Philip de Vos

Philip de Vos (16 Junie 1939 –) is 'n oud-onderwyser, oud-operasanger, fotograaf en skrywer van Afrikaanse en Engelse gedigte en kinder- en jeugverhale. Hy is veral bekend vir sy ligte rympies asook limerieke.

Philip de Vos
Geboorte	16 Junie 1939 (1939-06-16) Bloemfontein
Nasionaliteit	Suid-Afrika
Ouers	Philip Wouter de Vos Matty de Vos
Beroep	Onderwyser, skrywer
Bekend vir	Gedigte en jeugboeke
Eerbewyse	Eugène Marais-prys

Opleiding en vroeë jare in Bloemfontein

Philip Wouter de Vos is op 16 Junie 1939 in Bloemfontein gebore as een van drie kinders. Hy het 'n broer, Jan, en 'n suster, Rea. Sy pa, Philip Wouter de Vos, was 'n sakeman (hout- en steenkoolhandelaar) en sy ma was Matty de Vos.

Hy het skoolgegaan aan die Laerskool Willem Postma en Hoërskool Sentraal, Bloemfontein, en matrikuleer in 1956. Hierna verwerf hy in 1960 'n B.A.-graad met Afrikaans-Nederlands en Engels as hoofvakke aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat, asook sy Onderwysdiploma.

Op universiteit is Karel Schoeman een van sy medestudente. Hy is vir ’n klompie jare hierna taalonderwyser aan die Hoërskool Koot Niemann net buite Bloemfontein en Engelsonderwyser by die Hoërskool Model.

In hierdie tyd studeer hy deeltyds sang by Grace Butler in Bloemfontein en vertolk verskeie rolle vir die Streekraad vir Uitvoerende Kunste van die Oranje-Vrystaat (Sukovs).

In 1967 vestig hy hom in Kaapstad, waar hy sang neem by Adelheid Armbold en Lloyd Strauss-Smith en in operarolle vir die Kaapse Raad vir Uitvoerende Kunste (KRUIK) optree.

Jare in Kaapstad

Onderwys

In Kaapstad gee hy Afrikaans by die "Cape Town High School", maar verlaat die onderwys in 1973 om op ’n vryskutbasis in operas op te tree. Hy keer vir twee jaar tot die einde van 1979 terug na die onderwys, maar vanaf 1980 tot 1997 is hy as sanger voltyds in diens van KRUIK se operakoor.

Opera

Hy vertolk in sy loopbaan meer as sestig karakterrolle in operas en word veral onthou vir sy 4 karakterrolle in Offenbach se "Verhale van Hoffmann" asook vir sy vertolking van Don Basilio in verskeie produksies van Mozart se "Huwelik van Figaro" en Goro in Puccini se "Madama Butterfly.

Daarby tree hy ook op in verskeie operettes, musiekblyspele en in oratoriums as die tenoorsolis in Handel se "Messiah" en Joseph Haydn se "Skepping".Die inkorting van subsidie aan die streekkunsterade noop hom om ’n pakket te aanvaar, waarna hy as vryskut hom voltyds op sy skryfwerk, fotografie en sang toespits.

Hy lewer gereeld bydraes vir tydskrifte en word saam met die illustreerder Piet Grobler baie bekend wanneer sy “Kat se blad”-strokies in De Kat begin verskyn. Hierdie strokies is so gewild dat dit later in boekvorm verskyn.

Fotografie

In sy vrye tyd beoefen hy fotografie en is onder andere in 1983 die algehele wenner van The Cape Times se fotografiekompetisie en in 1984 wenner van die kompetisie uitgeskryf deur die tydskrif Creative Photography. As fotograaf hou hy verskeie eenmanuitstallings, wat insluit die surrealistiese fotoreeks “Die reis / The journey” wat in 2007 by die Woordfees op Stellenbosch te siene was. 'n Versameling van sy foto's van 130 kreatiewe Suid-Afrikaners is met die titel Milieu in 2006 in boekvorm deur Protea Boekhuis gepubliseer.

