NG gemeente Clanwilliam

Die NG Gemeente Clanwilliam is in 1826 as die 17de NG gemeente en die eerste in die noordweste van die Kaapkolonie gestig.

Op 1 Februarie 1808 is op die plaas Jan Disselsvlei ’n onder-drosdy gestig, met Daniel Johannes van Ryneveld as assistent-landdros. Met hierdie stap is die hele gebied wat tans as die Noordweste bekend staan, onder die landdros van Tulbagh geplaas. Op 1 Januarie 1814 het sir John Cradock aan die gebied die status van afsonderlike distrik verleen en dit na sy skoonvader, die graaf van Clanwilliam, genoem.

Met die vestiging van ’n aantal setlaars in 1820 het die jong dorpie aan die Jan Disselsrivier ’n vinnige ontwikkelingstydperk tegemoet gegaan. Hoewel nou administratief selfstandig, het die hele Noordweste kerklik steeds deel van die gemeente Tulbagh uitgemaak. Eers op 26 September 1826 is Clanwilliam van Tulbagh as ’n afsonderlike gemeente afgestig, met ds. Thom van Tulbagh as konsulent. Die nuwe gemeente was aanvanklik geweldig omvangryk en het die hele Namakwaland, Hantam (Calvinia) en Vanrhynsdorp ingesluit.

Die eerste kerkgeboutjie is in 1830 voltooi en op 26 Februarie 1832 is die eerste herder en leraar, ds. William Robertson, bevestig. Gedurende sy ampstyd is die eerste pastorie gebou op dieselfde plek waar die huidige pastorie staan. In die eerste 125 jaar van sy bestaan is die gemeente deur nog twaalf predikante bedien: Di. E.H.F. de Roubaix (1833–’43); P.K. Albertyn (1844); H.L. de Villiers (1845–’57); Charles Murray (1858–’65); W.P. Rousseau (1865–’74); P.C.D. Faure (1874–’83); C.F. Leipoldt (1884–1910); G.L. van Heerde (1911–’16); C.W. Alheit (1916–’17); P.P. van der Merwe (1928–’37); C. du Toit (1937–’49) en ds. G.P. le Roux, in die amp bevestig op 27 Januarie 1951.

Weens die geweldige uitgestrektheid van die gemeente en die haas onbegaanbare paaie, was dit vir een predikant onmoontlik om die hele gemeente te bearbei. Namate die sieletal geleidelik toegeneem het, is die grense van die gemeente dus deur afstigtings trapsgewyse tot sy huidige omvang ingekrimp. Intussen het die ou moedergemeente onder moeilike omstandighede haarself gehandhaaf en die een mylpaal ná die ander bereik.

Veel is verrig tydens die lang bediening van ds. C.F. Leipoldt, die vader van die digter dr. C. Louis Leipoldt. Die stoflike oorskot van ds. en mev. Leipoldt rus in ’n gemeenskaplike graf vlak by die ou kerkgebou. In 1926, die eeufeesjaar, is ’n gedenksteen ter ere van ds. Leipoldt reg teenoor die konsistoriedeur opgerig.

Toe die Clanwilliam-besproeiingsdam gedurende 1933–’36 in aanbou was, het ds. P.P. van der Merwe dit onmoontlik gevind om reg te laat geskied ook aan die meer as honderd arbeiders daar wat lidmate van die NG Kerk was. Gevolglik is £15 per maand uit die Armesorgkas bygedra om tydelike hulp te bekostig. Met hierdie hulp kon die dienste van prop. Buys en daarna van prop. L. Nel vir die doel bekom word.

Bronne

(nl) Maeder, ds. G.A. en Zinn, Christian. 1917. Ons Kerk Album. Kaapstad: Ons Kerk Album Maatschappij Bpkt.
(af) Olivier, ds. P.L. (samesteller), 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.