Maria I van Engeland
Maria I (Engels: Mary I; 18 Februarie 1516 – 17 November 1558) was van 19 Julie 1553 tot met haar dood koningin van Engeland en van Ierland. Sy was die vierde gekroonde monarg van die Huis van Tudor en haar bewind word gekenmerk deur die feit dat sy Katolisisme in Engeland herstel het nadat sy haar Protestantse halfbroer, Eduard VI, opgevolg het. In die proses het sy byna 300 godsdienstige andersdenkendes op ’n brandstapel tereggestel. Dit het haar die bynaam "Bloedige Maria" besorg. Haar halfsuster en opvolger, Elizabeth I, het die proses weer omgekeer.
| Maria I | |
|---|---|
| Koningin van Engeland en van Ierland | |
 Portret deur Anthonis Mor, 1554
| |
| Huis | Tudor |
| Regeer | 19 Julie 1553 – 17 November 1558 |
| Voorganger | Jane (betwis) Eduard VI |
| Regent | Philip |
| Opvolger | Elizabeth I |
| Eggenoot | Philip |
| Gebore | 18 Februarie 1516; Greenwich |
| Oorlede | 17 November 1558; Sint James-paleis, Londen |
| Vader | Hendrik VIII |
| Moeder | Catharina van Aragon |
Vroeë jare
wysigMaria was die enigste kind van Hendrik VIII en sy eerste vrou, Catharina van Aragon, wat haar babajare oorleef het. Haar ma het baie miskrame gehad en het voor Maria se geboorte ’n doodgebore dogter en drie seuns gehad wat nie lank geleef het nie.
Hendrik was baie trots op sy dogter en het dikwels met haar gespog.[1] Toe Maria nege jaar oud was, het sy baie voorregte by haar pa gekry wat gewoonlik net die Prins van Wallis beskore was. Hy het haar selfs die Prinses van Wallis genoem.
Desondanks was Hendrik baie teleurgesteld dat hy nie seuns gehad het nie. Hy het probeer om sy huwelik mat Catharina nietig te laat verklaar, maar pous Clemens VII het geweier. In 1533 het Hendrik in die geheim met ’n ander vrou, Anna Boleyn, getrou en kort daarna het die Aartsbiskop van Kantelberg die huwelik met Catharina nietig verklaar en die een met Anna gewettig. Hendrik het toe weggebreek van die Rooms-Katolieke Kerk en homself hoof van die Anglikaanse Kerk verklaar. Maria is onwettig verklaar en haar plek op die lys van opvolgers is ingeneem deur haar halfsuster, die toekomstige Elizabeth I, die dogter van Anna Boleyn. Maria het die titel "lady Maria" gekry weens haar buite-egtelik status.
Ná Anna Boleyn
wysigNadat Anna Boleyn in 1536 onthoof is, is Elizabeth ook as buite-egtelik verklaar en van die lys van opvolgers verwyder, en het sy die titel "lady" gekry. Elf dae ná Anna se dood is Hendrik met Jane Seymour getroud,[2] wat twaalf dae ná die geboorte van hul seun, prins Eduard, oorlede is.
Hendrik VIII is in 1547 dood en is deur sy seun opgevolg as Eduard VI. Eduard is op 6 Julie 1553 op 15-jarige ouderdom oorlede, waarskynlik weens tuberkulose.[3] In sy testament het hy Maria van die troonopvolging uitgesluit omdat hy bang wees sy herstel Katolisisme en herroep van sy en Hendrik VIII se wette. Omdat hy nie net een suster kon uitsluit nie, het hy Elizabeth ook die troon ontsê.[4]
Eduard het lady Jane Grey, kleindogter van Hendrik VIII se suster, Maria Tudor, die Hertogin van Suffolk, as sy erfgenaam aangewys.[5] Die Geheime Raad het lady Jane se troonbestyging bekragtig, maar haar steun het vinnig afgeneem en sy is van die troon afgesit ná ’n bewind van net nege dae.[6]
Bewind
wysigMaria het op 19 Julie 1553 koningin Maria I geword. Sy het Londen triomfantelik binnegery met Elizabeth aan haar sy. Sy was 37 jaar oud en het dadelik ’n man begin soek sodat sy ’n erfgenaam kon hê en die Protestantse Elizabeth haar nie opvolg nie. Haar neef Karel V, keiser van die Heilige Romeinse Ryk, het voorgestel sy trou met sy enigste seun, die Spaanse prins Philip, later Filips II van Spanje.
Die huwelik het plaasgevind op 25 Julie 1554, net twee dae ná hul eerste ontmoeting. Philip het bloot om politieke redes met haar getrou en was baie ongewild onder die Engelse. Volgens die voorwaardes van die huwelik het hy die titel "koning van Engeland" gekry en alle dokumente moes albei se name bevat het. Muntstukke moes ook albei se koppe ophê.
Om sy seun tot Maria se aansien te verhoog, het keiser Karel afstand gedoen van die troon van Napels sowel as sy aanspraak op die troon van die Koninkryk van Jerusalem ten gunste van Philip. Maria het dus op haar troudag koningin van Napels en in naam koningin van Jerusalem geword. In 1556 het haar skoonpa geabdikeer en het sy koningin van Spanje geword.
