Sarah du Pisanie
Sarah du Pisanie is ’n Afrikaanse skrywer van liefdesromans. Sy skryf ook onder die skuilnaam Elna Senekal.
Lewe en werk wysig
Sarah Du Pisanie is op 21 Januarie 1940 in Oos-Londen gebore as die tweede oudste van ses kinders. Haar pa was daar verbonde aan die Suid-Afrikaanse Spoorweë en Hawens as kaptein van een van die sleepbote. Die gesin woon sedert Januarie 1951, toe sy elf jaar oud was, in Suidwes-Afrika, waarvan die grootste gedeelte van die tyd op Walvisbaai. In daardie tyd was daar geen hoërskool op Walvisbaai nie en sy matrikuleer aan die Windhoek Hoërskool. Sy is op 19 Desember 1958 op negentienjarige ouderdom getroud met Johan Du Pisanie, wat gebore is en groot geword het op Steytlerville. Hy is verbonde aan die Suid-Afrikaanse Buro van Standaarde en word verskeie kere verplaas. Hulle bly eers op Velddrif en dan twee jaar op Lambertsbaai in Suid-Afrika. In 1984 verhuis hulle na Windhoek en later na Olifantshoek in die Kalahari, tussen Upington en Kathu. Die egpaar het vier kinders, Breana, Koos, Elna en Johani. Elna is in 1974 op negejarige ouderdom aan kanker dood, waarna die laatlammetjie, Johani, in 1976 gebore word. Deur deeltydse studie voltooi Sarah rekeningkunde op derdejaarsvlak deur die Universiteit van Suid-Afrika en nadat die kinders skool toe is, word sy ’n halfdag boekhouer. Op 61-jarige leeftyd voltooi sy ’n kunsdiploma deur Intec-kollege.
Skryfwerk wysig
Op skool skryf sy goeie opstelle en was altyd besig om stories uit te dink. Sy begin egter eers ernstig skryf nadat haar dogter Elna dood is. Sy skryf hoofsaaklik ontspanningsliteratuur. Aanvanklik skryf sy tydskrifverhale wat sy na Sarie stuur, maar dit word afgekeur, waarna sy besef dat sy te langdradig skryf en dat haar styl beter pas by langer verhale.
Haar eerste roman, Jakkalswater (1982), verower in 1981 die J.P. van der Walt-prys vir nuwelingskrywers. Oom Bennie ontvang in Suidwes ’n brief van sy gewese verloofde Grieta, waarin sy hom vra om na haar dogter Magriet om te sien. Op sy plaas Jakkalswater bly egter net ’n klomp wilde mans wat nie aan vrouegeselskap gewoond is nie.
In Die voorskootbataljon (1983) vertrek Anna Joubert, haar vyf dogters en tannie Maud sak en pak uit Kaapstad Suidwes toe om hulle erfporsie in besit te neem. By die prokureur aangekom, verneem hulle egter dat hulle nie die plaas Standersfontein geërf het nie, maar net ’n gedeelte van die plaas met die huis wat haar pa later vir sy voorman laat bou het, daarop. Dit is vir Anna ’n geweldige skok, maar veral vir Karlien, haar dogter wat haar oupa se liefde vir grond geërf het. Karlien het gehoop dat sy nou haar ideaal om te kan boer, sal kan verwesenlik. Hulle ontmoet vir Johan Lindeque, die nuwe eienaar van Standersfontein, en Karlien is dadelik vyandiggesind teenoor hom. Karlien vermoed dat Johan geknoei het om Standersfontein in die hande te kry, en haar vermoede word deur Bert Landman, haar oupa se stiefseun, bevestig.
In Erfgenaam vir die baron (1984) ontvang baron Karl von Ludwiger ’n brief van sy oom Hans von Ludwiger uit Duitsland. Karl is maar te bewus van die seldsame spiersiekte wat reeds verskeie van die Von Ludwiger familie aangetas het en in Duitsland is Herr Hans von Ludwiger juis aan ’n rolstoel gekluister. In sy brief beveel Hans vir Karl om te trou binne ses maande en binne twee jaar ’n erfgenaam of twee voort te bring, anders word hy onterf. Karl is sku vir vrouens en versoek sy sekretaris, oom Pieter van Aswegen, om vir hom ’n vrou te soek.
