Pristina
Pristina[1] is die hoofstad en grootste stad van Kosowo. Dié land is op 17 Februarie 2008 eensydig onafhanklik verklaar van Serwië. Pristina is vernoem na die Prištrivier.
|
Prishtina/ Prishtinë/  Die Wit Geboue
| |
|---|---|
| Kaart | Wapen |
 | |
 | |
| Vlag | |
 | |
| Land | Kosovo
|
| Administratiewe gewes | Kosovo |
| Koördinate | 42°40′N 21°10′E / 42.667°N 21.167°O |
| Stigting | ? (100) |
| Oppervlakte: | |
| - Totaal | 860 vk km |
| Hoogte bo seevlak | 652 m |
| Bevolking: | |
| - Totaal (2007) | 500,000 tot 600,000 |
| - Bevolkingsdigtheid | 661/vk km |
| Etniese groepe: | |
| - Albanese | 97,4% |
| - Serwier | 2,2% |
| - Roma | 0,1% |
| Tydsone | UTC +1 |
| - Somertyd | Geen |
| Burgemeester (party) | Isa Mustafa |
| Amptelike webwerf | Pristina |
In die oudheid was die gebied van Pristina deel van die Dardaniese Koninkryk. Die erfenis van die klassieke era word verteenwoordig deur die nedersetting van Ulpiana. Nadat die Romeinse Ryk in 'n westelike en 'n oostelike helfte verdeel is, het die gebied tussen die 5de en 9de eeue binne die Bisantynse Ryk gebly. In die middel van die 9de eeu is dit aan die Eerste Bulgaarse Ryk afgestaan, voordat dit weer onder Bisantynse besetting in die vroeë 11de eeu en daarna in die laat 11de eeu aan die Tweede Bulgaarse Ryk geval het. Die groeiende Koninkryk Serwië het die gebied in die 13de eeu geannekseer en dit het in die 14de eeu onder die Serwiese Ryk gebly tot aan die begin van die Ottomaanse era (1389-1455). Die volgende eeue sou deur Ottomaanse heerskappy gekenmerk word. Gedurende hierdie tydperk het Pristina van 'n dorpie tot 'n groot stedelike sentrum van die streek ontwikkel. Na die einde van die Eerste Balkanoorlog in 1914, het dit deel geword van die nuutgevormde Koninkryk Serwië. In 1948 is dit gekies as die hoofstad van die provinsie SAP Kosovo onder die staatskap van Joego-Slawië. Verder sou Pristina voortgaan om as die hoofstad van Kosovo te dien ná sy 2008 onafhanklikheid van Serwië.
Pristina was blykbaar 'n klein dorpie voor die laat 15de eeu. Dit word die eerste keer in 1342 aangeteken as 'n dorpie tydens die bewind van Stefan Dušan, en ongeveer 'n eeu later in 1455 aan die begin van die Ottomaanse era het dit 'n klein bevolking van 300 huishoudings gehad. In die volgende eeu het Pristina 'n belangrike mynbou- en handelsentrum geword vanweë sy strategiese posisie naby die ryk myndorp Novo Brdo. Die stad was bekend vir sy handelskoue en items, soos bokvel en bokhaar sowel as buskruit.[2]
Pristina is die hoofstad en die ekonomiese, finansiële, politieke en handelssentrum van Kosovo, vanweë sy ligging in die middel van die land. Dit is die setel van mag van die regering van Kosovo, die kantore van die president en eerste minister van Kosovo, en die parlement van Kosovo. Pristina is ook die belangrikste vervoeraansluiting van Kosovo vir lug-, spoor- en paaie. Pristina Internasionale Lughawe is die grootste lughawe van die land en een van die grootste in die streek. 'n Reeks snelweë en snelweë, soos die R 6 en R 7, straal die stad uit en verbind dit met Albanië en Noord-Masedonië. Pristina sal die 2030 Mediterreense Spele aanbied.
Etimologie
wysigDie oorsprong van die naam van die stad is onbekend. Eric P. Hamp het die woord verbind met 'n Indo-Europese afgeleide *pṛ-tu- (ford) + *stein (verwant aan klip) wat in Proto-Albanees, gepraat in die streek voor die bewind van Romeinse Keiser Trajanus (1ste– 2de eeu CE) het Pristina geproduseer.[3] Dus sou die naam in die pre-Slawiese migrasie-era in die plaaslike Albanese variëteit "ford-stone" beteken (vergelyk Stanford).[4]
Prišt in Serwies beteken "kook" en dit kan 'n verwysing wees na die siedende water van die nabygeleë rivier Gračanka.[5] Marko Snoj stel die afleiding van 'n Slawiese vorm *Prišьčь voor, 'n besitlike byvoeglike naamwoord van die persoonlike naam *Prišьkъ, en die afleidingssuffiks -ina 'behoort aan X en sy familie'. Die naam is heel waarskynlik 'n patroniem van die persoonlike naam *Prišь[6] Volgens Aleksandar Loma sou Snoj se etimologie 'n seldsame en relatief laat woordvormingsproses veronderstel.[7] Volgens Loma kan die naam van die stad afgelei word van die Proto-Slawiese dialektiese woord *pryščina, wat "fontein (van water)" beteken.[7] Die inwoners van hierdie stad, wat die meeste van hulle Albanese is, noem hulself Prishtinali in die plaaslike Gheg Albanees.[8]
Demografie
wysigDie oorgrote meerderheid van die ongeveer 500 000 inwoners is Albaniërs. Serwiërs het 20% van die inwonertal in 1981 en 13% in 1991 uitgemaak. Die meeste het egter sedertdien na Serwië getrek. In 2000 was 97,4% van die mense Albaniërs.
Vervoer
wysigNa onafhanklikheid is nuwe paaie gebou, soos 'n hoofweg na die stad Uroševac en na Serwië.
Sport
wysigVerwysings
wysig- ↑ "Define – Pristina". Dictionary.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Maart 2021. Besoek op 2 Oktober 2021.
- ↑ Warrander, Gail; Verena Knaus (2010). Kosovo. Bradt Travel Guides Ltd, UK. pp. 85–88. ISBN 978-1-84162-331-3.
- ↑ Mehmeti, Col. "This Time In Linguistics History: Eric Hamp and Albanian Linguistics". Linguistic Society of America.
- ↑ Curtis, Matthew (2012). Slavic-Albanian Language Contact, Convergence, and Coexistence. Ohio State University. p. 42. ISBN 978-1-2675-8033-7.
- ↑ J. Everett-Heath (1 Augustus 2000). Place Names of the World - Europe: Historical Context, Meanings and Changes. Palgrave Macmillan UK. pp. 373–. ISBN 978-0-230-28673-3.
- ↑ SNOJ, Marko. 2007. Origjina e emrit të vendit Prishtinë. In: BOKSHI, Besim (ed.). Studime filologjike shqiptare: konferencë shkencore, 21–22 nëntor 2007. Prishtinë: Akademia e Shkencave dhe e Arteve e Kosovës, 2008, bl. 277–281.
- ↑ 7,0 7,1 Loma, Aleksandar (2013), "Топонимија Бањске хрисовуље" (in sr), Onomatološki Prilozi (Belgrade: Serbian Academy of Sciences and Arts): 181, ISSN 0351-9171
- ↑ The Linguist: Journal of the Institute of Linguists (in Engels). The Institute. 2003. p. 101.