Marzanne Leroux-Van der Boon

Marzanne Leroux-Van der Boon (gebore Marthé Suzanne Steenkamp; 26 Desember 1940 – 17 Augustus 2022) was 'n Afrikaanse skrywer. Sy het in Vredehoek, Kaapstad gewoon en is bekend vir haar romantiese novelles wat handel oor etniese en aktuele kwessies. Sy het 'n passie vir Israel, vier van haar boeke van die afgelope jare het in dié land afgespeel.

Marzanne Leroux-Van der Boon
Gebore	Marthé Suzanne Steenkamp (1940-12-26)26 Desember 1940 Somerset-Wes, Suid-Afrika
Sterf	17 Augustus 2022 (op 81)
Nasionaliteit	Suid-Afrikaans
Beroep	Skrywer
Bekend vir	Boeke

Lewe en werk

Marthé Suzanne (Marzanne) Steenkamp staan as Sasja onder haar vriende bekend. Haar pa is ’n versekeringagent wat weens die aard van sy werk gereeld verhuis. Sy word groot in die Boland en gaan by altesaam agt skole skool en matrikuleer in 1958 aan die Hoër Meisieskool Worcester. Hierna bekwaam sy haarself as onderwyser, eers met ’n diploma in Laer Onderwys van die Oudtshoornse Onderwyskollege en later deur die Universiteit van Suid-Afrika. Hoewel sy godsdienstig grootword, kom sy eers in 1972 in ’n charismatiese kerk tot bekering, waarna haar Christenskap ’n baie belangrike faset van haar lewe word. Sy gee by verskeie skole onderwys en raak later betrokke by die Begaafde Kind-projek van die Kaapse Onderwysdepartment. Tot aan die einde van 1992 gee sy Afrikaans by die Rudolph Steiner Waldorfskool in Constantia. Daarna is sy deeltyds werksaam by die ATIC Vigs-sentrum as berader en dien ook op die uitvoerende bestuur van die Afrikaanse Skrywersvereniging. Sy skryf ’n gereelde rubriek vir die Christelike tydskrif Lééf. In 1962 trou sy met Niel le Roux wat in die bankwese werksaam is en hulle het twee kinders, Armand en Lenska. Hulle skei in 1985. In 1988 trou sy met Bob van der Boon, ’n Nederlander wat as ’n mariene skeepsloods in die Kaapstad hawe werk. Hy het ook twee kinders uit ’n vorige huwelik, Roderick en Lisa, wat in Australië woon. Sy en haar man reis gereeld en by die plekke wat hulle so besoek samel sy stof in vir haar verhale. Sy vertaal die “Zion Chronicles”-boekreeks en dit motiveer haar om Israel binne die bestek van twee en ’n halwe jaar sewe kere te besoek, wat ook lei tot ’n uitgebreide reeks romans oor Israel.

Skryfwerk

Vanaf ’n jong ouderdom lees sy baie en skryf sy ook dikwels. Vir tien jaar hou sy gereeld ’n dagboek. Vanaf 1971 begin sy egter verhale vir tydskrifte skryf en haar eerste vervolgverhaal in Sarie word later in boekvorm gepubliseer as “Seisoen op ’n verlate strand”. Hierna skryf sy nog verskeie vervolgverhale wat in tydskrifte soos Sarie, Landbouweekblad en Huisgenoot geplaas word. Haar eerste romans, “Elizabeth se kind”, “Die weerloses” en “Voor dit lig word”, is almal eers as vervolgverhale gepubliseer. In “Voor dit lig word” leef Joseph agter die plesier aan en skeel lewenswaardes hom min. Hy het talle vroue in sy lewe en bevraagteken nie sy lewenstyl en die gebrek aan intimiteit in sy verhouding met sy seun en vriende nie. Dan ontmoet hy vir Sophia, wat negentien jaar jonger is as hy en nog glo in die verskil tussen goed en kwaad en in die werklikheid van Christus en geloof. Dit laat ’n stryd binne Joseph ontbrand. “Lente van die rooi papawers” se hoofkarakter is Festus Kellerman, wat in ’n hotelkamer in Tel Aviv in Israel tot bekering kom. Dit is egter nie die einde van die pad vir hom nie, maar slegs die begin van baie hartseer en probleme vir hom en Esther. Hierdie roman beeld die lewe in moderne Israel uit. “Aandmis oor Paternoster” is ’n roman wat handel oor ’n liefdesverhouding oor die kleurgrens, waar ’n wit joernaliste en ’n bruin teoloog mekaar liefkry. In “Die blywendste seisoen” raak ’n getroude man (Will) en vrou (Miriam) in hulle middeljare vasgevang in ’n intense ongeoorloofde liefde, wat hulle onmagtig is om teen te gaan. Hy weet dat hy nog nooit so bewus was van ’n vrou nie, en sy, bo alles kind van God, weet sy kan en wil nie sonder hom lewe nie. Net soos een seisoen onafwendbaar oorgaan in ’n ander seisoen, kom die skuldgevoelens egter en soek hulle na sekerheid en God se wil vir hulle lewens. “Dosyn dae, dosyn maande” is in 1987 die wenner van Sarie en ATKV se novellewedstryd en in 1990 wen die versamelbundel “Bittersoet sewe” dieselfde prys, waarvoor sy die novelle “Goud uit strooi” bydra.