Liefste Koos (1984) speel af in die tyd van die Duitse besetting van Namibië. Elsa Fourie reis vanaf Kaapstad per boot na Walvisbaai, waar sy deur haar verloofde, Kurt Strassen, ’n lid van die Duitse Schutztruppe, ontmoet sal word. Kurt maak nie sy opwagting op die hawe nie en sy verneem dat Kurt reeds geruime tyd vermis word. Sy besluit om hom te gaan soek. Die enigste manier van reis is saam met die transportwaens wat goedere die binneland in vervoer en die enigste beskikbare trek is dié van die groot en ruwe Hermaans Potgieter. Sy doen haar voor as ’n jong seun, Kosie Fourie, wie se gesondheid nie van die beste is nie en beleef so ’n ouwêreldse avontuur van ossespanne, tentwaens, kampvure en ook talle ontberinge in die barre woestynwêreld van Suidwes.
Die onderwyseres Alet Fourie besluit in My hartjie, my liefie (1984) om in Walvisbaai van haar hartseer na haar mislukte verhouding met Pieter te gaan vergeet. Haar skoolhoof, Louis Erlank, het skynbaar ’n veel ouer dame verwag. Hy is egter nie oud en getroud nie, maar jonk en sinies en van die begin af spat die vonke tussen hulle twee.
Die rooiduiwel van Rotskloof (1985) speel af in die hartjie van Suidwes gedurende die dertigerjare. Ansie en haar verloofde Dietmar pak ’n lang tog aan om haar wewenaar-broer te gaan bystaan waar hy hom op ’n sendingstasie saam met sy twee kleuters bevind. Haar broer is dodelik siek aan malaria. Dietmar los haar dan by die primitiewe sendingstasie op Omaruru om na altesaam ses kinders om te sien. Die Damaras kom in opstand, want hulle glo ’n bose gees woon in die sendeling se huis en op ’n stormnag moet Ansie en die kinders vlug vir hul lewens. Herman Vermaak, die rooi duiwel, betrap hulle op sy grond en Ansie-hulle verkeer in doodse vrees maar moet noodgedwonge daar bly.
Die Woestynplantjie (1985) is die enigste plant wat in die ongerepte woestynwêreld van Suidwes-Afrika die aanslae van die natuur en elemente kan weerstaan. So ’n woestynplantjie is Estelle Retief, wat op ’n sendingstasie in die woestyn gewoond geraak het aan die harde lewe. Na haar ouers se dood aanvaar Estelle ’n betrekking as verpleegster en geselskapdame in die herehuis van baron Hein von Lindeque, waar sy die versorging van die baron se verbitterde, verlamde jonger broer Christo moet behartig. Die baron het onder die groot las van skuldgevoel bykans afgeleer om te glimlag en Karin von Lindeque, hulle hooghartige stiefmoeder, skroom nie om haar misnoeë uit te spreek oor die “boerse skepseltjie” wat Christo moet versorg nie.
Martie Schlage is in Hard soos kameeldoringhout (1986) die fyn opgevoede dogter van ’n Duitse sendeling en ’n bekwame verpleegster. Saam met die ongetemde Braam Potgieter, ’n transportryer met ’n wilde baard wat bekers bier wegsluk en vloek, durf sy die gevaarlike, onherbergsame beboste noorde van Suidwes-Afrika aan om by haar siek vader te kom.
’n Juffrou vir Skurwekop (1986) speel af op Skurwekop, ’n klein landbouskooltjie iewers naby Otjiwarongo in Suidwes-Afrika. Toe Annie Delport hier aanmeld as die nuwe onderwyseres, word sy die eerste vrou wat die heiligdom van hierdie seunskool betree. Skurwekop se hoërskool bestaan slegs uit die skoolhoof, Bertus Kruger, nog ’n onderwyser, Anton Fourie, en dertig lewenslustige tienerseuns. Bertus Kruger weier om haar as lid van sy personeel te aanvaar en sien geen plek vir ’n vrou op Skurwekop nie. Anton Fourie word egter ernstig siek en Bertus kan nie man-alleen vir al die seuns skoolhou nie.
