Nubiërs
Nubiërs is 'n etnies-linguistiese groep van Afrikane inheems aan die hedendaagse Soedan en suidelike Egipte wat afkomstig is van die vroeë bevolking van die sentrale Nylvallei, wat as een van die vroegste wieë van die beskawing beskou word.[1] Hulle besig Nubiese tale, 'n tak van die Nilo-Sahariese taalfamilie.
| Nubiërs | |
|---|---|
 'n Nubiese huwelik by Aswan, Egipte | |
| Totale bevolking: | 1,7 miljoen sprekers van Nubiese tale (volgens Ethnologue in 1996) |
| Belangrike bevolkings in: |  Egipte |
| Taal: | Nubies (Nobiin, Kenzi, Dongolawi, Midob, Bergnubies) Arabies (Soedanese Arabies, Egiptiese Arabies) |
| Geloofsoortuiging: | Hoofsaaklik Islam (Soenni en Soefi) |
| Verwante etniese groepe: | Ander Semitiese en Afro-Asiatiese volke • Egiptenare en Kopte |
Vroeë Neolitiese nedersettings van die prehistoriese Egipte uit 7000 v.C. is is in die sentrale Nubiese gebied al opgegrawe, waarvan Wadi Halfa glo die oudste in die sentrale Nylvallei is.[2] Dele van Nubië, soos Ta-Seti (die eerste nomos of administratiewe streek in Antieke Egipte), was dwarsdeur die dinastiese tydperk deel van die Antieke Egipte. Ander dele van Nubië, veral Benede- en Bo-Nubië, was ten tye deel van die Antieke Egipte en op ander tye 'n mededingende staat wat dele van Meroë of Koesj verteenwoordig het. Onder die 25ste Dinastie van Egipte is egter die hele Nubië, tot by die hedendaagse Khartoem, met Egipte verenig.[3]
Aan die einde van die dinastiese tydperk het Bo-Nubië van Egipte weggebreek. In hierdie tydperk het die Nubiërs 'n eie dinastie gestig wat Bo- en Benede-Egipte in die agtste eeue v.C. sal regeer.[4] Die antieke Nubiese krygers was vir hul vaardigheid en akkuraatheid met die pyl en boog bekend.[5]
In die Middeleeuse het die Nubiërs Christene geword en drie koninkryke gestig: Nobatië in die noorde, Makurië in die sentrum en Alodië in die suide.
Vandag bly Afrikane van Nubiese herkoms veral in suidelike Egipte, in besonder in die gebiede rondom Luxor en Aswan, asook in noordelike Soedan, hoofsaaklik in die streek tussen die stede Wadi Halfa op die Egipties-Soedanese grens en al Dabbah. Daarbenewens bly verskeie groepe soos die Berg-Nubiërs in die noordelike Nuba-gebergte en in die Suid-Kordofan-deelstaat van Soedan.[6] Die Nubiërs se hoofgroepe van noord na suid is die Kenzi, Faadicha (Halfawi), Sukkot, Mahas en Danagla.[7]
Etimologie
wysigDeur die loop van die geskiedenis was verskeie dele van Nubië onder ander name bekend; van die name sluit in tꜣ stj "land van die boog", tꜣ nḥsj, jꜣm "Kerma", jrṯt, sṯjw, wꜣwꜣt, Meroities: akin(e) «Benede-"Nubië"» en qes(a), qos(a) "Koesj", en Grieks Aethiopia.[8] Die oorsprong van die benaminge Nubië en Nubies is omstrede. Waarskynlik dui hulle op 'n geografiese herkoms pleks van 'n etniese oorsprong. Gebaseer op kulturele eienskappe glo baie geleerdes dat Nubië afgelei is van nbw vir "goud".[9] Die Romeinse Ryk het met die term Nubia na die gebied vaan Bo-Egipte en noordelike Soedan verwys.[8] Volgens 'n ander etimologie het die toponiem sy oorsprong by 'n uitgestorwe bevolkingsgroep, die Noubai, wie in die gebied gebly het wat later as Nubië bekend sal word.[9] Die afleiding van die term "Nubies" is ook al met die Griekse geskiedkundige Strabo geassosieer, wie na die Nubas-volk verwys het.[10]
Verwysings
wysig- ↑ (en) Charles Keith Maisels (1993). The Near East: Archaeology in the "Cradle of Civilization. Routledge. ISBN 0-415-04742-0.
- ↑ "Ancient Sudan~ Nubia: Burials: Prehistory". www.ancientsudan.org (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Oktober 2017. Besoek op 18 Augustus 2019.
- ↑ "Nubia" (in Engels). Encyclopædia Britannica. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Mei 2020. Besoek op 18 Augustus 2019.
- ↑ Draper, Robert. "Black Pharaohs" (in Engels). National Geographic. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 November 2017. Besoek op 18 Augustus 2019.
- ↑ (en) Brier, Bob; Hobbs, A. Hoyt (2008). Daily Life of the Ancient Egyptians. Greenwood Publishing Group. p. 249. ISBN 978-0-313-35306-2.
- ↑ (en) Sesana, Renato Kizito; Borruso, Silvano (2006). I Am a Nuba. Paulines Publications Africa. p. 26. ISBN 9789966081797.
- ↑ (en) Lobban Jr., Richard A. (2003). Historical Dictionary of Ancient and Medieval Nubia. Scarecrow Press. p. 214. ISBN 978-0-8108-6578-5.
- ↑ 8,0 8,1 (en) "The History of Ancient Nubia – The Oriental Institute of the University of Chicago". oi.uchicago.edu.
- ↑ 9,0 9,1 (en) Bianchi, Robert Steven (2004). Daily Life Of The Nubians. Greenwood Publishing Group. pp. 2, 5. ISBN 978-0-313-32501-4.
- ↑ (en) Remier, Pat (2010). Egyptian Mythology, A to Z. Infobase Publishing. p. 135. ISBN 978-1-4381-3180-1.
Verdere leesstof
wysig- (en) Rouchdy, Aleya (1991). Nubians and the Nubian Language in Contemporary Egypt: A Case of Cultural and Linguistic Contact. Leiden: Brill Academic Publishers. ISBN 90-04-09197-1.
- (en) Spaulding, Jay (2006). "Pastoralism, Slavery, Commerce, Culture and the Fate of the Nubians of Northern and Central Kordofan Under Dar Fur Rule, ca. 1750-ca. 1850". The International Journal of African Historical Studies. Boston University African Studies Center. 39, No. 3. ISSN 0361-7882.
{{cite journal}}: Ongeldige|ref=harv(hulp) - (en) Valbelle, Dominique; Charles Bonnet (2007). The Nubian Pharaohs: Black Kings on the Nile. Cairo: American University in Cairo Press. ISBN 977-416-010-X.
- (en) Warnock Fernea, Elizabeth; Robert A. Fernea (1990). Nubian Ethnographies. Chicago: Waveland Press Inc. ISBN 0-88133-480-4.
| Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal. |