“Klaprose teen die wind” trek die aandag wanneer dit homoseksualiteit en vigs as tema aandurf, teen die agtergrond van die politieke werklikhede van Suid-Afrika. Dit is die verhaal van twee jong mans (Marc en Jurgen) wat op grond van politieke en gewetensbesware teen militêre diensplig die land verlaat en hulle in Nederland vestig. Jurgen was voorheen in ’n homoseksuele verhouding betrokke met ’n man wat aan vigs dood is en werk by die vigs-afdeling van ’n Amsterdamse hospitaal. Marc is die seun van ’n Nederlandse immigrant. Sy pa is as gevolg van sy homoseksualiteit van sy ma geskei en pleeg later selfmoord. Marc toon self homoseksuele neigings, maar is ook aangetrokke tot Anneliese, ’n Amsterdamse prostituut. Jurgen ontwikkel vigs, wat Marc noop om sy terugkeer na Suid-Afrika uit te stel en sy siek vriend op te pas. Hulle onderneem ’n gesamentlike reis deur die suide van Engeland, al agter die klaprose aan, wat terselfdertyd Jurgen se finale afskeid van die lewe is. Hoewel die toonaard van die roman hoofsaaklik anti-gay is, word die verhouding tussen die twee mans met besondere sensitiwiteit hanteer, waarvoor verskeie kritici lof het. Die klaprose word simbool van die lewe se verganklikheid en die mens se weerloosheid. “Klaprose teen die wind” wen die 1993 prestige-prys van die FAK en Kaaplandse Helpmekaarstudiefonds vir ontspanningsleesstof en word in dieselfde jaar genomineer vir die Rapportprys.“Soos honde van die hemel” ondersoek die verlede aan die vooraand van die eerste demokratiese verkiesing in Suid-Afrika, aan die hand van die persoonlike tragiek, vrese en verwagtinge van die hoofkarakters. Dit is die verhaal van Ruud, ’n buite-egtelike kind van ’n Kaapse bruin vrou en ’n Nederlandse diplomaat. Hy keer in 1993 na meer as veertig jaar terug na Suid-Afrika. Hy begin dan ’n verhouding met Anne, wat onderwys gee in Afrikaans en reeds vroeg in haar lewe in opstand gekom het teen haar pastorie-ouers se verkramptheid. Sy neem deel aan verskeie protesbewegings teen apartheid, maar voel steeds dat sy nie genoeg doen nie. Beide karakters het diep persoonlike letsels. Anne woon in Ruud se grootouers se ou huis, dieselfde huis waar hy vir ’n jaar lank deur sy oom seksueel misbruik is. Hierna het Ruud verskeie mislukte verhoudings in Nederland. Anne was ongelukkig getroud vir twintig jaar. Wanneer sy eindelik haar man verlaat, raak sy vervreem van haar seun wat die trauma van die grensoorlog nie kan verwerk nie. Die problematiek van hierdie veelbewoë tyd in die geskiedenis word aangespreek en sluit in rassemoord, politieke optimisme en pessimisme, kindermishandeling, problematiese liefdesverhoudings, homoseksualiteit, verkragting, Calvinisme met godsdienstige wroeging en voortdurende rassisme. Hierdie twee romans word later saam heruitgegee onder die titel “Skadu’s van gister”.

