|
== Die omliggende omgewing ==
Verder stroomaf, 20 km wes van [[Delareyville]], is die rivier verbind met [[Barberspan]] (26°35' S 25°35' O), wat gedeeltelik binne die [[Barberspan Natuurreservaat]] lê, en 'n [[RAMSAR]]-[[vleiland]] is. Die [[pan]] is 11 km lank, 3.5 km wyd en tot 8 m diep. Dit is na bewering vernoem na [[Frederick Hugh Barber]], wat in [[1875]] langs die Hartsrivier gejag het. Volgens ander bronne verwys die naam egter na die [[Skerptandbaber|baber]], 'n visspesie wat in groot getalle in die effens brak water voorkom. In [[1913]] het [[Jan Christian Smuts]], wat 'n plaas aan die suidekant van die pan besit het, arbeiders verskaf en sy voorman, mnr. M.S. Basson, as toesighouer opdrag gegee om 'n kanaal te grawe om water van die rivier na die pan, wat 9 m laer as die rivier lê, te voer. Die gebied is so gelyk dat die rivier gedurende die reënseisoen genoeg water in die pan opstoot om die hele droë seisoen te hou, terwyl die pan voor 1913 gewoonlik in die winter opgedroog het. Die verandering was ekologies belangrik, want die pan wat nou standhoudend geword het, terwyl al die omliggende panne en [[vlei]]e in die winter opdroog, het 'n oase geword vir [[voël]]s (veral [[watervoël]]swatervoëls soos [[Grootflamink|flamink]]e en [[bleshoender]]s), wat dit gebruik vir kos, water, slaapplek, ververing en nesmaak. Soms versamel daar tot 20 000 voëls van meer as 320 spesies. Dit maak Barberspan 'n gewilde [[voëlkyk]]plek, een van die bestes in Suid-Afrika. Sewe bedreigde voëlspesies en twee bedreigde [[soogdier]]spesies kom daar voor, en die water is plankton-ryk (RAMSAR, 1994). Die pan is ook gewild onder hengelaars wat dit besoek om [[karp]], [[geelvis]], [[moddervis]] en babers te vang.
Motor-tydrenneMotorveldrenne, soos die ''Barberspan 500'', word gereeld in die omgewing gehou. Daar is 'n hotel, selfsorgverblyf en kampeergeriewe.
Tussen Delareyville en [[Migdol]], vloei die droë [[Brakspruit]], wat naby [[Ottosdal]] ontspring, in die Hartsrivier.
Nog verder stroomaf lê [[Schweizer-Reneke]] teen die rivier. Daar is 'n vakansieoord by die [[Wentzeldam]], net noord van hierdie dorp.
In die omgewing waar die Hartsrivier en die Vaalrivier naby mekaar vloei, is die [[Vaalharts-besproeiingskema]] in [[1933]] as deel van die nasionale heropbouprogram ná die [[resessie]] ontwikkel. Dit is 'n groot [[besproeiing]]sprojek wat water uit die Vaal- en Hartsriviere deur middel van kanale oor 'n groot gebied wat voorheen redelik droë wêreld was, versprei en die dorpe [[Warrenton, Noord-Kaap|Warrenton]], [[Jan Kempdorp]] en [[Hartswater]] laat groei het. Langs die pad wat hierdie dorpe verbind, is 'n populierboomlaning geplant. Dit is een van die langste boomlanings in Suid-Afrika.
Rondom die noordelike deel van die skema lê die dorpies [[Pampierstad]], [[Motsweding]], [[Mokgareng]], [[Manthestad]] en [[Taung]], almal met hoofsaaklik [[Tswana]]sprekende inwoners. Taung het bekend geword nadat die oeroue skedel van die sogenaamde [[Taung-kind]] in 'n kalkgroef 14 km wes van die dorp gevind is. Die kalkgroef word nie meer gebruik nie en dit is nou die [[Taung Erfenisterrein]], wat oop is vir besoekers.
Oos van Taung is die [[Taungdam]] in die Hartsrivier. 'n Ent stroomop is daar 'n plek met klipgraverings.
Naby Taung vloei die [[Droëhartsrivier]], wat naby [[Vryburg]] ontspring, ook in die Hartsrivier.
Nog verder stroomaf, 33 km suidwes van Jan Kempdorp en wes van Warrenton is die [[Spitskopdam]] (28°04' S, 24°33' O) in die Hartsrivier. Die vleilandgebied by die dam is een van die grootstes in die andersins droë Noord-Kaapstreek. Net soos Barberspan bied dit permanente water in 'n omgewing waar waterbronne normaalweg wisselvallig en tydelik van aard is, en daar is gereeld meer as 10 000 voëls teenwoordig.
Die rivier vloei naby [[Delportshoop]], 'n dorp in die [[Noord-Kaap]]provinsie, in die Vaalrivier.
|