Toonsettings van sy werk

Meer as 20 plaaslike komponiste toonset van sy gedigte (onder andere Albie Louw, Franco Prinsloo, Pieter de Villiers, Peter Klatzow en Rosa Nepgen) en hy en Albie Louw voer hierdie liedjies op by meer as 300 skole, universiteite en plaaslike kunstefeeste. Hulle neem ook ’n CD op met die titel “Brommer in die sop” met Philip as sanger en Albie Louw as begeleier van sy eie komposies.

Radio-aanbieder

As aanbieder op Radio Sonder Grense vervaardig hy na intensiewe navorsing ’n lesingreeks: "Die Musiek en die Mens" oor die komponiste Mozart (2012); Tsjaikofski (2013); Schubert (2014); Mendelssohn (2015); Verdi (2016) en Brahms (2017), waarin hy meer oor die mens vertel en sy musiek speel.

Persoonlike lewe

Hy woon eers in Tamboerskloof in Kaapstad en verhuis later na Groenpunt.

As depressielyer ontvang hy selfs per geleentheid hospitaalbehandeling.

Sedert 1980 is hy in 'n langdurige verhouding met sy lewensmaat Peter Theron.

Skryfwerk

Dit is eers na 1973 dat hy ernstig begin skryf, nadat hy nie op skool of op universiteit enige tekens van skryftalent getoon het nie. Hy is veral bekend vir sy volkse, speelse verse, wat meermale in limeriekvorm gestalte kry en in bundels soos “Daar’s bitterals in die heuningwals”, “Moenie ’n mielie kielie nie”, “Die Worcester Asporcester” en “Die deng van Gauteng” opgeneem word. Die knap humor, wat oënskynlik op kinders gerig is maar tog ook volwasse en diep is, weerspieël telkens sosiale kommentaar en ’n sensitiewe kyk op die lewe met sy goed en sleg. “Daar's bitterals in die heuningwals” word in 1989 deur die Akademie bekroon met die Eugène Marais-prys. Die M.E.R.-prys in 1996 en die Alba Bouwer-prys in 1998 word toegeken aan “Moenie ’n mielie kielie nie”. Spesifiek net vir kinders skryf hy speelse verse in “O togga! ’n Gogga”, “Brommer in die sop” en ander bundels. Soos in meeste van sy boeke is hier besondere klem op die natuur, diere, insekte en die mens. In “Mallemeuleman” word ’n keur uit al sy bundels verse saamgestel, met ook veertig nuwe versies onder die titel “Gister se koeksister”. Verskeie bloemlesings vir volwassenes neem van sy verse op, waaronder “Groot verseboek”, “Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte”, “Digters en digkuns” en “Die dye trek die dye aan”.

Piet Grobler doen die illustrasies en hy skryf die verse vir die plesierige hekeling van klassieke verhale in “Kat se blad”, wat eers as strokies in De Kat en later Insig verskyn. Sy fotoboek “Milieu”, met foto’s van prominente figure in die kunstewêreld, word in 2006 gepubliseer en die foto’s word ook uitgestal by die Klein Karoo Nasionale Kunstefees. “Kop op ’n blok” is ’n keur uit sy blog-inskrywings op die Internet en artikels in koerante en tydskrifte, ingedeel in twaalf afdelings en 42 hoofstukke. Dit is ’n bonte versameling van wisselende gehalte met persoonlike betragtings en menings oor alles en nog wat, waarin sy humor en pittige versies gereeld pret verskaf.

