Pan-Islamisme
Pan-Islamisme (Arabies: الوحدة الإسلامية) is ’n politieke ideologie wat die eenheid van Moslems in een Islamitiese land of staat – dikwels ’n kalifaat[1] – of onder ’n internasionale organisasie met Islamitiese beginsels voorstaan. Dit verskil van ander pan-nasionalistiese ideologieë, soos Pan-Arabisme, deurdat die oemmah (Moslemse gemeenskap) beskou word as die fokus van trou en mobilisasie en die grootste gemene faktor, en nie etnisiteit of ras nie. Dit stel Islam voor as antirassisties en teen enigiets wat die mensdom verdeel op grond van etnisiteit.
Geskiedenis wysig
Die term Pan-Islamisme het nooit in die geskiedenis van Islam bestaan nie. Volgens sekere geleerdes is die ideologie egter geskoei op die vroeë jare van Islam – die tyd van Mohammed en die eerste kalifaat, aangesien die algemene siening is dat die Moslemwêreld in dié tyd sterk, verenig en sonder korrupsie was.
In die moderne tyd is Pan-Islamisme voorgestaan deur Jamal al-Din al-Afghani, wat eenheid onder Moslems bepleit het om die koloniale besetting van Moslemgrondgebied teen te staan. Hy was bang nasionalisme sou die Moslemwêreld verdeel en het geglo Moslemeenheid is belangriker as etniese identiteit.[2] Hoewel hy soms as "liberaal" beskryf word,[3] het Al-Afghani nie grondwetlike regering gepredik nie, maar eenvoudig die "omverwerping voorsien van individuele heersers wat laks of onderdanig aan buitelanders is, en hul vervanging deur sterk en patriotiese mans".[4] Volgens sy biograaf was daar niks wat daarop dui dat hy politieke demokrasie of parlementarisme voorgestaan het nie.[4]
Pan-Islamisme in die postkoloniale wêreld is sterk met Islamisme vereenselwig. Vooraanstaande Islamiste soos die ajatolla Chomeini, sajjid Qoetb en Aboel A'la Maoedoedi, het klem daarop gelê dat ’n terugkeer na tradisionale Sjariareg Islam weer verenig en sterk sal maak. Ekstremisme in Islam dateer van die Charidjiete van die 7de eeu. Uit hul wesentlik politieke posisie het hulle ekstreme leerstellings ontwikkel wat hulle onderskei het van beide hoofstroom-Soenniete en -Sjiiete. Die Charidjiete was veral bekend vir hulle radikale benadering tot Takfir, waarvolgens hulle ander Moslems as ongelowiges verklaar het en geglo het hulle verdien die dood.[5][6][7]
In die tydperk van dekolonialisme ná die Tweede Wêreldoorlog het Arabiese nasionalisme Islamisme, wat nasionalisme as on-Islamities afgemaak het, oorskadu. In die Arabiese wêreld het sekulêre Pan-Arabistiese partye – Ba'ath- en Nasseristepartye – vertakkings in byna elke Arabiese land gehad en die mag verkry in Egipte, Libië, Irak en Sirië. Islamiste is onderdruk; die grootste voorstander van Islamisme, sajjid Qoetb, is in die tronk gegooi, gemartel en eindelik tereggestel.[8] Die Egiptiese president Gamal Abdel Nasser het die idee van Moslemeenheid as ’n bedreiging vir Arabiese nasionalisme beskou.[9]
In 1979 is sjah Mohammad Reza Pahlavi in die Iranse Rewolusie van die troon gesit en tien jaar later het die Afgaanse Moslemse moedjahidien, met groot steun van die Verenigde State, die Sowjetunie suksesvol uit Afganistan forseer. Pan-Islamistiese Soenniete, soos Maoedoedi en die Moslemse Broederskap, het die skepping van ’n nuwe kalifaat ondersteun, ten minste as ’n langtermynprojek.[10] Die Sjiitiese leier die ajatolla Chomeini het ook ’n verenigde Islamitiese suprastaat ondersteun.[11]
Hierdie gebeure het Islamiste dwarsoor die wêreld aangespoor en hulle gewildheid onder die Moslemse publiek verhoog. In die Midde-Ooste, en veral in Egipte, het die verskeie takke van die Moslemse Broederskap aansienlike protes aangeteken teen die sekulêr-nasionalistiese en monargistiese Moslemregerings.
’n Onlangse voorstander van Pan-Islamisme was wyle Necmettin Erbakan, die Turkse eerste minister en stigter van die "Nasionale Visie"-beweging. Hy het stappe in sy regering geneem in die rigting van Pan-Islamistiese vereniging met die stigting in 1996 van die "Ontwikkelende 8 Lande" (of D8, in teenstelling met G8), met Turkye, Egipte, Iran, Pakistan, Indonesië, Maleisië, Nigerië en Bangladesj as lidlande. Sy visie was die geleidelike vereniging van Moslemse lande deur ekonomiese en tegnologiese samewerking soortgelyk aan die EU, met ’n enkele geldeenheid (İslam Dinarı),[12] gesamentlike lugruim- en verdedigingsprojekte, die ontwikkeling van petrochemiese tegnologie en geleidelike ooreenstemming oor demokratiese waardes. Die projek het egter momentum verloor ná die militêre omverwerping van Erbakan se regering in 1997.[13]
Verwysings wysig
- ↑ Bissenove (Februarie 2004). "Ottomanism, Pan-Islamism, and the Caliphate; Discourse at the Turn of the 20th Century" (PDF). BARQIYYA. Vol. 9, no. 1. American University in Cairo: The Middle East Studies Program. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 23 September 2015. Besoek op 26 April 2013.
- ↑ World Book Encyclopedia, 2018 red., s.v. "Muslims"
- ↑ soos deur ’n Engelse bewonderaar van sy tyd, Wilfrid Scawen Blunt (sien: Wilfrid Scawen Blunt, Secret History of the English Occupation of Egypt (Londen: Unwin, 1907), p. 100.)
- ↑ 4,0 4,1 Nikki R. Keddie, Sayyid Jamal ad-Din “al-Afghani”: A Political Biography (Berkeley: University of California Press, 1972), pp. 225–226.
- ↑ "Another battle with Islam's 'true believers'". The Globe and Mail (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Januarie 2016.
- ↑ "Archived copy" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 2 Augustus 2014. Besoek op 19 Augustus 2013.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ Jebara, Mohamad Jebara More Mohamad. "Imam Mohamad Jebara: Fruits of the tree of extremism". Ottawa Citizen (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Mei 2019.
- ↑ "Nationalism vs Islam" (in Engels). Al Jazeera. 18 Februarie 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Oktober 2019. Besoek op 29 Desember 2016.
- ↑ H. Rizvi (15 Januarie 1993). Pakistan and the Geostrategic Environment: A Study of Foreign Policy. Palgrave Macmillan UK. pp. 72–. ISBN 978-0-230-37984-8.
- ↑ Farmer, Brian R. (2007). Understanding Radical Islam: Medieval Ideology in the Twenty-first Century. Peter Lang. p. 83. Besoek op 29 Desember 2016.
- ↑ Khomeini, Ruhollah (c. 1980). Islamic Government: Governance of the Jurist. Alhoda VK. p. 29. Besoek op 29 Desember 2016.
- ↑ [1] Geargiveer 23 Augustus 2013 op Wayback Machine Erbakan currency, www.time.com
- ↑ [2] D8 History, www.developing8.org
Notas wysig
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