Sy skryf ’n reeks boeke oor Israel en sy stryd om oorlewing, waarin sy daarin slaag om ’n groot hoeveelheid inligting oor die Joodse geloof, hulle seremonies en die politiek van Israel weer te gee. “Granate bloei in Jerusalem” beeld die kunstenaar Marc Krige se soektog na sy Joodse verlede en verbintenis uit. Marc besoek Israel nadat hy tot die ontdekking kom dat hy van Joodse afkoms is. Hier ontmoet hy die paramedikus Rivkah en sy ernstige verhouding met haar kompliseer sy selfontdekkingsreis. Hy verdiep hom in die Joodse geskiedenis en verkry insig in die realiteit daarvan om ’n Jood te wees, asook die diepgewortelde kwessies van die stryd tussen die Jode en die Palestyne. As Christen begin hy dan sy geloof in Jesus as die verlosser bevraagteken. Die ATKV-prys en ook die Christelike Boekhandelaars van Suidelike Afrika (CBSA) se Fiksieprys word in 2004 aan “Granate bloei in Jerusalem” toegeken en hierdie boek is ook in onder andere Engels en Nederlands vertaal. “Hatikvah, land van hoop” is ’n opvolg op hierdie werk. Rivkah sit haar gevaarlike werk as paramedikus in Jerusalem voort en verloor as gevolg hiervan haar ongebore baba in ’n miskraam. Sy glo dat die kind van haar weggeneem word omdat sy die Christelike geloof aangeneem het, wat stremming op haar en Marc se huwelik plaas. In haar hart is sy steeds ortodoks-Joods. Rivkah raak dan vir ’n tweede keer swanger nadat Marc haar verseker dat hulle die kinders as Tora-getroue Jode sal grootmaak. Die verhaal van Marc en Rivkah en hulle kinders Henok en Natan word voortgesit in “Shomer Yisra’el: beskermer van Israel” en “Tiferet Yisra’el: Die roem van Israel”. In “Go’el Yisra’el: die Verlosser van Israel” woon Marc en Henok in Januarie 2010 die herdenking van die Auschwitz-Birkenau-bevryding in Pole by, waar hy eerstehands die emosies rondom die gruwels wat daar plaasgevind het, kan ervaar. Rivkah het enkele dae vantevore teruggekeer uit Haïti waar sy as paramedikus deel was van die noodreddingsoperasie ná die aardbewing in hierdie land. Wat sy daar beleef het, traumatiseer haar. “Kavod Adonai” (die vrese van die Here) speel in Augustus 2011 in Jerusalem af. Marc doen sy jaarlikse diensplig in die Negev, terwyl die geweld en terreur in Israel steeds deel is van die daaglikse lewe. Gadi nooi Marc uit om hom in Parys te besoek, waar Marc gekonfronteer word met herinneringe van sy eerste liefde, sy pa wat gay was, en die verlokkinge van die wêreld. Hy kom huis toe wanneer Natan ernstig siek word en gediagnoseer word met ’n gewas op sy brein.  In “HaKotel” (die muur) is Marc en Rivkah verlig dat Natan veilig deur ’n baie gevaarlike operasie gekom het, maar hy is nog steeds nie buite gevaar nie. Hy moet weer vir ’n breinskandering gaan en lyk bleek en lusteloos. In “Tikkun Ha’olam” word Rivkah van die hospitaal ontslaan twee maande nadat sy na die Filippyne vertrek het. Tydens die Tzuk Eitan-grondoffensief word Marc word saam met duisende ander reserviste na die onlus-geteisterde Gasa-grens gestuur. Ná hierdie moeilike jaar sien Rivkah en Marc baie uit na hulle week in Parys, maar selfs hier kan hulle nie van terreuraanvalle ontsnap nie en beland in lewensgevaar.