Katrientjie (1986) speel af in 1910. Suidwes word deur ’n vreeslike droogte geknel, daar breek bek-en-klouseer uit in die noordelike deel en die boere in hierdie streek word gedwing om so gou moontlik hulle vee te verkoop. Katrientjie Viljoen is deur haar oupa en ouma grootgemaak en sy moet na die plaas omsien. Sy hoor van ’n koper vir hulle vee in Windhoek, maar moet self die beeste aanjaag tot daar deur ’n gebied wat berug is vir sy rowers. Dan word sy deur ’n bende rowers ontvoer.
In Die winskopie (1986) koop Gerhard Fouché op Otavi ’n jong seun by die skelm Jaap Visser en sy seun om hom uit hulle kloue te red. Op Otjiwarongo wil hy vir die kind klere koop, maar vind uit dat die seun eintlik ’n meisie is. Tilla lyk baie jonger as haar agtien jaar en omdat sy bang is Gerhard los haar net daar, doen sy haar voor as ’n jong dogter. Op Patryspoort besef sy dat sy verlief is op Gerhard, maar vir hom is sy net ’n meisiekind en dan kom Charmaine nog van die Kaap af om vir hom te kom kuier.
In Dierbare drosters (1987) bevind Barend von Throtha, skatryk besturende direkteur van die Ebony-myn, hom skielik in ’n onbenydenswaardige posisie. Hy is opgesaal met die versorging van vyf weeskinders. Hy besluit om hulle weeshuis toe te stuur, maar ken duidelik nie die Viljoen-kinders nie. Toe hulle hoor van sy planne, loop hulle weg. Hy sit die polisie op hulle spoor en ook sy seun, Ludwig, wat nou boer waar die kinders eens gewoon het.
In ’n Nooi vir Omdraaikrans (1987) is Hilda Cronjé ’n selfsugtige, bedorwe rykmanskind wat almal om haar altyd manipuleer. Sy lei haar ou skoolvriendin, Mariet Fourie, om die bos toe sy haar laat weet dat sy vir haar ’n wonderlike pos as tikster beskikbaar het by ’n sielkundige wat besig is om ’n boek te skryf. So kom Mariet op Omdraaikrans aan. Die middeljarige dame wat haar by die deur ontvang, is egter die dokter se tante en nie sy vrou nie en die dokter is jonk en aantreklik en nie oud nie. Hulle behandel haar koel en byna onbeskof en dan is daar ook ’n hele kaboedel kinders wat die huis met hulle deel. Mariet verstaan nie wat werklik aangaan nie, want Hilda het dit baie anders beskryf.
Sandroos uit Meob (1987) speel af in die tyd toe diamante op Oranjemund ontdek is. Al die delwers pak op en vertrek soontoe en op die dorpie Meob bly slegs twee inwoners oor: Ansa en die gelowige suster Theresa. Dan daag die gewonde vader Sebastiaan by hul nederige huisie op en ten spyte van hul getroue verpleging, sterf hy. Alleenwees op die spookdorp is skielik hul voorland en hulle hoop om uitkoms, want twee vrouens kan nie alleen die mas opkom in hierdie dor, genadelose woestynland nie.
In Die huis van Makir (1988) bly die privaat verpleegster Annie slegs in diens van ’n skatryk familie om ’n veilige hawe te skep vir die seuntjie van die stugge Pieter von Moltke, in die hoop dat die man eendag aan die kind die erkenning sal gee wat hom toekom. Dan breek daardie dag aan.
