Neptunus se natuurlike satelliete

Neptunus se mane tel altesaam 14. Verreweg die grootste hiervan is Triton, wat op 10 Oktober 1846 deur William Lassell ontdek is, net 17 dae ná die ontdekking van Neptunus self. Meer as ’n eeu het verloop voordat die planeet se tweede natuurlike satelliet, Nereïde, ontdek is. Neptunus se mane is genoem na goddelike waterwesens in die Griekse mitologie.

Eienskappe

Triton is uniek onder mane met planetêre massa: Dit is onreëlmatig omdat dit in die teenoorgestelde rigting as Neptunus draai. Die tweede grootste onreëlmatige satelliet in die sonnestelsel, Saturnus se maan Foibe, is net 0,03% van Triton se massa. Triton is groot genoeg om ’n hidrostatiese ewewig te bereik het. Hy het ’n dun atmosfeer wat wolke en mis kan vorm. Beide die atmosfeer en die oppervlak van die maan bestaan hoofsaaklik uit stikstof met klein hoeveelhede metaan en koolstofmonoksied. Dit lyk of Triton se oppervlak redelik jonk is; dit is waarskynlik die afgelope paar miljoen jaar verander deur inwendige prosesse. Die temperatuur op die oppervlak is sowat 38 K (−235,2 °C).

Binne Triton se radius lê sewe reëlmatige satelliete wat in dieselfde rigting as Neptunus draai en op vlakke lê wat na aan die planeet se ewenaarvlak is. Van hulle lê in die wentelbane van Neptunus se ringe. Die grootste hiervan is Proteus.

Neptunus het ook sewe buitenste, onreëlmatige satelliete, insluitende Nereïde. Die twee heel buitenstes, Psamathe en Neso, het die grootste wentelbane sover bekend van enige natuurlike satelliete in die sonnestelsel.

Name

Triton het nie ’n amptelike naam gehad tot in die 20ste eeu nie. Die naam is voorgestel deur Camille Flammarion in sy 1880-boek Astronomie Populaire,^[1] maar dit is nie algemeen gebruik nie tot in die 1930's.^[2] Ander mane van Neptunus is ook na goddelike waterwesens genoem, óf na die kinders van Neptunus, die Romeinse god van die see, óf die kinders van Poseidon, sy Griekse eweknie^[3] (Triton, Proteus, Despina, Thalassa); of andersins na Griekse waternimfe (Naiade, Nereïde); of na spesifieke Nereïdes (Halimede, Galatea, Neso, Sao, Laomedeia, Psamathe).^[3] Die mees onlangs ontdekte maan, Hippokampus, het eers in Februarie 2019 ’n naam gekry – dit is genoem na ’n mitologiese wese wat halfperd en halfvis is.^[4]

Neptunus se mane

Sleutel
^‡ Onreëlmatig, draai saam met Neptunus	^♠ Onreëlmatig, draai teen Neptunus se rigting

Die mane word op onderstaande tabel gelys volgens wentelperiodes, van kort tot lank. Onreëlmatige mane word op ’n kleuragtergrond aangedui.