Godsdiens
wysigMaria was altyd teen die Anglikaanse Kerk en haar pa se breuk met Rome. Sy het die proses omgekeer en verskeie Protestantse leier is op die brandstapel tereggestel. Honderde het verkies om uit die land te vlug. Die vervolging het amper vier jaar geduur en dis onbekend hoeveel mense gesterf het. John Foxe skat in sy Book of Martyrs dat 284 mense tereggestel is vir hul geloof.
In Januarie en Februarie 1554 het die Wyatt-rebellie onder leiding van Thomas Wyatt in verskeie dele van Engeland en Wallis uitgebreek.[7] Ná die opstand is Elizabeth ondervra omdat sy verdink is dat sy die Protestantse rebelle gesteun het. Op 18 Maart is sy in die Londense Tower opgesluit waar lady Jane Grey op 12 Februarie tereggestel is.[8] Die verskrikte Elizabeth het daarmee volstaan dat sy onskuldig is.[9] Sy was egter amper ’n jaar lank in huisarres geplaas.
Swangerskappe en dood
wysigIn dié tyd het Maria gedink sy verwag, maar dit was blykbaar die eerste van twee skynswangerskappe. Verskeie teorieë bestaan hieroor, maar die mees waarskynlike oorsake van haar toestand was óf psigologies van aard óf ’n hormonale afwyking. Met haar tweede skynswangerskap die volgende jaar het Maria in haar testament bepaal dat Philip die regent van hul minderjarige kind moes wees indien sy sou sterf. Geen kind is egter gebore nie en Maria is op 17 November 1558 in Sint James-paleis dood. Sy is deur haar halfsuster opgevolg as Elizabeth I, wat Engeland weer Prostestants gemaak het.
Verwysings
wysig- ↑ Farquhar, Michael (2001). A Treasure of Royal Scandals, p.101. Penguin Books, New York. ISBN 0-7394-2025-9.
- ↑ Haigh, 1.
- ↑ "Edward VI". Die Britse Monargie – amptelike webtuiste. Besoek op 23 April 2009.
- ↑ "The Tudors: Mary I" (in Engels). The Royal Household. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 April 2020. Besoek op 31 Oktober 2006.
- ↑ Loades, 24–25.
- ↑ "Lady Jane Grey". Die Britse Monargie – amptelike webtuiste. Besoek op 23 April 2009.
- ↑ Neale, 45.
- ↑ Somerset, 49.
- ↑ Loades, 28.
Bronne
wysig- Haigh, Christopher. Elizabeth I. Harlow (VK): Longman Pearson, (1988) 1998-uitg. ISBN 0-582-43754-7.
- Loades, David M. Mary Tudor: A Life. (Maart 1992) ISBN 0-631-18449-X
- Loades, David M. The Reign of Mary Tudor: Politics, Government & Religion in England, 1553–1558. (Mei 1991) ISBN 0-582-05759-0
- Neale, J.E. Queen Elizabeth I: A Biography. Londen: Jonathan Cape, (1934) 1954-herdruk. OCLC 220518.
- Somerset, Anne. Elizabeth I. Londen: Phoenix, (1991) 1997-uitg. ISBN 0-385-72157-9.
- Williamson, D. (1998). The Kings and Queens of England New York: National Portrait Gallery.
- Weir, Alison. "The Children of Henry VIII".
- Eakins, L. E. (2004). "Maria I"
- "Mary I". (1911). Encyclopædia Britannica, 11de uitg. Londen: Cambridge University Press.
- "Mary Tudor" (1910). The Catholic Encyclopedia (Volume IX). New York: Robert Appleton Company.
Verdere Leesstof
wysig- Deary, Terry. "The Terrible Tudors". ISBN 0-590-55290-2
- Deary, Terry. "Even More Terrible Tudors". ISBN 0-590-11254-6
- Erickson, Carolly. Bloody Mary: The Life of Mary Tudor. (Junie 1993) ISBN 0-688-11641-8
- Hugo, Victor. Mary Tudor: A Drama. ISBN 1-58963-478-0
- McHarque, Georgess. Queen in Waiting: A Life of "Bloody Mary" Tudor. (Junie 2004) ISBN 0-595-31254-3
- Porter, Linda Mary Tudor: The First Queen. (Oktober 2007) ISBN 978-0-7499-5144-3
- Prescott, H.F.M. Mary Tudor: The Spanish Tudor. (Oktober 2003) ISBN 1-84212-625-3
- Ridley, Jasper. Bloody Mary's Martyrs: The Story of England's Terror. (Julie 2002) ISBN 0-7867-0986-3
- Slavicek, Louise Chipley. Bloody Mary (History's Villains). (Julie 2005) ISBN 1-4103-0581-3
- Waldman, Milton. The Lady Mary: a biography of Mary Tudor, 1516–1558. (1972) ISBN 0-00-211486-0
- Waller, Maureen, "Sovereign Ladies: Sex, Sacrifice, and Power. The Six Reigning Queens of England." St. Martin's Press, New York, 2006. ISBN 0-312-33801-5
- Weir, Alison. "The Children of Henry VIII. (1996)
- Simpson, Helen. The Spanish Marriage, by Project Gutenberg Australia
Skakels
wysig- Wêreldgeskiedenis-databasis Geargiveer 3 April 2008 op Wayback Machine
- "Bloody Mary: Further Intrigue in the Tudor Court", Geargiveer 17 Mei 2006 op Wayback Machine Stevens, Garry, 2004.
- Mary Tudor takes the Crown — Tudor-geskiedenis
- Maria I op die Historic Royal Palaces-webtuiste
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Maria I van Engeland.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
