Operasie Argon

Operasie Argon was 'n onsuksesvolle militêre operasie wat deur Suid-Afrikaanse Spesiale Magte in Mei 1985 uitgevoer is met die doel om ses brandstofopgaartenks by Malongo in die Cabinda-eksklawe in Angola te vernietig.

Agtergrond

Op 13 Mei 1985 vertrek 'n aangepaste Daphné-klas duikboot van die Suid-Afrikaanse Vloot met 'n nege-man Reccespan sowel as 'n rugsteunspan uit Saldanhabaai en reis na 'n plek langs die Angolese kus naby sy grens met Zaïre. Die gebied bevat olieopbergingsinstallasies wat deur die Angolese en Gulf Oil bestuur word, en daarom was daar ook verskeie groot militêre basisse in die omgewing geplaas.

Die span moes 12 km per see, en dan 21 km oor land aflê, afstande wat te ver was om in een nag te reis. Hulle moes dus 'n nag aan land deurbring en het 'n fopplan bedink om dit te laat lyk of hulle vanuit Zaïre in die ooste, eerder as uit die see, binnegedring het.

Infiltrasie

Die Recces het in die nag op 20 Mei 1985 aan die kus geland ná 'n vooraf-verkenningsgroep gestuur is om inligting te versamel op die strand waar die span sou land. Onder ideale bewolkte lug is die reis van die Reccespan vertraag deur die behoefte om hul bote verder van die strand af te lanseer as wat verwag is. Die lang reis, sowel as die rowwe see, het die presiese tydsberekening van die missie belemmer. Naby aan die strand het kaptein Wynand Du Toit 'n klein vissersboot in die landingsgebied opgemerk met die insittendes wat op die strand om 'n vuur gesit het. Dit het die span genoop om te wag totdat die vissersboot die gebied verlaat het. Hulle was nou drie uur agter die beplande tyd, en die gevaar om opgespoor te word, het toegeneem.

Na hulle geland het is die bote weggesteek en 'n ontmoetingspunt ingestel. Die mans klim oor 'n sandbank en volg 'n roete rondom 'n klein dorpie wat na 'n pad lei. Hulle het die afstand na die pad verkeerd bereken, omgedraai en daarmee 'n uur se kosbare tyd verloor. Du Toit besluit om binne twee uur voor dagbreek voort te gaan en die lêposisie in 'n digbeboste gebied te bereik. Suid-Afrikaanse intelligensie- en lugfoto's het 'n onbewoonde gebied getoon, maar eintlik was dit omring deur gekamoefleerde FAPLA-basisse. Die skuiling is uiteindelik bereik toe die dag aanbreek. Dit was ver van ideaal as 'n skuilplek, want dit was nie deel van die woud nie, maar 'n eiland met digte groei 'n entjie van die bos af. Die Recces het in die onderbos weggekruip en in 'n verdedigende omtrek versprei, met een man by 'n waarnemingspos, 'n paar meter noord, met die oog op die koers wat hulle mee aangekom het.

Met die aanbreek van daglig is die kenmerke van 'n goed-verborge FAPLA-basis ongeveer 910 meter van die skuilplek gewaar. 'n Paar uur later is 'n klein FAPLA-patrollie opgemerk wat die spore in die dou volg wat die Suid-Afrikaners vroeër gelaat het. Die span het toegekyk hoe die patrollie onttrek, maar om 17:00 uur volg 'n patrollie van drie die spoor van die span direk na die ruigtes waar die Recces wegkruip. Hulle stop kort voordat hulle die bos binnegaan, en keer terug na hul basis. Intussen het 'n tweede patrollie die skuiling uit die ander rigting genader en hewige vuur op die verborge posisie geloods. Terwyl vuurpylaangedrewe granate (RPG's) hul posisie getref het, het kaptein Du Toit beveel dat sy troepe moes onttrek. Hulle het geen ander keuse gehad as om terug te keer op die spoor wat hulle die vorige nag na hierdie posisie gebring het nie. Twee van die mans is gewond toe hulle onder die bome uitgehardloop het. FAPLA-troepe het 50 meter wes van die terrein losgebrand met hul RPD-masjiengewere, RPG's en baie AK-47's. Die Reccespan draai noord, maar word agtervolg deur FAPLA-soldate. 'n Ander groep Angolese soldate het van die weste af gevorder en die Recces geflankeer sodat hulle nou slegs oos kon gaan. Hulle kon 'n groep bome sien, maar hulle moes 40 meter deur middellyf-hoë gras beweeg om by hierdie dekking uit te kom. Du Toit neem twee mans en beweeg deur die gras terwyl die res van die span in die ruigtes wegkruip. Daar is losgebrand toe meer as 30 troepe op die blootgestelde posisie inbeweeg het. Twee Suid-Afrikaners (korporaal Rowland Liebenberg en sersant Louis van Breda) is dood en Du Toit is gewond en later gevang.

Die kontak was verby en twee Suid-Afrikaanse soldate, korporaal Liebenberg en sers. van Breda, was dood. Terwyl Du Toit op sy maag lê, kom FAPLA-soldate nader en dink dat hy ook dood is, trek sy toerusting uit – net toe besef hulle dat hy lewe en skiet hom weer deur die nek. Hy het wakker gebly met wonde in sy nek, skouer en arm toe die FAPLA-soldate hom wreed begin slaan het. Die soldate het gedink dat hy 'n huursoldaat was, hoewel Du Toit probeer verduidelik het dat hy 'n offisier van die Suid-Afrikaanse Weermag was. Nadat hy ernstig aangerand is, is hy uiteindelik na Cabinda geneem vir mediese behandeling en daarna in 'n Luanda-hospitaal behandel.

Nadraai

Die oorblywende ses Recce-soldate het versigtig noordwaarts gevlug, waar hulle hergroepeer en uiteindelik opgelaai is om veilig na Suid-Afrika terug te keer. Hulle ontsnapping was deels te wyte daaraan dat hulle teenwoordigheid misgekyk is, nadat die Angolese Du Toit gevange geneem het.

Terwyl hy gevange gehou is, is Du Toit in Augustus 1986 deur Jesse Jackson van Amerika besoek en ondervra. Die Internasionale Rooi Kruis het gereël dat Du Toit se vrou hom by drie afsonderlike geleenthede in die tronk kon besoek.

Kaptein Wynand du Toit is uiteindelik op 7 September 1987 vrygelaat, ná ongeveer 837 dae se afsonderde gevangeskap in 'n Angolese gevangenis in ingewikkelde uitruilooreenkoms van gevangenes deur Jean-Yves Ollivier. Die uitruil het plaasgevind in Maputo, Mosambiek, waar Du Toit vir twee ANC-lede en 133 Angolese soldate uitgeruil is.