Plutarchus

Plutarchus, gebore Plutarchos (Grieks: Πλούταρχος), met verkryging van sy Romeinse burgerskap, Lucius Mestrius Plutarchus (Μέστριος Πλούταρχος), c. 46 – 120 n.C., was 'n Griekse historikus, biograaf, opstelskrywer en middelplatonis, mees bekend om sy Parallelle Lewens en Moralia. Hy het afgestam van 'n vername familie in Chaironeia, Boiotië, 'n dorp sowat twintig myl oos van Delphi.

Plutarchus
'n Fiktiewe portret van Plutarchus in die Amyot-vertaling van die Parallelle Lewens van 1565
Gebore	Plutarchos ca. 46 n.C. Chaeronea, Boeotia
Sterf	ca. 120 n.C. Delphi, Phocis
Nasionaliteit	Antieke Griekeland
Beroep	Biograaf, essayis, priester, die ambassadeur, landdros
Bekend vir	Parallelle Lewens Moralia

Vroeë lewe

Moralia, 1531

Plutarchus is gebore in 46 n.C. in die klein dorp Chaironeia, in die Griekse landstreek bekend as Boiotië. Sy familie was welgesteld. Die naam van Plutarchus se vader het nie behoue gebly nie, maar was miskien Nikarchos, te oordeel aan die algemene gebruik onder Griekse families om 'n naam in alternatiewe geslagte te herhaal. Die naam van Plutarchus se oupa was Lamprias, soos hy in Moralia te kenne gee, asook in sy Lewe van Antonius. Sy broers, Timon en Lamprias, word dikwels genoem in sy opstelle en dialoë, waar Timon in die mees toegeneënde terme aangehaal word. Rualdus, in sy werk van 1624, Lewe van Plutarchus, het die naam van Plutarchus se gade, Timoxena, uit interne getuienis van sy geskrifte verkry. 'n Brief is steeds bekend, van Plutarchus aan sy vrou, waar hy haar vra om nie toe te gee aan oormatige smart by die dood van hul tweejarige dogter Timoxena nie, lg. vernoem na haar moeder. Interessant genoeg, sinspeel hy op 'n geloof in reïnkarnasie in die vertrosingsbrief.

Bouval van die tempel van Apollo te Delphi, waar Plutarchus diensgedoen het as een van die aangewese priesters vir die uitleg van die orakel se voorspellings

Sy presiese getal seuns is onseker, alhoewel twee van hulle, Autobulus en Plutarchus, dikwels vermeld word. Plutarchus se verhandeling oor die Timaios van Plato is opgedra aan een van hulle, en die huwelik van sy seun Autobulus is die geleëntheid vir een van die dinees aangeteken in 'Tafelgesprek.' 'n Ander persoon, Soklarus, word genoem in terme wat sou voorgee dat hy Plutarchus se seun was, maar dit word nêrens uitdruklik gestel nie. Sy verhandeling oor Huweliksvrae, gerig aan Eurydike en Pollianos, blyk haar te beskryf as 'n huisgenoot, maar sonder dat 'n mening gevorm kan word dat sy Plutarchus se dogter was.

Plutarchus het wiskunde en filosofie studeer by die Akademie van Athene onder Ammonios van 66 tot 67 n.C.. Hy het 'n aantal invloedryke vriende gehad, insluitend Quintus Sosius Senecio en Fundanus, beide gesaghebbende senatore, aan wie enige van sy latere geskrifte opgedra is. Plutarchus het wyd gereis in die Mediterreense wêreld, insluitend sentraal-Griekeland, Sparta, Korinthe, Patrai (d.i. Patras), Sardes en Alexandria, benewens twee reise na Rome.

By 'n sekere geleentheid het Plutarchus Romeinse burgerskap opgeneem. Soos aangedui deur sy nuwe naam, Lucius Mestrius Plutarchus, was die borg vir sy burgerskap Lucius Mestrius Florus, 'n Romein met konsulêre status, wat ook vir Plutarchus tot hulp was as 'n bron van historiese inligting rakende die Lewe van Otho.

"Die siel, in wese onsterflik, is na die dood soos 'n vroeër ingehokte voël wat vrygelaat is. Indien dit 'n lang verblyf in liggaam gehad het, en getem is deur vele gewerskaf en langdurige gewoonte, sal die siel onverwyld 'n ander liggaam in besit neem, om opnuut by wêreldse sorgsaamhede betrokke te raak. Die ergste omtrent bejaardheid is dat die siel se herinnering aan die ander wêreld vervaag, terwyl gelyketyd die hunkering na die wêreldse sodanig versterk is, dat die siel neig om die vorm te behou waaroor dit in die liggaam beskik het. Maar daardie siel wat slegs 'n kort wyle in die liggaam vertoef, voordat dit deur hoër kragte bevry word, verkwik gou sy vlam om hoër sake aan te durf."

Plutarchus (Die vertroosting, Moralia)

Hy het die oorgrote deel van sy lewe in Chaironeia gewoon, en is ingewy in die misteriekultus van die Griekse god Apollo. Blykbaar het sy pligte as die meer gesaghebbende van twee priesters van Apollo by die Orakel van Delphi (waar hy verantwoordelik was vir uitleg van die waarsêers van die Pythia) min van sy tyd in beslag geneem. Hy het 'n aktiewe sosiale en burgerlike lewe gelei en gelyketyd 'n ontsaglike opus van geskrifte die lig laat sien, waarvan heelwat behoue gebly het.

Vir baie jare het Plutarchus waargeneem as een van twee priesters by die tempel van Apollo te Delphi (die ligging van die roemryke Delphiese orakel) twintig myl van sy tuiste. Deur sy geskrifte en lesings het Plutarchus roem verwerf in die Romeinse ryk, maar het nietemin in sy geboorteplek bly woon, waar hy aktief deelgeneem het aan plaaslike sake, deur persoonlik waar te neem as burgemeester. By sy plattelandse landgoed het gaste van oor die ryk besoek afgelê vir diepe gesprek, onder toesig van Plutarchus in sy marmerstoel. Baie van hierdie dialoë is opgeteken en gepubliseer, en die 78 opstelle en ander werke wat behoue gebly het, staan nou bekend as die Moralia.

Ampte as magistraat en ambassadeur

Benewens sy pligte as priester van die Delphiese tempel, was Plutarchus ook magistraat in Chaironeia en het hy sy tuiste verteenwoordig op verskeie sendings in die buiteland in sy vroeë volwassenheid. Plutarchus het die archonskap beklee in sy tuismunisipaliteit, maar moontlik net as jaarlikse aanstelling, waarin hy meer as een keer waargeneem het. Hy het hom besorg oor selfs die onbenulligste sake van die dorp en het die geringste van pligte uitgevoer.

Die Suda, 'n middeleeuse Griekse ensiklopedie, meld dat keiser Trajanus vir Plutarchus aangestel het as prokurator van Illyrië. Nietemin beskou meeste historici dit as onwaarskynlik, aangesien Illyrië nie 'n prokuratoriale provinsie was nie, en Plutarchus waarskynlik nie Illyries magtig was nie.

Volgens die 10de eeuse historikus George Syncellus, het keiser Hadrianus, Plutarchus laat in sy lewe nominaal aangestel as prokurator van Achaea – 'n amp wat hom gemagtig het om die ampsparamente en -ornamente van 'n konsul te dra.

Plutarchus is tussen die jare 119 en 127 n.C. oorlede.

Notas

a. ^{^} Plutarchus is waarskynlik tydens die bewind van die Romeinse keiser Claudius tussen 45 en 50 n.C. gebore. Die presiese datum word gedebatteer.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Plutarchus.