Sy eerste kinderverhaal is “Wolfgang Amadeus Muis”, wat vertel van ’n bedorwe musikale dogtertjie wat muise haat, maar hulle kry kans om wraak te neem. Hierdie boek word in 1986 by die Bologne-boekefees gekies vir die Internasionale White Raven's Collection. Ook sy volgende kinderverhaal “Belladonna Prima Donna” het ’n musiek agtergrond, want Belladonna Muis stel belang in opera, maar nie die ander muise nie. “Karel van Krieketstraat” is ’n jeugverhaal gegrond op sy eie jeug, wat afspeel tussen sub B en standerd drie in Bloemfontein. Deur Karel se ervarings doen hy lewensondervinding op, soos die wonder van boeke en stories wat sy dogtermaatjie Sally-Jane vir hom voorlees; die trauma van ’n pa wat van die oorlog terugkeer maar so verander het dat hy sy dogter mishandel; en die biblioteekjuffrou wat sy selfbeeld versterk deur sy sangtalent as meer belangrik aan te prys as die geveg wat hy verloor het. Wanneer Karel-hulle teen die einde wegtrek plaas toe, voel die leser saam met hom hartseer. Die jeugverhaal oor Mozart, “Trazom” (waar die naam Mozart omgedraai is) word later verwerk as “Totsiens Tommasino”. Johann de Lange neem die fragment “Tweeluik” hieruit op in sy versamelbundel “Soort soek soort”. In die kinderverhaal oor Van Gogh, “Vincent van Gogga”, is die hoofkarakter Vincent ’n vlooi, wat kennis maak met die vlooi Ghôghaa (Gauguin). Hoewel dit ’n kinderverhaal is, sorg die fyn humor en subtiele kommentaar op maatskaplike sake dat ook volwassenes hierdie boek sal geniet. “Vincent van Gogga” wen die ATKV-kinderboekprys vir 8-9 jaar in 1991 en word eervol vermeld tydens die toekenning van die C.P. Hoogenhout-prys in 1992.

In die Oxford Storieboom-reeks (“Giere en grille”, “Warrelwind se kind” en “Sproete en snoete”) lewer hy rympies en raaisels vir kinders en in die “Ekonopret”-reeks lewer hy “Van Rand en sent tot insolvent”. Laasgenoemde boek het ten doel om beginsels van entrepreneurskap aan kinders te leer en vertel die verhaal van ’n seun wat ’n lotery wen en oornag ryk word, net om sy rykdom vinnig weer te verloor. “Karnaval van die diere” is ’n verwerking van die komponis Camille Saint-Saëns se werk, wat vir leeus, hoenders, muile, skilpaaie, olifante, kangaroes en nader dierekaraktersketse vir twee klaviere en ’n kamerorkes geskryf is. De Vos verwerk dit deur verse vir elke dier te skryf. Hierdie boek is baie gewild en word in Engels, Duits, Italiaans en Nederlands vertaal en in Nederland, Italië, Duitsland en die Verenigde State van Amerika gepubliseer. “Karnaval van die diere” word ook verwerk vir die verhoog en onder andere by die Stellenbosse Fees en die Klein Karoo Nasionale Kunstefees opgevoer. In navolging van hierdie sukses skryf hy “Prente by ’n uitstalling”, verse wat hy na aanleiding van die gelyknamige klaviersiklus van die Russiese komponis Moessorgski skryf en saam met die pianis Tertia Visser-Downie regoor die land opvoer. Piet Grobler illustreer daarna die verse vir die publikasie daarvan. In 2016 tree hy in 'n DVD op wat gemaak is gedurende 'n 'n lewende opvoering met die Gauteng filharmoniese orkes waarin hy self die verteller is van sy Afrikaanse beryming van Pieter en die wolf en die versies wat hy geskryf het vir Saint-Saëns se Karnaval van die diere.

In 2016 tree hy in 'n DVD op wat gemaak is gedurende 'n 'n lewende opvoering met die Gauteng filharmoniese orkes waarin hy self die verteller is van sy Afrikaanse beryming van Pieter en die wolf en die versies wat hy geskryf het vir Saint-Saëns se Karnaval van die diere.

In 2015 kry hy ook 'n lewensbydrae-toekenning van KykNet Fiëstas vir sy bydrae tot Musiek, die letterkunde en visuele kunste in Suid-Afrika.

