Max Michaelis

Sir Maximilian Michaelis (Eisfeld, Sakse-Meiningen, Duitsland, 11 Mei 1852 - Zürich, Switserland, 26 Januarie 1932) was 'n Suid-Afrikaanse sakeman, weldoener en kunskenner wat skatryk geword het as diamanthandelaar. Sy naam leef voort in die Michaelis-versameling.

Max Michaelis deur John Singer Sargent

Lady Michaelis deur John Singer Sargent

Reeds as leerling aan die handelskool in Neurenberg ontwikkel hy 'n liefde vir die ou Nederlandse en Vlaamse meesters in die skilderkuns. Na skool werk hy by 'n bank in Frankfurt am Main, maar in 1875 is hy in Port Elizabeth werksaam by 'n familielid van hom. Slegs drie jaar later is hy in Kimberley. Eers is hy hier vennoot van sir Sigismund Neumann en later by die maatskappy Wernher, Beit en vennote. Hy word bestuurder van die Central Mining and Investment Corporation in Johannesburg en vanaf 1891 is hy in Londen en word hier skatryk. Met die gevolg dat hy vroeg aftree.

Nou kon hy sy volle aandag aan die versameling van kunsvoorwerpe gee. In 1910 gee hy 'n groot bedrag geld aan die Johannesburgse kunsgalery. Op aanbeveling van genl. J.C. Smuts koop Michaelis in November 1912 die skilderyeversameling bestaande uit Nederlandse en Vlaamse meesters in die besit van sir Hugh Lane aan. Dit staan vandag bekend as die Michaelis-versameling en word gehuisves in die Burgerwaghuis in Kaapstad. In 1917 is hy die dryfveer agter die stigting van die Michaelis-kunsbibilioteek in Johannesburg. Verder skenk hy baie kunswerke aan die kunsmuseums van Johannesburg en Kimberley en stel verskeie studiebeurse beskikbaar. In 1923 verskaf hy die geld vir die oprigting van die Michaelis Kunsskool aan die Universiteit van Kaapstad.

As Duitser in Londen tydens die Eerste Wêreldoorlog het hy nie altyd 'n aangename lewe gelei nie. In 1919 keer hy na Suid-Afrika terug en woon in die herehuis Montebello in Nuweland (vandag 'n koshuis van SACS, die South African College Schools).

Michaelis is vir sy diens aan die gemeenskap tot ridder geslaan. In 1923 het die Universiteit van Kaapstad hom vereer met 'n eredoktorsgraad in die regte. Hy was 'n lewenslange lid van die Suid-Afrikaanse Botaniese Vereniging. Omdat Michaelis so sku was vir publisiteit, is foto's van hom baie skaars. Tog was hy in 1924 bereid dat Moses Kottler 'n borsbeeld van hom maak. Die beeld staan in die tuin van die Burgerwaghuis.

Na sy dood woon sy tweede vrou, lady Michaelis, in Engeland. Sy het die liefdadigheidswerk voortgesit deur kunsvoorwerpe aan Kaapstad en Pretoria te skenk en die Michaelis-versameling verder uit te bou. Sy is ook die stigter van die Michaelis ortopediese hospitaal in Kaapstad.

Trivia

Oor Michaelis se geboortejaar is daar meningsverskil. Die jare 1852 en 1860 kom in die bronne voor. Wat die sterfdatum betref, word 26 Januarie en 28 Januarie 1932 genoem. Die bronne is dit ook nie eens of Michaelis in Zürich of in Londen gesterf het nie.

Bibliografie

• Dictionary of South African Biography, deel 2. Kaapstad: Tafelberg vir die Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing, 1972. ISBN 0-624-00369-8
• Rosenthal, Eric: Ensiklopedie van Suidelike Afrika. Londen: Warne, 1967.
• Standard Encyclopaedia of Southern Africa, deel 7. Kaapstad: Nasou, 1972. ISBN 0-625-00323-3
• www.jewishvirtuallibrary.org