Rinkhals
Die rinkhals (Hemachatus haemachatus) is 'n slang wat voorkom in die Wes-Kaap, Oos-Kaap, Gauteng, Mpumalanga, Vrystaat, Noordwes, KwaZulu-Natal en die weste van Eswatini.
| Rinkhals | |
|---|---|
| |
| Hemachatus haemachatus | |
| Wetenskaplike klassifikasie | |
| Koninkryk: | |
| Filum: | |
| Subfilum: | |
| Klas: | |
| Orde: | |
| Suborde: | |
| Familie: | |
| Genus: | Hemachatus Fleming, 1822
|
| Spesie: | H. haemachatus
|
| Binomiale naam | |
| Hemachatus haemachatus (Bonnaterre, 1790)
| |
| Sinonieme | |
Die rinkhals is 'n baie giftige slang wat sy gif by voorkeur na die vyand se oë spoeg, wat permanente blindheid tot gevolg kan hê. Die rinkhals behoort tot die kobrafamilie (Elapidae) en is endemies in Suider-Afrika. Aangesien die rinkhals (Hemachatus haemachatus) hom net soos egte kobras (genus Naja) kan oprig en sy nek "bak" kan maak, word hy dikwels met die slange verwar.
Rinkhalse het egter gekielde skubbe, terwyl die skubbe van kobras glad is. Sy vernaamste uiterlike kenmerk is die een of meer wit dwarsbande aan die onderkant van die nek, wat duidelik sigbaar is as hy hom oprig. Die kleur van rinkhalse wissel van streek tot streek. Sommige is egalig bruin tot swart, terwyl ander ook ligte of donker kolle en dwarsbande het. Die gemiddelde lengte is sowat 1 m, maar slange van net langer as 1,5 m is al aangetref.
Die rinkhals het net een paar giftande in die bokaak, sonder enige ander tande. Die giftande is egter die beste aangepas van alle kobraägtiges (familie Elapidae), aangesien die gif uitgespoeg kan word. Die gifkanaal maak 'n reghoekige draai, sodat die gif eers vorentoe en dan na bo uitgestoot word. Dit word altyd na die oë van die vyand gemik en het 'n trefafstand van bykans 2,5 m.
Die gif verblind die vyand onmiddellik en kan permanente blindheid veroorsaak as dit nie dadelik uitgewas word nie. Wanneer 'n rinkhals bedreig voel en nie kan ontsnap nie, neem hy dikwels 'n skyndoodhouding aan en laat dan soms toe dat hy aangeraak en selfs opgetel word. In teenstelling met kobras is rinkhalse lewendbarend (vivipaar) en 20 tot 30 kleintjies word gewoonlik laat in die somer gebore.
Hulle is feitlik onmiddellik selfstandig en hul gifkliere is reeds ten volle ontwikkel. Met uitsondering van 'n geïsoleerde bevolking in die distrik Inyanga van Zimbabwe is rinkhalse endemies in Suid-Afrika suid van 25° suiderbreedte en veral volop op die Hoëveld.
Voorkoms
wysigDie slang se kleure wissel van olyf tot donkerbruin met twee of drie kruisstroke oor die keel. Die slang word 1–1,5 m lank.
Gif
wysigDie gif is neurotoksies (senuvergiftend). Dit beteken dat die gif die vyand se senuweestelsel aantas. Neurotoksiese gif laat jou slaperig en deurmekaar voel. Dit onderdruk ook asemhaling, weens verlamming van die diafragmaspiere. Die slang kan gif tot 2,4 m ver spoeg en maak 'n sisgeluid wanneer hy spoeg. 'n Teengif is beskikbaar.
Sien ook
wysigBronne
wysig- Die Suid-Afrikaanse Gids- feite en wenke. Isabel Uys. 2009 ISBN 978-1-86919-324-9
- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409656, volume 24, bl. 24
Verwysings
wysig- ↑ Boulenger, G.A. 1896. Catalogue of the Snakes in the British Museum (Natural History). Volume III., Containing the Colubridæ (Opisthoglyphæ and Proteroglyphæ)... Trustees of the British Museum (Natural History). London. p. 389.
- ↑ The Reptile Database. www.reptile-database.org.