Prins van die duine (1988) speel af aan die begin van die agtiende eeu. Gustav du Bois is op pad om ’n erfporsie in Frankryk in ontvangs te neem. Onder valse voorwendsels word hy egter by die Kus van die Dood aan wal gesit. Dit is ’n set van Pierre Menanteau om sy erfporsie te kan inpalm. Gustav oorleef en word hoof van ’n magtige stam en bou ’n stad in die woestyn, terwyl sy begeerte om wraak te neem al groter word. Eindelik kry hy Pierre se dogter in die hande.
Die hoofkarakter in Die kralebruid (1989) is Isa, wat in ’n weeshuis in Holland groot geword het en op twaalfjarige ouderdom aan ’n herbergier in die Kaap verkoop word. Die skip vergaan en sy spoel op ’n verlate strand op ’n eiland uit, waar Ma-Nina van die Ouni-stam haar as haar eie in die wildernis grootmaak. Dan word sy aan ’n ontdekkingsreisiger gegee in ruil vir krale, wat haar terugneem beskawing toe. Hy besef nie hy is volgens tradisie nou met haar getroud nie en sy verstaan nie hoekom hy afsydig is teenoor haar nie. Boonop lyk dit of hy in die beeldskone Belinda belangstel.
In Toe kom Klaartjie (1989) kry Braam Verhoef ’n brief van Klaradyn Verhoef, ofte wel Klaartjie. Sy is Braam se suster en verpleegster in Duitswes-Afrika tydens die Duitse besetting van hierdie gebied. Sy en die nuwe doktertjie kom nie met mekaar oor die weg nie en sy het werk gekry as verpleegster vir ene baron Von Adendorf, wie se kasteel minder as ’n dagreis van Braam-hulle af is. Sy kom eers ’n paar dae vir hom kuier, maar intussen wag ’n nors, nukkerige en siek baron in sy kasteel op die koms van sy nuwe verpleegster.
As die sweep klap (1990) is ’n roman teen die agtergrond van die Groot Trek. Letta woon in by Piet Vermeulen en sy vrou, haar jonger suster, en moet noodgedwonge saamtrek. Vroeër was sy en Piet verloof, so dit is vir haar ’n vernedering om by hulle aan huis te moet bly. Sy kry egter ’n wa present en kan die tog as onafhanklike aanpak, op soek na lewensruimte en geluk.
In Maroelas uit Libanon (1990) beloof die Unietroep Henning de Waal op 4 Julie 1915 vir die noodlottig gewonde Duitse reservis, Johan Visagie, dat hy sal omsien na dié se sterwende vrou en minderjarige kinders. Op die plaas, Libanon, aangekom, aanvaar Henning dat Bennie, die oudste, ’n seun is en niemand help hom reg nie. Sy aanvanklike onbeholpenheid met die versorging van die vier klein dogtertjies ontwikkel spoedig in ’n taak wat hy met liefde aanpak. Pa-Johan se skoonsuster daag egter op en wil die jongste kind vir haar opeis. Henning en Bennie, wat beide die kinders onvoorwaardelik liefhet, word gedwing om blitsig ’n plan te maak om die situasie te red, anders is hulle die kinders kwyt.
Vir twee koppies meel (1990) vertel die verhaal van vyf uiteenlopende meisies (die rooikop-Anke, die verleidelike Hilka, die goedige Liesl, die huislike Gretchen en die frisse Marthe) wat op pad is Suidwes-Afrika toe om met wildvreemde mans te trou. Hulle wil die armoede van Duitsland verruil vir ’n nuwe lewe in sonnige Suidwes, maar met hulle aankoms word hulle droomwêrelde aan flarde geruk.
In Die vrouens van Nonniesrus (1990) is die hele gemeenskap in rep en roer toe twee jongmans hulle hier kom vestig: Dokter Anton Greyvenstein neem ou dokter Walters se praktyk oor en sy boesemvriend, Hugo van Wouw, het ’n plaas in die omgewing gekoop waarop hy gaan boer. Vir die Van Wyk-gesin, wat uit drie pragtige dogters bestaan, is Anton en Hugo ’n welkome gesig maar tog is dit vir Maria van Wyk, ma van die oulike klomp dogters, asof Anton met ’n geheim rondloop.
