Oude Kerk (Delft)

Die Oude Kerk, ook genoem Oude Jan en Scheve Jan ("Skewe Jan"), is 'n Gotiese Protestantse kerk in die ou stadsentrum van Delft in Nederland. Die mees herkenbare karakteristiek daarvan is 'n 75-meter-hoë baksteentoring wat omtrent twee meter van die vertikale af leun.

Oude kerk
Die skewe of leunende toring
Denominasie	Gereformeerde Gemeenten in Nederland
Adres	De Oude kerk, Heilige Geestkerkhof 25, 2611 HP Delft

Geskiedenis

Die Oude Kerk, soos dit daar uitgesien het tydens restourasie in 2017.

Binnekant van die kerk

Die kerk soos van bo af gesien

Die Oude Kerk was as die heilige Bartolomeüs-kerk (in die jaar 1246), op die plek waar verskeie vorige kerke geleë was wat sover terug as twee eeue dateer, gestig. Die uitleg daarvan het die van 'n tradisionele basiliek, met 'n naaf wat aan die weerskante daarvan deur twee kleiner gange omring is, behels.

Die toring met sy sentrale spits en vier hoektorings was tussen 1325–1350 bygevoeg, en het die dorpaansig vir 'n eeu en 'n half oorheers totdat dit in hoogte oortref is deur die Nieuwe Kerk. Gedurende die bou daarvan was die fondasies egter nie sterk genoeg gewees om die gebou voldoende te ondersteun nie, en derhalwe het die kerk begin om eenkant toe te leun. Soos wat die werk daaraan gevorder het het die bouers probeer om te kompenseer vir die kanteling van die gebou op elk opeenvolgende laag van die toring. Dit het egter geen uitwerking gehad nie aangesien slegs die vier boonste hoektorings tot vandag toe nog werklik vertikaal is. Dit is moontlik dat die koers van die aangrensende kanaal effens verskuif moes word ten einde spasie vir die toring beskikbaar te stel, welke 'n onstabiele fondasie gelaat het wat die kanteling veroorsaak het.

Aan die einde van die 14de eeu het die uitbreiding van die sygange tot op die hoogte van die naaf (skip) die gebou in 'n saalkerk omskep wat her-toegewy is aan die skrywer St. Hippolitus. Die kerk het weer 'n tipiese basilikaanse dwarssnit met die konstruksie van 'n hoër naaf (skip) tussen ongeveer 1425 en 1440 aangeneem. Die Delftse-stadsbrand van 1536 en die onrus van die Protestantse Hervorming het 'n voortydige einde gebring aan 'n ambisieuse uitbreidingsprojek onder leiding van twee lede van die Keldermans-familie van meesterbouers. Hierdie konstruksiefase het gelei tot die platdak, klip-ommuurde noordelike dwarsarm wat opvallend, wat die styl daarvan betref, verskil van die ouer dele. Die groot vuur, Ikonoklasme, die weer, en die ontploffing van die stad se kruitstoor in 1654 het alles hul tol op die kerk en sy meubels geëis, welke deur die jare baie herstelwerk genoodsaak het. Tydens een opknapping is die hoektorings in 'n meer vertikale belyning herbou as die leunende gebou daaronder, wat die toring in sy geheel 'n effens geknakte voorkoms gee. Die huidige loodglasvensters is in die middel van die 20ste eeu vervaardig deur die meester-glaswerker Joep Nicolas.

Bekleding en instrumente

Die kerk beskik oor drie orrels wat dateer uit onderskeidelik die jaar 1857 (hooforrel), 1873 (noordelike gang) en 1770 (koor). Die massiewe kerkklok in die toring, wat in 1570 gegiet is en bekend staan as die Trinitasklok of Bourdon klok weeg byna nege ton. Dit word derhalwe as gevolg van die kragtige en potensieel skadelike vibrasies wat dit genereer slegs tydens spesiale geleenthede soos bv. die begrafnis van 'n lid van die Nederlandse monarg gelui. Die massiewe klok lui ook tydens rampe en wanneer plaaslike lugaanval sirenes gelui word (maar nie tydens die maandelikse landswye sirene toetse nie).

Grafte

Ongeveer vierhonderd mense is in die Oude Kerk begrawe, insluitende die volgende noemenswaardige persoonlikhede:

• Elizabeth Morgan, dogter van die edelman Marnix van St. Aldegonde (1608)
• Die edelvrou Clara van Spaerwoude (1615)
• Die vlootheld Piet Hein (1629)
• Die skrywer/digter Johannes Stalpaert van der Wiele (1630)
• Die vlootheld Maarten Tromp (1653)
• Die geneeskundige/anatomis Regnier de Graaf (1673)
• Die skilder Johannes Vermeer (1675)
• Die skilder Hendrick Cornelisz van Vliet, wat die binnekant van die kerk geskilder het. (1675)
• Die staatsman Anthonie Heinsius (1720)
• Die wetenskaplike Anton van Leeuwenhoek (1723)
• Die digter Hubert Kornelisz. Poot (1733)

Eksterne skakels

• Oude Kerk webwerf Geargiveer 1 Februarie 2009 op Wayback Machine
• Uitsig van die Oude Kerk soos geskilder deur Jan van der Heyden, ca. 1660 (Webgalery van Kuns)