Kortprosa

“Dawid se jubeljaar” is kortverhale waarin die hoop op herstel, genesing en geluk, ten spyte van swaarkry, die middelpunt vorm. Al hierdie verhale is sterk gefundeer in Christelike beginsels. Die titel van die bundel verwys na die bepaling in Oud-Israel dat elke vyftigste jaar ’n jubeljaar in die land moes wees, waarin alle skuld afgeskryf word en slawe vrygestel word en selfs die grond toegelaat word om te rus. So ’n jubeljaar breek vir die plaasvoorman Dawid in die titelverhaal aan wanneer sy vervreemde vrou na baie jare onverwags uit die stadslewe na hom terugkeer en hulle geleentheid kry om alle skuld tussen hulle af te skryf.  “Lewensblik” is ’n keur uit haar essays oor die lewe wat in die tydskrif Lééf verskyn het. Die essays deel met die lewe se uitdagings, soos die afwagting en onsekerheid van reis en verhuis en die kommer en trauma van siekte en dood, maar ook met die vertroosting wat in die Here se liefde en genade te vinde is. “’n Skans teen die donker” (’n fragment uit “Klaprose teen die wind”) word deur Lina Spies in die versamelbundel “Majesteit, die kat” opgeneem.

Jeugverhale

Sy skryf ook jeugverhale, waarin die dood en liefde, asook verhoudings met mense en met God deurlopende temas is. In “Somernagdroom” vorm die jeugliefde en al die probleme daaromheen die tema. Gabrielle is gekys met die hoofseun Cobus, maar wanneer sy vir Henri leer ken, besef sy dat sy nooit vir Cobus liefgehad het nie. Haar ouers dink egter Henri is te oud vir haar en te wêreldwys en boonop het hy ’n gebreklike voet. Gabrielle sê egter vir Cobus af, maar kort daarna is Henri in ’n motorongeluk dood. Gabrielle moet nou die dood van haar eerste ware liefde verwerk. “Die wag vir die somer” handel oor Christo, ’n jong man wat leukemie kry en die moontlikheid van sy eie dood in die gesig moet staar. Hy ontmoet dan vir Malaika, ’n naam wat “lig” beteken in Swahili. Saam werk hulle in die lang wintermaande aan skooltake en met haar kan hy oor sy siekte en vrees praat, want sy ken die dood. Haar broer, Stephan, is twee jaar tevore in ’n motorongeluk dood. Malaika se ma blameer steeds haar pa, wat bestuur het toe die ongeluk gebeur het. Dit wil verder vir Malaika lyk of haar ma sielkundige afwykings begin toon. Die wag vir die somer is egter nie tevergeefs nie, want dit bring ’n belofte van ’n nuwe lewe. In 1982 is hierdie boek ’n naaswenner in Sarie en Tafelberg-Uitgewers se jeugverhaalwedstryd. “Langebaan/Parys-retoer” se tema is Hanno en sy oom Leroi se besoek aan Parys net voor Kersfees. Hier maak hy kennis met Misha, teenoor wie hy kan oopmaak oor die onlangse dood van sy suster Thérèse en sy skuldgevoelens daaroor. Terwyl sy ma siek was moes hy na haar kyk, maar hy leer haar ’n speletjie met vuurhoutjies en gaan speel dan saam met sy vriende, waarna Thérèse doodbrand in die huis. Misha het egter self haar pyn en saam leer hulle dat jy jou nie kan afsluit daarvan nie, maar deur jou verlies moet uitreik na ander. “Luc en Libertine” vertel die verhaal van Libertine, ’n Ovambo-meisie van Namibië wie se ma nou huishulp is vir ryk wit mense in Constantia in die Kaap. Sy kom skoolgaan by die Waldorfskool in die Kaap, waar sy vir Luc ontmoet, ’n jong man uit ’n gegoede blanke gesin. Luc is ’n rebel met lang hare en oorring, maar ook ’n begaafde kunstenaar. Oor hierdie grense kry hulle mekaar lief, maar dis ’n liefde wat teenkanting kry. Die roman spreek belangrike sosiopolitieke kwessies soos regstellende aksie, armoede, apartheid en die struggle aan. “Tyd van herkenning” fokus op die verhouding met ander mense en God. Die jong kunstenaar Marc worstel met sy seksuele oriëntering. Sy pa was gay en het hulle verlaat en daarom deel sy ma ook sy bekommernis. Hy loop kunsklasse by Simon, wat vir hom die vader word wat hy nooit werklik geken het nie. By die kunsklasse ontmoet hy vir Nicola, ’n paar jaar ouer as hy en die eerste naakte vroulike model wat hy ken, en vir Baruch, ’n jong Israeliese kunstenaar. Hierdie verhoudings is deurslaggewend in sy soeke na selfkennis. Hierdie boek wen die fiksieprys van die Christian Booksellers Association (CBSA).

