. Boonop hoor sy dat ’n skisofreen wat haar vroeër wou vermoor, uit ’n psigiatriese hospitaal ontslaan is.^[14]^[15]^[16] Slim leuens is in 2014 op die kortlys vir die Lekkerlit-prys van Lapa-Uitgewers.

Die reeks word voortgesit met Onverwagte leuens, waarin Kalli te doene kry met dwelmhandelaars en moordenaars. Kalli is reeds veertien weke swanger en sy werk slegs deeltyds, maar in stede van minder word haar werklading net meer. Dwelms word in outentieke artefakte uit Egipte en Afrika na Amerika gesmokkel en dwelmhandelaars word met selfoonbomme vermoor of vermink. Kolonel Mothlala, Kalli se hoof, se pa raak weg terwyl hy met sy honde gaan stap en dae later kry hulle sy lyk in ’n park. Die moord is egter definitief nie daar gepleeg nie en hulle kry nie ’n motief nie, want die ou man was geliefd en sonder enige vyande.^[17]

Kortverhale en gedigte

Haar kortverhaal Die testament word opgeneem in die versamelbundel Boereoorlogstories 2 saamgestel deur Jeanette Ferreira. Van haar gedigte word opgeneem in die versamelbundels Skeur en Honderd jaar later.

Publikasies