Hy vertaal en verwerk ook verskeie boeke in Afrikaans. Hierdie verwerkings sluit in “Eerste rympies vir kleuters”, “Ek is ’n teepot”, “Geluide”, “Kleure”, “Klop, klop, klop”, “Om en om die blomtuin”, “Syfers” en “Teenoorgesteldes”. Hy doen ook berymde vertalings van kinderboeke, soos “Die spree met foete”, na aanleiding van Annie M.G. Schmidt se werk in Nederlands, waarvoor hy ’n internasionale Ibby-prys verwerf. Van Hans Christian Andersen vertaal hy onder andere “Die herderin en die skoorsteenveër”, “Die keiser se nuwe klere”, “Die lelike eendjie”, “Die prinses en die ertjie”, “Die teepot” en “Die tonteldoos”. Van Julia Donaldson vertaal hy “Die goorgomgaai”, “Die goorgomgaaitjie” en “Is daar plek op jou besem?”, en van Wendy Hartmann “Abrakadabra 123”, “Abrakadabra ABC” en “Ons hou partytjie”. Hy vertaal en verwerk ook boeke van Ian Beck, Quentin Blake, Emma Chichester Clark, Ruth Craft, Lida Dijkstra, Dr. Seuss, Keith Faulkner, Mwenye Hadithi, Bob Hartman, Fiona Hayes, Gail Jorgensen, Anne Marie Linden, Vic Parker, Margaret Ramsbottom, Anushka Ravishankar, Paul Rogers en Patricia Thomas. 'n Meer volledige lys van sy vertalings word hieronder aangeheg. In die “Groot sangboek in volle kleur” berym hy 130 liedere uit Duits in Afrikaans en verder skryf hy die lirieke vir verskeie animasieprogramme op televisie. Sy tekste word opgeneem in verskeie versamelbundels, waaronder “Goue lint my storie begint”, “Keur vir ons kinders”, “Goue fluit my storie is uit”, “In ons goeie boekies” en “Veerkrag”.

Eerbewyse

Philip de Vos het die volgende toekennings vir sy werk ontvang:

• 1989 Eugène Marais-prys vir Daar's Bitterals in die Heuningwals.
• 1989 ATKV Kinderboektoekenning vir Vincent van Gogga.
• 1996 M.E.R-prys vir Moenie 'n mielie kielie nie.
• 1996 Mondi-prys vir strokie in De Kat saam met Piet Grobler.
• 1997 Mondi-toekenning vir strokie in De Kat.
• 1998 Alba Bouwer-prys vir Moenie 'n mielie kielie nie.
• 2004 IBBY Internasionale toekenning vir vertaling vir Spree met foete.
• 2006 IBBY Internasionale toekenning vir vertaling vir Die wolf wat outjie geskree het.
• 2012 Woordfees-toekenning vir opvoering van Prente by 'n uitstalling.
• 2015 KykNet Fiësta Lewensbydraetoekenning vir Musiek, Letterkunde en Woordkuns.
• 2021 Children's Laureate Award

Benewens die pryse wat sy boeke wen, word hy ook op ander maniere vereer.

Die kunstenares Rochelle Beresford van Tulbagh lê baie van sy verse op keramiekborde en eetstelle vas.

Die honderdjarige bestaan van Hoërskool Sentraal in Bloemfontein word in 2005 gevier met ’n produksie getiteld “Brommer sonder brieke” waarvan sy limerieke die kern vorm en hy ook self daarin optree.