Volgorde	Romeinse nommer	Naam	Deursnee (km)	Massa (x10¹⁶ kg)	Half-as (km)	Wentelperiode (dae)	Inklinasie (°)	Afwyking	Ontdek in	Ontdekker(s)
1	III	Naiade	66 (96 × 60 × 52)	19	48 227	0,294	4,691	0,0003	1989	Voyager-span
2	IV	Talassa	82 (108 × 100 × 52)	35	50 074	0,311	0,135	0,0002	1989	Voyager-span
3	V	Despina	150 (180 × 148 × 128)	210	52 526	0,335	0,068	0,0002	1989	Voyager-span
4	VI	Galatea	176 (204 × 184 × 144)	212	61 953	0,429	0,034	0,0001	1989	Voyager-span
5	VII	Larissa	194 (216 × 204 × 168)	460	73 548	0,555	0,205	0,0014	1981	H. Reitsema, W. Hubbard, L. Lebofsky en D.J. Tholen
6	XIV	Hippokampus	34,8	0000005 !≈ 5	105 283	0,936	0,064	0,0005	2013	Showalter et al.^[5]
7	VIII	Proteus	420 (436 × 416 × 402)	4 400	117 646	1,122	0,075	0,0005	1989	Voyager-span
8	I	Triton^♠	2 705,2 ± 4,8 (2 709 × 2 706 × 2 705)	2 140 800 ± 5200	354 759	5,877	156,865	0,0000	1846	W. Lassell
9	II	Nereïde^‡	340 ± 50	2 700	5 513 818	360,136	7,090	0,7507	1949	G.P. Kuiper
10	IX	Halimede^♠	~62	16	16 611 000	1 879,08	112,712	0,2646	2002	M. Holman, J. Kavelaars, T. Grav, W. Fraser en D. Milisavljevic
11	XI	Sao^‡	~44	6	22 228 000	2 912,72	53,483	0,1365	2002	M. Holman, J. Kavelaars, T. Grav, W. Fraser en D. Milisavljevic
12	XII	Laomedeia^‡	~42	5	23 567 000	3 171,33	37,874	0,3969	2002	M. Holman, J. Kavelaars, T. Grav, W. Fraser en D. Milisavljevic
13	X	Psamathe^♠	~40	4	48 096 000	9 074,30	126,312	0,3809	2003	S.S. Sheppard, D.C. Jewitt en J. Kleyna
14	XIII	Neso^♠	~60	15	49 285 000	9 740,73	136,439	0,5714	2002	M. Holman, J. Kavelaars, T. Grav, W. Fraser en D. Milisavljevic

Verwysings

↑ Flammarion, Camille (1880). Astronomie populaire (in Frans). p. 591. ISBN 2-08-011041-1.
↑ "Camile Flammarion" (in Engels). Hellenica. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Junie 2016. Besoek op 18 Januarie 2008.
↑ ^3,0 ^3,1 "Planet and Satellite Names and Discoverers". Gazetteer of Planetary Nomenclature (in Engels). USGS Astrogeology. 21 Julie 2006. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Augustus 2009. Besoek op 6 Augustus 2006.
↑ Showalter, M. R.; de Pater, I.; Lissauer, J. J.; French, R. S. (2019). "The seventh inner moon of Neptune" (PDF). Nature. 566 (7744): 350–353. doi:10.1038/s41586-019-0909-9.
↑ "Hubble Finds New Neptune Moon" (in Engels). Space Telescope Science Institute. 15 Julie 2013. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Julie 2016. Besoek op 15 Julie 2013.

Eksterne skakels

Neptune's Moons Geargiveer 9 Junie 2007 op Wayback Machine deur NASA's Solar System Exploration
Gazeteer of Planetary Nomenclature—Neptune (USGS)

Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Neptunus se natuurlike satelliete.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia

[1] Flammarion, Camille (1880). Astronomie populaire (in Frans). p. 591. ISBN 2-08-011041-1.

[2] "Camile Flammarion" (in Engels). Hellenica. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Junie 2016. Besoek op 18 Januarie 2008.

[Gazetteer-3] 3,0 ^3,1 "Planet and Satellite Names and Discoverers". Gazetteer of Planetary Nomenclature (in Engels). USGS Astrogeology. 21 Julie 2006. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Augustus 2009. Besoek op 6 Augustus 2006.

[Showalter2019-4] Showalter, M. R.; de Pater, I.; Lissauer, J. J.; French, R. S. (2019). "The seventh inner moon of Neptune" (PDF). Nature. 566 (7744): 350–353. doi:10.1038/s41586-019-0909-9.

[STScI_2013-07-15-5] "Hubble Finds New Neptune Moon" (in Engels). Space Telescope Science Institute. 15 Julie 2013. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Julie 2016. Besoek op 15 Julie 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]