Montmartre

Montmartre (Frans: [mɔ̃'maʁtʁ]) is 'n heuwel in die noorde van Parys wat sy naam ook aan die vroeëre dorp, wat teen sy hellings geleë was, verleen het. Die nedersetting met plaashuise en windmeule het rondom die Saint-Pierre-abdy ontstaan. Sy meule het nie net graan fyngemaal nie, maar ook die gipssteen wat in die nabygeleë groef ontgin is. Twee van die oorspronklik dertien meule, La Chapelle en Clignancourt, het bewaar gebly. Die laasgenoemde het in die 19de eeu as danskroeg en tuinrestaurant gedien en is onsterflik gemaak deur Auguste Renoir (1841−1919) se beroemde skildery Bal du moulin de la Galette wat in 1876 ontstaan het.

Die trappe van Montmartre

Montmartre word oorheers deur die wit katedraal Sacré-Cœur

Auguste Renoir: Bal du moulin de la Galette
Musée d'Orsay, Parys

Cimetière de Montmartre met die metaalbrug Pont de Caulaincourt

Die wingerd van Montmartre. Die wyn, wat van die druiwe gekelder word, kwalifiseer nie noodsaaklik as edelwyn nie, maar is rede genoeg vir 'n wynfees wat jaarliks gevier word

Skilders op die plein Place du Tertre

Nadat dié dorp saam met twee ander nedersettings, La Chapelle en Clignancourt, in 1860 by Parys ingelyf is, dra ook die 18de Paryse arrondissement of stadsdistrik aan die Seine se regteroewer dié naam.

Maartelaarsberg en katedraal Sacré-Cœur

Die Franse naam is afgelei van die Latynse mons martyrium ("Martelaarsberg") en herinner aan Christelike martelaars wat hier omstreeks 250 n.C. tereggestel is. Montmartre is op 130 meter bo seevlak die hoogste punt in die Franse hoofstad en van veraf sigbaar, veral danksy die wit katedraal Sacré Cœur wat bo-op die heuwel opgerig en in 1914 voltooi is. Die katedraal het sy spierwit fasades aan die kalksteen te danke wat as boumateriaal gebruik is en mettertyd al hoe witter raak.

Die katedraal se koepel bied een van die mooiste uitsigte oor die Franse hoofstad. Besoekers kan Montmartre se beroemde trappe tot bo-op die berg klim of die hoogteverskil van sowat 130 meter per kabelkar, met die Funiculaire de Montmartre, hanteer.

Cimetière de Montmartre

Die Montmartre-begraafplaas, met elf hektaar die derde grootste in Parys ná Père-Lachaise en Montparnasse, is met sy talle ou bome een van die groen ruimtes en rustiger plekke in die dig beboude kwartier. Dit is op 'n terrein aangelê wat oorspronklik as gipsgroef gedien het. Toe die kerkhof in 1825 ingewy is, was dit nog buite die Paryse stadsgrens geleë. Bekende persoonlikhede soos die Duitse digter Heinrich Heine, die Franse skrywer Émile Zola en die sangeres Dalida het hier hul laaste rusplek gevind. 'n Argitektoniese besienswaardigheid is die Caulaincourt-metaalbrug wat in 1888 oor die begraafplaas gebou is.

Kuns en literatuur

In die 19de eeu het Montmartre die brandpunt van Parys se literetêre en kunslewe en 'n gewilde bestemming vir uitstappies geword. Hier was die ateljees van bekende kunstenaars geleë, waaronder die Romantiese skilder Théodore Géricault, die landskap- en portretskilder Camille Corot, Salvador Dalí, Amedeo Modigliani, Claude Monet, Piet Mondriaan, Pablo Picasso en Vincent van Gogh. In die 20ste eeu, veral gedurende die sogenaamde Années folles, die bloeitydperk van kunste tussen 1920 en 1929, het Parys se kulture spilpunt na 'n ander kwartier, Montparnasse, verskuif.

In 2001 het die Franse regisseur Jean-Pierre Jeunet sy rolprent Le Fabuleux Destin d'Amélie Poulain hier geskiet en nuwe belangstelling vir Montmartre by inheemses en toeriste gewek. Hulle word onder meer deur Montmartre se naglewe met talle nagklubs gelok.

Vandag verkoop plaaslike kunstenaars steeds hul werke op die plein Place du Tertre, alhoewel die styging in huurgeld hul lewenssituasie bemoeilik. 'n Kunstenaarskring rondom Maurice His het in 1983 ook die wingerde van die Commanderie du Clos Montmartre teen 'n heuwelhelling aangelê wat 'n wyn met hoë suur oplewer. Met 500 liter bly die oes, wat jaarliks ingehaal word, egter beskeie.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Montmartre.