Publikasies

Jaar	Publikasies
1984	O togga! ’n Gogga!
1986	Brommer in die sop
	Wolfgang Amadeus Muis
1988	Daar’s bitterals in die heuningwals
1989	Die Worcester Asporcester en ander lustige limericke
	Belladonna Prima Donna
1990	Vincent van Gogga
1992	Trazom
1994	Van rand en sent tot insolvent
	Sproete en snoete
	Warrelwind se kind
	Giere en grille
1995	Moenie ’n mielie kielie nie
	Die deng van Gauteng
1998	Karnaval van die diere
	Carnival of the animals
	Pret@internet
	CD: Brommer in die Sop en ander lieflike en loflike liedjies
1999	Kat se blad
2000	Beware of the canary
2003	Limericke vir die lekkerte
2004	Rimpelstories
	Mallemeuleman
2006	Milieu
2007	Totsiens Tommasino
2012	Kop op ’n blok
2016	Prente by 'n uitstalling
	Pictures at an Exhibition
2018	Day for a Hullabaloo
	Vandag is ek 'n windlawaai
	Vertalings
1989	Die dag van die Reënboog – Ruth Craft
	Grilkrokodil – Gail Jorgensen
	Pret met vorms – Paul Rogers
	Vang die Hoed – Emma Chichester Clark
	Sarie en die Spinnekop – Ian Beck
1990	Daar’s geen rus op die goudgeel bus – Margaret Ramsbottom
1991	Almal Saam – Quentin Blake
	Daar’s ’n yslike bries as ’n olifant nies! – Patricia Thomas
1992	Eerste Rympies vir Kleuters
	Een Ouma wat altyd glimlag – Anne Marie Linden
1993	Abrakadabra 123 – Wendy Hartmann
	Abrakadabra ABC – Wendy Hartmann
	Die Loraks – Dr. Seuss
1994	Sussie Seekoei red ’n apie
	Die Groot Sangboek
	Propvol Tjokvol
	Wanja se Vreemde Winternag
1997	Beerjolyt – Vic Parker
1998	Ek Sien
1999	Die Goorgomgaai – Julia Donaldson
2002	Die Spree met Foete – Annie Schmidt
	Is daar plek op jou besem? – Julia Donaldson
	Kleure
	Klop, klop, klop
	Syfers
	Teenoorgesteldes
2003	Bak en brou, bak en brou
	Ek is ’n teepot
	Missy mouse
	Muisie my meisie – Lida Dijkstra
	Om en om die blomtuin
	Vier kartonboekies
	Vrydag is my dag – Anushka Ravishankar
2004	Hik! hik! hik! – Keith Faulkner
	Die Tyd is om!
	Die wolf wat outjie geskree het – Bob Hartman
2005	Die Lelike eendjie – Hans Christian Andersen
	Die Herderin en die Skoorsteenveër – Hans Christian Andersen
	Die Teepot – Hans Christian Andersen
	Die Keiser se nuwe Klere – Hans Christian Andersen
	Die Tonteldoos – Hans Christian Andersen
	Die Prinses en die Ertjie – Hans Christian Andersen
2006	Die Goorgomgaaitjie – Julia Donaldson
	My saamsleep-dieretuin – Fiona Hayes
2007	Moeder Gans se rympies en stories
	Formula Three two one
	Lula die koei wat anders was
2008	Mag ek in jou doek loer?
	Kameelperd wat so lag – Mwenye Hadithi
	Freya Fiemies – Katharine Quarmby
	Ons hou partytjie – Wendy Hartmann
	Saamleesstories vir snuiters
	Elsa en die Watsenaampie
2009	Tom se superhero onderbroek
2010	Die Trol – Julia Donaldson
	Bettina Valentino en die Picasso klub
	Mejuffrou Muis en haar lieflike huis
	Mejuffrou Muis gaan op reis
	Mejuffrou Muis op die krukkelys
	Mejuffrou Muis kry muisies
2012	Moemin en die komeet – Tove Jansson
2014	Die dag toe Louis deur ’n grop gegryp is – Johan Fardell
	Noko en die koel katte – Fiona Moodie
2015	Rower Rot – Julia Donaldson
	Stokman – Julia Donaldson
	Kris de Kat – Julia Donaldson
	Tjokkie – Julia Donaldson
	Superwurm – Julia Donaldson
2018	DVD Pieter en die wolf
	DVD Karnaval van die diere.
2019	Horton hoor 'n Hoe