Vertaler

As vertaler spits sy haar veral toe om Christelike leesstof in Afrikaans oor te sit. So vertaal sy Cherie Fuller se “Gesinne wat bid” en “Die ma wat jy graag wil wees”, Kathy Hawkins se “Die moed van ’n leeu” en “Die hart van ’n vreemdeling” en Bodie Thoene se “Dogter van Sion”. Sy vertaal meestal uit Engels in Afrikaans, maar het ook heelwat uit Afrikaans in Engels vertaal en by geleentheid ook Nederlands in Engels. Haar boeke oor Israel vertaal sy self in Engels. “Granate bloei in Jerusalem” is onder andere in Engels en Nederlands vertaal en van haar ander boeke word ook in Engels vertaal.

Eerbewyse

In 2004 word sy deur die Afrikaanse Skrywersvereniging vereer met die Patrick Petersen-prys vir haar skryfwerk.

Sy het die FAK/Helpmekaarfonds-prys vir Ontspanningsleesstof in 1993 vir haar roman, Klaprose teen die wind ontvang. In 2004 ontvang sy die ATKV-Prosaprys vir Granate bloei in Jerusalem.

Publikasies

Jaar	Publikasies
1973	Elizabeth se kind
1974	Seisoen op ’n verlate strand
	Die weerloses
	Voor dit lig word
1975	Kennis van die lig
1976	Lente van die rooi papawers
1977	Ver land van vrede
1981	Somernagdroom
1983	Die wag vir die somer
	Aandmis oor Paternoster
	Die blywendste seisoen
1984	Tyd van herkenning
1986	Langebaan/Parys-retoer
1987	Dosyn dae, dosyn maande
1992	Klaprose teen die wind
1995	Soos honde van die hemel
1998	Luc en Libertine
2003	Granate bloei in Jerusalem
	Dawid se jubeljaar
2007	Hatikvah, land van hoop
2008	Shomer Yisra’el: beskermer van Israel
2010	Tiferet Yisra’el: die roem van Israel
2012	Go’el Yisra’el: die Verlosser van Israel
2013	Kavod Adonai: die vrese van die Here
	Lewensblik
	Skadu’s van gister (Klaprose teen die wind en Soos honde van die hemel)
2014	HaKotel: die muur
2015	Tikkun Ha’olam
	Vertalings
2000	Die moed van ’n leeu – Kathy Hawkins
2001	Die hart van ’n vreemdeling – Kathy Hawkins
	Dogter van Sion – Bodie Thoene
2003	Gesinne wat bid – Cherie Fuller
2005	Die ma wat jy graag wil wees – Cherie Fuller

Bronnelys

Boeke

• Botha, Danie “Die helder dae” Tafelberg-Uitgewers Beperk Kaapstad Eerste uitgawe 2014
• Kannemeyer, J.C. “Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2” Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983
• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1999
• Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) “Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom” Lapa-Uitgewers Eerste uitgawe Tweede druk 2005

Tydskrifte en koerante

• Leroux-Van der Boon, Marzanne “Soos honde van die hemel” “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 35 no. 2, Mei 1997
• Leroux-Van der Boon, Marzanne “Hy het die stilte help oopbreek” “Plus” 26 November 2004
• Van Niekerk, Annemarié “Skrif word waar; ek sien dit” “Rapport” 1 April 2012
• Van Rooyen, Erika “‘Ek kan nie skryf sonder God nie’ ‘ Marzanne Leroux-Van der Boon” “Die Kerkbode” 4 Augustus 1995
• Van Staden, Christo “Van der Boon se bekroonde boek ‘nie vir ontspanning’” “Die Burger” 11 September 1993

Internet

• Botha, Danie Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2004/11/23/DB/10LDN/06.html
• Engelbrecht, Theunis Beeld: http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/1992/07/23/2/4.html
• Liebenberg, Danila Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2007/08/07/VB/8/boekmarzanne.html
• LitNet ATKV-Skrywersalbum 16 September 2009: www.litnet.co.za
• NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/245
• Storiewerf: http://www.storiewerf.co.za/cv's/cv_marzanneleroux.htm
• Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-n85035855/