’n Prinses vir Somi (1991) is ’n vervolg op Prins van die duine. Ansie Tredoux se pa was ’n bekende ontdekkingsreisiger aan die Kaap die Goeie Hoop, maar hy sterf voordat sy van sy ontdekkingstogte kan meemaak. Haar oom, die goewerneur aan die Kaap, stuur ’n ekspedisie om die onbekende stuk land noordwes van die Grootrivier te verken en sy gaan saam. Haar doel is om die geheimsinnige stam wat in hierdie streek woon, op te spoor. Die ander ekspedisielede spot haar hieroor, maar op ’n dag verdwaal sy in die woestyn en word deur die stamlede gered en na hulle stad, Somi, gebring. As jy eenmaal in Somi is, mag jy dit egter nie weer verlaat nie.
In Die Baron van Rauenshof (1991) trou Adolf von Rauenstein teen sy aristokratiese familie se wense met Martha, ’n meisie benede sy stand. Hulle vestig hulle in Suidwes-Afrika, waar Adolf in ’n oorlog omkom. Martha benodig mediese sorg en haar suster skryf aan haar skoonfamilie om hulp. Sy en haar kinders gaan na Switserland, waar sy die familie ontmoet en in hulle jarelange onderlinge vetes betrokke raak.
In Fort van die kappiedraers (1992) vind Stieneke Kitshoff tot haar skok uit dat Teuns Marais, haar universiteitsliefde op Stellenbosch en boer in Suidwes-Afrika, sy buurman Piet Coetzee doelbewus oorreed het om haar as goewernante vir sy vier spruite aan te stel op hul verafgeleë plaas in Suidwes. Stieneke se aankoms in Suidwes val egter saam met ’n Herero-opstand en saam met die Coetzee-gesin en nog ander vlugtende vrouens en kinders soek hulle skuiling in ’n verlate fort op Ovikokorero. Teuns is nêrens in sig nie en sy is vir haar beskerming afhanklik van die arrogante lummel Jaap Venter, wat haar knaend spot met haar onbeholpenheid.
Ver reis na die liefde (1992) speel af in 1892. Ernst Kreft is luitenant en dokter wat na die eerste Duitse setlaars wat in Duitswes aangekom het, moet omsien op die lang trek na Windhoek. Hilka Auge is op een van die waens.
Die voshaar van Biesiesvlei (1992) se hoofkarakter is verpleegster Ester Marais. Sy is op pad om by ’n sendelinghospitaal te werk, maar word op pad daarheen gevra om op die plaas Biesiesvlei na ’n man se skietwond om te sien. Die mans daar wil egter nie vertel hoe hy geskiet is en waarom nie.
Fontein in die Dorsland (1993) het reeds in 1985 as vervolgverhaal in Huisgenoot verskyn en is later in boekvorm gedruk. Die verhaal speel af in 1874, tydens die Dorslandtrek. Die trekkers ondergaan verskriklike ontberings in die woestyn, maar wanneer die woestyn agter hulle is, beland hulle in moerasse met tsetsevlieë en muskiete wat hulle teister. Dan daag ’n vreemdeling op wat belowe om hulle uit die moerasse te lei, maar dan moet hulle weer deur die woestyn trek.
Piet se beurt (2008) speel in 1921 in ’n onder-ontwikkelde Suidwes-Afrika af en is nog ’n verhaal oor Jakkalswater se mense. Daar is te min vrouens vir al die mans in die land. Daan en Herman is dolgelukkig getroud met Magriet en Estie, maar Piet, die derde broer, is ’n moeilike kalant. Die skoonsusters doen moeite om hom net soms in Walvisbaai of Swakopmund te kry, maar hy wil van die vrousoekery niks weet nie. Hy praat homself egter in ’n penarie in en Jansie, die fyn, fraai meisie met die onskuldige gesiggie geniet sy ongemak terdeë.[1]
Huweliksklokkies op Jakkalswater[2] (2015) se hoofkarakters is die identiese tweeling Faan en Ben wat in die ou Suidwes-Afrika boer. Ben raak verlief op Karlien, wat fyn en klein is en handig in die kombuis. Sy beweer dat sy oom Wouter se kleindogter is, maar niemand weet van haar nie en Ben is bang sy is slegs ’n fortuinsoeker. Faan het sy ogie op Hanna, wat nie met haar laat mors nie. Sy beskerm haar erfplaas met ’n geweer teen haar geslepe stiefbroer en skroom nie om ’n oortreder met ’n koeël te verjaag nie.