Bronnelys

Boeke

• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004”. Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Eerste uitgawe. 2005
• Nienaber, P.J., Roodt, P.H. en Snyman, N.J. (samestellers) “Digters en digkuns”. Perskor-Uitgewers  Kaapstad. Vyfde uitgawe. Sewende druk. 2007
• Wybenga, Gretel en Snyman, Maritha (reds.) “Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom”. Lapa-Uitgewers. Eerste uitgawe. Tweede druk. 2005

Tydskrifte en koerante

• Breytenbach, Kerneels “Philip de Vos, veelsydige versiemaker” “Die Burger” 29 April 1989
• Burger, Karin “Tsjaikowski kitsch? Nee, nie dié Rus” “Rapport” 6 Oktober 2013
• De Vos, Philip “Die vakansie van ‘57” “De Kat” Januarie 1997
• De Vries, Willem “Philip de Vos maak reeks vir RSG oor Tsjaikowski” “Beeld” 1 Oktober 2013
• De Vries, Willem “De Vos plaas Schubert in kollig in reeks op RSG” “Beeld” 30 September 2014
• Grobler, Piet “De Vos ewig jonk met rympies wat oral pronk” “Plus” 16 Junie 2009
• Jacobs, Jaco “’Mallemeuleman’ maak steeds rympies” “Volksblad” 15 Desember 2003
• Leuvennink, Jacqueline “Insig en deernis” “Lantern” Jaargang 44 no.3 Lente 1995
• Pople, Laetitia “Woorde De Vos se enkele inspirasie” “Beeld” 20 Maart 2007
• Pretorius, Liesl “Rympiemaker laat dit borrel soos ’n kraan wat oopgedraai is” “Volksblad” 12 Julie 2002
• Pretorius, Réna “Eugène Marais-prys aan Philip de Vos: Huldigingswoord” Tydskrif vir Letterkunde”
• Jaargang 28 no. 2, Mei 1990
• Rautenbach, Elmari “Beleë talente” “De Kat” Junie 1998
• Richter, Nelia “Philip is steeds aan die speel” “Rapport” 18 Mei 2014
• Truter, Suzette “Versieman” “Sarie” 25 Augustus 1999

Internet

• Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2000/07/22/2/70.html
• Classic SA: http://www.classicsa.co.za/site/features/view/8851/
• Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=De_Vos,_Philip
• Grobler, Piet. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2009/06/16/SK/6/Philipdevos70A.html
• Jacobs, Jaco. Volksblad: http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2003/12/15/VB/8Bk/03.html
• La Vita, Murray. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2009/05/15/SK/7/devoss.html
• LinkedIn: https://za.linkedin.com/in/philip-de-vos-05491b16^{[dooie skakel]}
• LitNet ATKV-Skrywersalbum 15 Julie 2009: www.litnet.co.za
• Malan, Mariana. Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1998/06/26/5/5.html
• NB-Uitgewers: http://www.nb.co.za/authors/707 Geargiveer 23 Augustus 2016 op Wayback Machine
• Pople, Laetitia Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/2007/03/08/SK/16/kunsphilipdevos.html^{[dooie skakel]}
• Radio Sonder Grense: http://www.rsg.co.za/Aanbieder/158/Philip-de-Vos Geargiveer 8 Oktober 2016 op Wayback Machine
• Stellenbosch Writers: http://www.stellenboschwriters.com/devosph.html
• Storiewerf: http://www.storiewerf.co.za/cvs/cv_philipdevos.htm Geargiveer 13 September 2014 op Wayback Machine
• Versindaba: http://versindaba.co.za/gedigte/philip-de-vos/ Geargiveer 2 Oktober 2016 op Wayback Machine

Ongepubliseerde dokumente

• Hill, Jan “De Vos, Philip” Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein