Schoemansdal
- Vir die voormalige Schoemansdal in Mpumalanga, sien Kamatsamo
Schoemansdal was 'n nedersetting 16 km wes van Louis Trichardt (Makhado). Die nedersetting het ontstaan in die tyd van die Groot Trek, maar was ná slegs dertig jaar verlate as gevolg van aanvalle deur Venda-krygers. Nadat die Republiek weer beheer van die gebied oorgeneem het, is Schoemansdal geïgnoreer en 'n nedersetting by Makhado gestig. As gevolg hiervan is Schoemansdal die enigste Voortrekker-nedersetting in Suid-Afrika wat nie in 'n moderne dorp ontwikkel het nie.
Schoemansdal Zoutpansbergdorp | |
|---|---|
Gewese dorpie | |
  Schoemansdal | |
| Koördinate: 23°2′0″S 29°43′0″O / 23.03333°S 29.71667°O | |
| Land |  Suid-Afrika |
| Provinsie | Limpopo |
| Distriksmunisipaliteit | Vhembe |
| Plaaslike Munisipaliteit | Makhado |
| Stigting | 1848 |
| Bevolking | |
| • Totaal | 0 |
| Status | Bestaan nie meer nie |
Louis Trichardt en Hans van Rensburg
wysig
Die nedersetting het ontstaan toe die Voortrekker leiers Louis Trichardt en Hans van Rensburg die Soutpansberg bereik het gedurende 1836. Na 'n stryery tussen die twee leiers het Van Rensburg verder oos gegaan na Maputo maar sy trek is op pad uitgemoor. Trichart en sy mense het vir meer as 'n jaar hier gebly. Nadat hulle verkenningswerk tot in Zimbabwe gedoen het en ook verder ooswaarts om van Rensburg te vind, het hulle besluit om Maputo te bereik, weg van Britse beheer. Die epiese tog het in September 1837 begin en hulle het hul bestemming sewe maande later bereik. Die prys was egter hoog; 27 van 53 mense het aan koors gesterf, Trichardt ook. Dit het hulle twee en 'n half maande geneem om teen die Drakensbergplato af te gly met hul nege waens; die agterwiele van die waens moes verwyder word om hulle teen die berg te laat afgly.
Hendrik Potgieter
wysigHendrik Potgieter was die volgende trek wat hier gearriveer het. Hy het vanaf Ohrigstad hier aangekom nadat die malaria sy mense begin afmaai het. Hy het gemeen dat die Soutpansberg ver genoeg van Britse beheer af was en hulle dus onafhanklik kon word. Hy het dié plek gekies vir die hoofstad van sy republiek en dit Zoutpansberg genoem.
Zoutpansberg
wysigAanvanklik het dit goed gegaan met die gemeenskap en 'n kerk en 'n fort is gebou. Portugese handelaars het ook winkels geopen. Ivoorhandel het geblom. Potgieter is gedurende 1852 dood en na 'n reeks twiste is die naam in 1855 na Schoemansdal verander. Daarna het die dorp van 1 800 inwoners die versamelplek geword van al hoe meer bandelose ivoorjagters en handelaars. Wapensmokkelary was aan die orde van die dag en op een tydstip het 30 ton lood vir die maak van koeëls deur die dorp beweeg.
Die Venda-krygers was nie gelukkig met die stand van sake nie en het die dorp op 15 Julie 1867 aangeval en dit aan die brand gesteek. Die dorp is nooit verder ontwikkel nie en is tans niks meer as 'n begraafplaas nie.[1]