Publikasies wysig
| Jaar | Publikasies |
|---|---|
| 1982 | Jakkalswater |
| 1983 | Die voorskootbataljon |
| 1984 | Erfgenaam vir die baron |
| Liefste Koos | |
| My hartjie, my liefie | |
| 1985 | Fort van die kappiedraers |
| Liefde is ’n sprokie (as Elna Senekal) | |
| Die rooi duiwel van Rotskloof | |
| Die Suidwestertjie | |
| Die woestynplantjie | |
| 1986 | Hard soos kameeldoringhout |
| ’n Juffrou vir Skurwekop | |
| Katrientjie | |
| Die winskopie | |
| 1987 | Dierbare drosters |
| ’n Nooi vir Omdraaikans | |
| Sandroos uit Meob | |
| 1988 | Die huis van Makir |
| Prins van die duine | |
| 1989 | Die kralebruid |
| Toe kom Klaartjie | |
| Die meisie van Toekomspoort | |
| 1990 | As die sweep klap |
| Maroelas uit Libanon | |
| Vir twee koppies meel | |
| Die vroue van Nonniesrus | |
| 1991 | Die Baron van Rauenshof |
| ’n Prinses vir Somi | |
| 1992 | Ver reis na die liefde |
| Die voshaar van Biesiesvlei | |
| 1993 | Fontein in die Dorsland |
| 1997 | As die Nina-wind waai |
| 2001 | ’n Vrou vir Herman |
| 2002 | Liefde per dosyn |
| Die losprys | |
| 2003 | Soentjies van Lani |
| 2006 | Waar die Suiderkruis hang |
| 2008 | Piet se beurt |
| 2015 | Huweliksklokkies op Jakkalswater |
| Omnibusse: | |
| Omnibus 1: Liefde is ’n sprokie; Erfgenaam vir die baron; Prins van die duine | |
| Omnibus 2: ’n Prinses vir Somi; Maroelas uit Libanon; Toe kom Klaartjie | |
| Omnibus 3: Die huis van Makir; Die rooi duiwel van Rotskloof; Vir twee koppies meel | |
| Omnibus 4: As die sweep klap; Fontein in die dorsland; Ver reis na die liefde | |
| Omnibus 5: As die Nina-wind waai; Die woestynplantjie; Die voshaar van Biesiesvlei | |
| Omnibus 6: Liefste Koos; Jakkalswater; Die winskopie | |
| Omnibus 7: My hartjie my liefie; Die voorskootbataljon; Fort van die kappiedraers | |
| Omnibus 8: ’n Juffrou vir Skurwekop; Hard soos kameeldoringhout; Sandroos uit Meob | |
| Omnibus 9: Katrientjie; Die baron van Rauenshof; Die kralebruid | |
| Omnibus 10: Die Suidwestertjie; Dierbare drosters; ’n Nooi vir Omdraaikans | |
| Omnibus 11: Liefde per dosyn; Waar die Suiderkruis hang; ’n Vrou vir Herman | |
Bronnelys wysig
Tydskrifte en koerante wysig
- Rust, Riette “Alles op aarde gaan oor die liefde” “Rapport” 5 Februarie 2012
Internet wysig
- Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Du_Pisani,_Sarah
- Springbokboeke: http://www.springbokboeke.co.za/html/skrywers.html
- Roberts, Maryke LitNet: http://www.litnet.co.za/liefde-in-die-ou-kaap-deur-sarah-du-pisanie/
- Romanzalesers: https://romanzalesers.wordpress.com/boeke/sarah-du-pisanie/